Αν ο κ. Ανδρουλάκης μετά τη μάχη των εσωκομματικών εκλογών θέλει να κερδίσει τον πόλεμο των επόμενων βουλευτικών, είναι υποχρεωμένος να επιλέξει μια στρατηγική αμφίπλευρης διεύρυνσης της πολιτικής επιρροής του κόμματός του. Να επιδιώξει ασφαλώς να ανακτήσει ψηφοφόρους και (μεσαία) στελέχη από τον ΣΥΡΙΖΑ, ειδικά τώρα που αυτός βρίσκεται σε περιδίνηση, αλλά ταυτόχρονα να επιδιώξει τη διεύρυνση της επιρροής του προς τα δεξιά, σε ψηφοφόρους που ενώ δεν αυτοπροσδιορίζονται ως κεντροδεξιοί, επέλεξαν τη Νέα Δημοκρατία και προσωπικά τον κ. Μητσοτάκη και το 2019 και το 2023.
Η στρατηγική αυτή ιδανικά θα πρέπει να είναι ισορροπημένη. Αλλά αν κάπου έπρεπε να δοθεί λίγο μεγαλύτερη έμφαση, θα έπρεπε να είναι προς το Κέντρο παρά προς τα αριστερά. Θα πρέπει δηλαδή το ΠΑΣΟΚ να κάνει το αντίθετο από αυτό που έκανε τα τελευταία πέντε χρόνια, όταν αρχικά με την αείμνηστη Φώφη Γεννηματά και στη συνέχεια με τον κ. Ανδρουλάκη επέλεξε να μετακινηθεί συνολικά λίγο πιο αριστερά.
Πολιτικά και ψυχολογικά η στρατηγική αυτή είχε μια λογική. Το ΠΑΣΟΚ ασκούσε αντιπολίτευση σε μια κεντροδεξιά κυβέρνηση. Η κριτική του αυτονόητα θα είχε αριστερό πρόσημο. Επίσης, η αποδυνάμωση αλλά και οι διαψεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ άφηναν περιθώρια επαναδιεκδίκησης πρώην ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ. Αλλά και ψυχολογικά ακόμα το ΠΑΣΟΚ ένιωθε κάπου την ανάγκη να ξορκίσει τα χρόνια της κρίσης και της δικής του πολιτικής εξαΰλωσης, με μια πιο αριστερή στροφή.
Oλα αυτά ήταν κατανοητά, αλλά είναι αμφίβολο αν ήταν και αποτελεσματικά.
Η Ν.Δ. κυριάρχησε εκλογικά στον χώρο του Κέντρου, οι απώλειές της ήταν κυρίως προς τα δεξιά της (ή προς την αποχή), τα κόμματα της ευρύτερης Αριστεράς έβρασαν στο ζουμί τους, το ΠΑΣΟΚ εγκλωβίστηκε σε έναν μίζερο ανταγωνισμό με τον ΣΥΡΙΖΑ για το ποιος θα φωνάζει περισσότερο και η συνολική μετατόπιση του εκλογικού σώματος έγινε προς τα δεξιά.
Το να επιχειρήσει το ΠΑΣΟΚ ένα αμφίπλευρο στρατηγικό άνοιγμα, με μια μικρή μάλιστα έμφαση προς το Κέντρο, μοιάζει πλέον στρατηγικός μονόδρομος, για πολλούς λόγους.
Κατ’ αρχάς, γιατί έχει αλλάξει ο πολιτικός του στόχος. Το ΠΑΣΟΚ δεν στοχεύει πλέον να πάρει το πάνω χέρι από τον ΣΥΡΙΖΑ στον χώρο της αντιπολίτευσης, αλλά να αποδείξει ότι μπορεί να αμφισβητήσει την κυριαρχία της Ν.Δ. Εάν το ΠΑΣΟΚ εδραιωθεί ως το αντίπαλον δέος της Ν.Δ., το στοιχείο αυτό θα οδηγήσει ψηφοφόρους από διάσπαρτα κόμματα να συσπειρωθούν γύρω του, λόγω της κεντρομόλου φύσεως της πολιτικής. Αυτό όμως θα το καταφέρει μόνο αν έχει απευθείας μετακινήσεις ψηφοφόρων από τη Ν.Δ., κάτι που απαιτεί αντίστοιχα στρατηγικά ανοίγματα.
