Το βιβλίο «Το εγχειρίδιο του καλού απατεώνα. Η εξέλιξη των “παστρικοχέρηδων” μέσα από τον ελληνικό Τύπο (1832-1940)», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις iWrite, και παρακολουθήσαμε αυτή την εβδομάδα, είναι γεμάτο απίθανες ιστορίες που αναδύθηκαν μέσα από την έρευνα του συγγραφέα στις εφημερίδες της εποχής.
Κλείνοντας εμείς σήμερα αυτή τη σύντομη και αποσπασματική, εκ των πραγμάτων, διαδρομή στον κόσμο του βιβλίου, θα σταθούμε στο παράρτημα, όπου και το «λεξικό των κακοποιών».
«Ο υπαστυνόμος της Ασφάλειας Πειραιώς Κωνσταντίνος Παναγιωτάκος», γράφει ο Θ. Σιταράς, «είχε την έμπνευση, αλλά και την υπομονή να καταρτίσει ένα ημερολόγιο, στις σελίδες του οποίου περιέλαβε κατά αλφαβητική σειρά όσες λέξεις μεταχειρίζονται οι κακοποιοί στην εγκληματική τους ζωή». Το καθημερινό αυτό λεξιλόγιο παρουσίασε ο Γ. Μπουκουβάλας στην εφημερίδα «Η Εθνική» το 1936.
Θα είχε ενδιαφέρον να συγκριθεί με αντίστοιχες λέξεις του σημερινού υποκόσμου, σχεδόν εκατό χρόνια μετά (κάποιος, όμως, θα πρέπει να φιλοτιμηθεί για να αναλάβει αυτή την επίπονη εργασία…).
Τι βρίσκουμε σε αυτό; Ξεκινώντας από το Α, η «άσπρη», που δεν είναι άλλη από την ηρωίνη και την κοκαΐνη. Η «αβάντα» σημαίνει «υποβοήθηση σε διάπραξη αδικήματος και αντίστοιχη αμοιβή».
Η ερωμένη είναι «βάσανο» (τη συναντάμε όμως και ως «Γιαβουκλού»), το μαχαίρι είναι «βουβή» (προφανώς επειδή δεν κάνει τον κρότο του πυροβολισμού, δεδομένου ότι το περίστροφο ονομάζεται «λαλούμενο»…), ενώ οι χειροπέδες είναι τα γνωστά και σήμερα «βραχιόλια».
Για κάποιο μυστήριο λόγο (σε εμάς σήμερα – ή έστω στον γράφοντα), ο κλέφτης είναι «Γιάννης», όπως επίσης «γυρίζω να κλέψω» είναι «Γιαννεύω». Η κλοπή και η κρύπτη είναι «ζούλα», ενώ το καλαμπαλίκι σημαίνει «έκτακτη συγκέντρωση πλήθους, γιορτή». Ο διαρρήκτης είναι «κασσαδόρος», ενώ ο κράχτης δεν είναι παρά αυτός που προσελκύει το θύμα.
Το πορτοφόλι είχε από τότε τη μάλλον γνωστή ονομασία «λάχανο» ή «πετσί», όπως επίσης το χασίς ήταν από τότε το «μαύρο». Μαστούρης ήταν, βεβαίως, ο «ευρισκόμενος υπό την επήρεια των ναρκωτικών». Βλέπουμε πως ορισμένες λέξεις επιδεικνύουν θαυμαστή αντοχή στο πέρασμα του χρόνου: «μπάζα» (υπόθεση, δουλειά), «μίζα» (μερίδιο – σήμερα ο όρος απαντά συχνότατα σε οικονομικά σκάνδαλα), «μανίκι» είναι η αναποδιά όπως και σήμερα, όπως επίσης τα «ντράβαλα» είναι οι γνωστοί μας μπελάδες.
Αυτός που «έχει δοσοληψίες» έλεγαν ότι «σακουλεύεται», ο «τσικιρικιτζής» ήταν «ο αγαπητικός κοινών γυναικών», ενώ, παραδόξως, ο «τσαμπουκάς» ήταν ο «έχων εγκληματικό παρελθόν».
Τέλος, από βιβλίο αστυνομικών συμβάντων του 1933, ο Θ. Σιταράς αντιγράφει απόσπασμα λωποδύτη τρένων: «Ηταν ο καιρός βροχώδης και η γη λασπώδης. Γλυστρήσας, παραπατήσας και στο τρένο σαλταρήσας, έφαγα το πετσί του». Δηλαδή, το πορτοφόλι του επιβάτη…
