Πρόσφατα ανακοίνωσε η κυβέρνηση ότι θα δοθεί ένα επίδομα 40.000 ευρώ (εφάπαξ) σε κάθε απόφοιτο Ιατρικής που θα επιλέξει την ειδικότητα του γενικού ιατρού ή του παθολόγου, αντί να γίνει π.χ. χειρουργός ή οφθαλμίατρος. Είναι μια κίνηση σπάνια για τα δεδομένα του κράτους μας και είναι «στη σωστή κατεύθυνση». Ο πολύ μικρός αριθμός γενικών ιατρών στην Ελλάδα, και ο ακόμα μικρότερος αυτών που εργάζονται στο ΕΣΥ, είναι ίσως το κυριότερο πρόβλημα του Εθνικού Συστήματος Υγείας, καθώς οι ασθενείς πηγαίνουν κατευθείαν στα νοσοκομεία για ασθένειες που θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν σε ένα ιατρείο ή απευθύνονται σε άλλες ειδικότητες που δεν γνωρίζουν τη συνολική κατάσταση της υγείας τους.
Οι ιατρικοί σύλλογοι είπαν ότι το μέγεθος του επιδόματος είναι πολύ χαμηλό για τα πέντε χρόνια που διαρκεί η άσκηση, και ίσως έχουν δίκιο. Μερικοί ειδικοί πρότειναν το επίδομα να είναι 150.000 και άλλοι ανέφεραν το παράδειγμα της Ρουμανίας, που τριπλασίασε γενικά τις ιατρικές αμοιβές στο Δημόσιο και έτσι σταμάτησε τη φυγή των ιατρών στο εξωτερικό.
Σε ένα ή δύο χρόνια θα δούμε αν το επίδομα των 40.000 θα κάνει σημαντική διαφορά στον αριθμό των γενικών ιατρών και παθολόγων. Αν όχι, πόσο πιθανό είναι να αυξηθεί πολύ, μέχρι να έχουμε ουσιαστικό αποτέλεσμα; Φοβάμαι πως αυτό δεν θα συμβεί, και η αιτία δεν θα είναι κάποιο αβάσταχτο δημοσιονομικό κόστος. Η ετήσια δημόσια δαπάνη για υγεία είναι περίπου 11 δισ. και ένα επίδομα των 150.000 για 500 νέους ιατρούς κάθε χρόνο θα κόστιζε 0,7% αυτού του ποσού. Είναι βέβαιο ότι η εξοικονόμηση πόρων από αυτή την αλλαγή θα ήταν πολύ μεγαλύτερη.
Ο λόγος που δεν θα γίνει σχετίζεται με παθογένειες στο κράτος και στην οικονομία μας. Στο κράτος κυριαρχεί μια ισοπεδωτική «δημοκρατική» αντίληψη περί αμοιβών, όπου κανένα επάγγελμα δεν μπορεί να εισπράττει (επίσημα) πολύ υψηλότερες αμοιβές από άλλα, ακόμα και αν η συμβολή τους στην ευημερία της κοινωνίας είναι πολύ διαφορετική. Ετσι έχουμε ελλείψεις, γιατί οι ικανοί επαγγελματίες πάνε μόνο στον ιδιωτικό τομέα ή μεταναστεύουν.
Δεν μετρούν η εμπειρία, οι σπουδές και η ικανότητα για ουσιαστική προσφορά. Μετράει η ιεραρχία.
Ουσιαστικές διαφορές στις αμοιβές υπάρχουν μόνο σε σχέση με την ιεραρχική θέση: ανώτεροι δικαστές, γενικοί γραμματείς υπουργείων. Αυτές δεν τις διαταράσσουμε. Μια νέα δημόσια επιχείρηση που ασχολείται με καινοτομία ζήτησε να προσλάβει δέκα στελέχη με βιογραφικό υψηλής εξειδίκευσης από τον ιδιωτικό τομέα, με μισθό περίπου ίσο με αυτόν των γενικών γραμματέων (5.000 μεικτά). Η πρόταση απορρίφθηκε, γιατί δεν μετρούν η εμπειρία, οι σπουδές και η ικανότητα για ουσιαστική προσφορά. Μετράει η ιεραρχία.
Η γενικότερη οικονομική παθογένεια σχετίζεται με την αγορά εργασίας σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα συνδυαστικά. Μια θέση στο ελληνικό Δημόσιο, ακόμα και χωρίς ειδικό μισθολόγιο, αποδίδει οικονομικά περισσότερο από τις περισσότερες θέσεις στον ιδιωτικό τομέα, που είναι σε κλάδους με χαμηλή εξειδίκευση όπως ο τουρισμός. Αντίθετα, στις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες, οι μισθοί στο κράτος δεν υπερβαίνουν κατά μέσον όρο αυτούς του ιδιωτικού τομέα. Εκεί οι επιχειρήσεις είναι πιο παραγωγικές, δίνουν καλές αμοιβές και παράλληλα τροφοδοτούν με φόρους το Δημόσιο για να πληρώνει ικανοποιητικά τους υπαλλήλους. Η νόρμα της αξιοπρεπούς διαβίωσης ορίζεται από τους μισθούς στις επιχειρήσεις, και το Δημόσιο προσαρμόζεται σε αυτήν.
Μέχρι να αυξηθεί σημαντικά η μέση παραγωγικότητα στον δικό μας ιδιωτικό τομέα, οι κυβερνήσεις που θέλουν να βελτιώσουν τις δημόσιες υπηρεσίες πρέπει να κάνουν δύσκολες και αντιδημοφιλείς επιλογές. Στις κρίσιμες ειδικότητες για την υγεία, την ασφάλεια, την καινοτομία να πληρώσουν όσα παίρνουν τα αντίστοιχα στελέχη στην αγορά. Το λοιπό Δημόσιο θα μείνει πιο πίσω, μέχρι να αλλάξει το περίφημο «παραγωγικό μοντέλο». Ολα τα μεγάλα ζητήματα της οικονομίας εκεί καταλήγουν.
*Ο κ. Αρίστος Δοξιάδης είναι ομότιμος εταίρος στο κεφάλαιο επενδύσεων τεχνολογίας Big Pi.