Η πλειοψηφία των διεκδικούμενων ψηφοφόρων αυτοτοποθετείται στο Κέντρο. Ο όρος αυτός, το έχουμε ξαναπεί, δεν έχει συμπαγές περιεχόμενο. Κυρίως υποδηλώνει χαμηλό βαθμό ταύτισης με πολιτικά και ιδεολογικά σχήματα και μια προδιάθεση μετριοπάθειας. Είναι ψηφοφόροι που γενικά είναι διατεθειμένοι «να το συζητήσουν». Το κοινό αυτό δεν πρόκειται να προσελκύεται με αντιπολιτευτικές ή αυτοαναφορικές κορώνες, αλλά με ρητορική και πρόσωπα που του ταιριάζουν. Υπάρχουν φυσικά και ψηφοφόροι που αυτοπροσδιορίζονται ως «δεξιοί» ή «αριστεροί» ή «απολιτίκ», αλλά προφανώς δεν μπορούν να είναι αυτοί το προνομιακό κοινό-στόχος του ΠΑΣΟΚ. Η λίμνη εκείνη έχει και άλλους, πολλούς, ψαράδες.
Εάν εδραιωθεί ως το αντίπαλον δέος της Ν.Δ., το στοιχείο αυτό θα οδηγήσει ψηφοφόρους από διάσπαρτα κόμματα να συσπειρωθούν γύρω του, λόγω της κεντρομόλου φύσεως της πολιτικής.
Στην ίδια στρατηγική κατεύθυνση, όμως, συντείνουν οι αλλαγές στο πολιτικό περιβάλλον τα τελευταία χρόνια.
Η ελληνική κοινωνία έχει μετατοπιστεί κάπως πιο δεξιά σε επίπεδο εκλογικών συσχετισμών αλλά και κυρίαρχων αντιλήψεων. Ο δε χώρος της ευρύτερης Αριστεράς, πέραν του κατακερματισμού της, μοιάζει να ταλαντεύεται ανάμεσα στα εγγενή ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά και στην επιθυμία για κυβερνησιμότητα. Eνα κυβερνητικό κόμμα όπως το ΠΑΣΟΚ ελάχιστα έχει να κερδίσει από τη «συναναστροφή» με πιο ριζοσπαστικά στοιχεία.
Η όποια κοινωνική δυσαρέσκεια εξάλλου υπάρχει σήμερα δεν προσομοιάζει με την ανεξέλεγκτη οργή που κυριάρχησε στις αρχές της περασμένης 10ετίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2019-23 αυτό αρνήθηκε να το αντιληφθεί επειδή είχε εγκλωβιστεί σε μια ψηφιακή φούσκα φανατικών του Διαδικτύου και κατέρρευσε εκλογικά ακριβώς επειδή απέτυχε στη διαδικασία μετεξέλιξής του. Το ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να αποφύγει το ίδιο λάθος.
Εκτός των παραπάνω, στρατηγικός στόχος του ΠΑΣΟΚ και προσωπικά του κ. Ανδρουλάκη θα πρέπει να είναι η ενίσχυση της «πρωθυπουργικής» του εικόνας. Αυτό –χωρίς φυσικά να αποτελεί θέσφατο– για πολλούς συνεπάγεται λιγότερη αντισυμβατικότητα και μεγαλύτερη θεσμικότητα. Λιγότερες κορώνες, περισσότερες προτάσεις. Μετρημένες παρεμβάσεις κύρους και όχι οργισμένες κινήσεις. Επικέντρωση κυρίως στους μετριοπαθείς ψηφοφόρους που είναι διατεθειμένοι «να το συζητήσουν», όχι σε φανατικούς που αναλύουν την πολιτική μέσω δογμάτων ή αφορισμών.
Η ιστορία έχει δείξει ότι τα κόμματα που προχώρησαν σε εσωτερικές αλλαγές σε μια πιο πραγματιστική λογική πέτυχαν τον στόχο τους. Το παράδειγμα των Νέων Εργατικών τη 10ετία του ’90 (ασχέτως των επιλογών που αμαύρωσαν το τέλος της θητείας τους), αλλά και η Νέα Δημοκρατία την περίοδο του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι περιπτώσεις από τις οποίες αξίζει κάποιος να αντλήσει διδάγματα.
Το σε ποια κατεύθυνση θα κινηθεί ο κ. Ανδρουλάκης θα το αποφασίσει ο ίδιος και το επιτελείο του. Από το πόσο αποτελεσματικά θα διαχειριστεί ισορροπίες και πιθανές αντιδράσεις, αλλά και από τις πολιτικές, προγραμματικές, επικοινωνιακές, στελεχικές επιλογές που θα κάνει θα κριθεί το αν θα αξιοποιήσει τη δεύτερη ευκαιρία που του δόθηκε.
Η αμφίπλευρη διεύρυνση πάντως μοιάζει με στρατηγικό μονόδρομο. Νοηματικά παράδοξο, πολιτικά ωστόσο επιβεβλημένο.
Ο κ. Ευτύχης Βαρδουλάκης είναι σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας.
