Η έκθεση του Μάριο Ντράγκι «Το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας» και οι απόψεις επιστημόνων και επιχειρηματιών, που εξειδικεύονται σε αυτό το κρίσιμο ζήτημα, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η Ευρώπη δεν βρίσκεται απλώς σε κρίσιμη καμπή, αλλά λίγο πριν από το τέλμα. Οι υψηλές φιλοδοξίες και η ελλιπής στρατηγική (ενίοτε και η απουσία κοινού νου) απειλούν την ασφάλεια και την ευημερία της Ενωσης. Ο ανταγωνισμός με την Κίνα και τις ΗΠΑ, η γεωπολιτική ανασφάλεια υπογραμμίζουν την ανάγκη μιας ισχυρής και αποφασιστικής απάντησης από την Ευρώπη. Ομως, τέτοια απάντηση σήμερα δεν φαίνεται εφικτή. Μερικοί κρίσιμοι τομείς το αποδεικνύουν αυτό.
Με την πράσινη μετάβαση, η Ε.Ε. έθεσε πιο φιλόδοξα σχέδια απ’ ό,τι οι ανταγωνιστές της. Οι σχεδιαστές της στρατηγικής, όμως, φαίνεται να μη λογάριασαν το αυξημένο κόστος για βιομηχανίες και πολίτες. Ούτε τα προβλήματα που η Ενωση θα είχε στην προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών (ΚΠΥ) ούτε την έλλειψη τεχνογνωσίας για την επεξεργασία πολλών απ’ αυτών. Οπως σημειώνει στην έκθεσή του ο Ντράγκι, η πράσινη μετάβαση βασίζεται στις κρίσιμες πρώτες ύλες. Αυτό καθιστά τις τιμές τους άκρως απρόβλεπτες και επιτρέπει τη χρήση τους ως «γεωπολιτικού όπλου». «Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος επεξεργαστής νικελίου, χαλκού, λιθίου και κοβαλτίου, καλύπτοντας το 35%-70% της επεξεργασίας τους, και έχει δείξει διατεθειμένη να αξιοποιήσει τη δύναμή της στην αγορά», γράφει ο Ντράγκι. Μεταξύ των μέτρων που προτείνει, είναι κοινή «πλατφόρμα» για να αξιοποιηθεί η ενιαία αγοραστική δύναμη της Ε.Ε. στην αγορά αυτών των πρώτων υλών, όπως κάνουν η Ν. Κορέα και η Ιαπωνία. Οπως υπογράμμισε ομιλητής στο 8ο Ελληνοβρετανικό Συμπόσιο (στη Θεσσαλονίκη, 11-12 Οκτ.), ο οποίος εξειδικεύεται σε αυτόν τον τομέα, απαιτείται «οικονομική και πολιτική στήριξη, και συνεργασία στην καινοτομία» μεταξύ χωρών με κοινές αντιλήψεις.
Σε άλλον κρίσιμο τομέα –αυτόν της ενέργειας– βλέπουμε πόσο λείπει τέτοιος συντονισμός, καθώς η ενέργεια είναι πολύ πιο ακριβή στην Ευρώπη απ’ ό,τι στην Κίνα και στις ΗΠΑ. «Είναι φανερό πως η Ε.Ε. τα έχει κάνει θάλασσα, ξεκινώντας με τη Γερμανία», σχολίασε άλλος ομιλητής. Σημείωσε ότι, ενώ η Γερμανία σταμάτησε να παράγει πυρηνική ενέργεια, την αγοράζει από τη Γαλλία. «Ο διάλογος για την ενέργεια στην Ευρώπη θα έπρεπε να είναι έντονος και έως τώρα δεν έχουμε τις σωστές απαντήσεις», σχολίασε μια ομιλήτρια. Επισήμανε ότι ο μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (CBAM) «μπορεί να είναι καταστροφικός για τις ευρωπαϊκές εταιρείες». Το μέτρο, το οποίο αναμένεται να εφαρμοστεί από το τέλος του 2026, υπολογίζεται ότι για τις ελληνικές επιχειρήσεις θα έχει επιπλέον κόστος 1,7 δισ. ευρώ το 2035 (σύμφωνα με εκτίμηση του ΣΕΒ).
Δύσκολα θα επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ της ανάγκης να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση και να εξασφαλιστεί η οικονομική και πολιτική σταθερότητα. Και όπως συνόψισε σύνεδρος: «Η σταθερότητα δεν είναι ίδια με τη στασιμότητα. Αν δεν πας μπροστά, πας πίσω».
