Εξαψη έχει προκαλέσει το τηλεγράφημα του πρακτορείου ειδήσεων «Αναντολού», με τις τοποθετήσεις Τούρκων αξιωματούχων πως κατά τις συνομιλίες των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδος και Τουρκίας, στην Αθήνα, στις 8 Νοεμβρίου, ο κ. Χακάν Φιντάν θα θέσει όλο το φάσμα των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο.
Δεν θα ήταν δυνατόν να έχει συμβεί αλλιώς. Οι συνομιλίες περί θεμάτων της «ήπιας ατζέντας» δεν θα μπορούσαν να συνεχισθούν επ’ άπειρον. Εφθασε η στιγμή να αρχίσει η συζήτηση επί των κρίσιμων ζητημάτων των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Και εάν η Ελλάς έχει χαράξει την «κόκκινη γραμμή» της, αρνούμενη να διαπραγματευθεί οτιδήποτε εκτός από τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδος και οριοθετήσεως της ΑΟΖ, έχει και η Τουρκία δικές της «κόκκινες γραμμές», που διαμορφώθηκαν στη διάρκεια δεκαετιών. Διότι εάν δεν το πράξει, θα είναι ανακόλουθη με όσα δημοσίως ισχυρίζεται επί έτη.
Το ερώτημα που τίθεται, κατά συνέπειαν, είναι ο βαθμός εντάσεως του κλίματος των συζητήσεων γύρω από μία σειρά επίμαχων ζητημάτων. Η ελληνική πλευρά είναι σαφές ότι δεν θα διακινδυνεύσει ρήξη. Αλλά ούτε και η Τουρκία, που ως δύναμη περιφερειακή έχει πλείστα όσα θέματα να διαχειρισθεί, σε μία περίοδο ιδιαίτερης ρευστότητος στην ευρύτερη περιοχή μας.
Οι συνομιλίες περί θεμάτων της «ήπιας ατζέντας» δεν θα μπορούσαν να συνεχισθούν επ’ άπειρον. Εφθασε η στιγμή να αρχίσει η συζήτηση επί των κρίσιμων ζητημάτων των ελληνοτουρκικών διαφορών.
Με δεδομένο ότι η εξωτερική πολιτική δεν είναι άσκηση ταχυδακτυλουργικών δεξιοτήτων, αλλά η προβολή της ισχύος μιας χώρας στην περιφέρειά της και ευρύτερα, καθίσταται μάλλον σαφές –κατά την άποψη ορισμένων– ότι ως προς το ζήτημα αυτό η Αγκυρα υπερτερεί έναντι της Ελλάδος. Ασφαλώς και η χώρα μας δεν στερείται ειδικού βάρους, το οποίο, όμως, εν πολλοίς αντλείται από τη συμμετοχή της στην Ε.Ε. αλλά αντιμετωπίζεται από τους μη μετέχοντες στην Ενωση ως «δάνειο» πολιτικό έρμα, όχι αμέσου εφαρμογής ή αποτελεσματικότητος.
Πέραν τούτου υπάρχουν και ίδια συμφέροντα μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, που αναθεωρούν παλαιότερες αποφάσεις τους, συμφώνως προς τις ανάγκες της εκάστοτε συγκυρίας. Πριν από λίγες μόνον ημέρες, η Γερμανία αποφάσισε την άρση του άτυπου εμπάργκο που είχε επιβάλει το 2016 και το 2019 στις πωλήσεις όπλων προς την Αγκυρα, διότι χρησιμοποιούνταν σε τουρκικές επιχειρήσεις εναντίον της βόρειας Συρίας.
Ελεγε ο λόρδος Πάλμερστον, που είχε χρηματίσει πρωθυπουργός της Βρετανίας στα μέσα του 19ου αιώνα, ότι «δεν έχουμε αιώνιους συμμάχους και μόνιμους εχθρούς. Αιώνια και μόνιμα είναι τα πάγια συμφέροντά μας». Η διατύπωση είναι αποφθευγματική βεβαίως, αλλά εξακολουθεί να ισχύει, τουλάχιστον εν μέρει.
Ουδέποτε έλλειψαν οι αντιπαραθέσεις γύρω από θέματα εξωτερικής πολιτικής σε αυτή τη χώρα, πρωτίστως μεταξύ πολιτικών σχηματισμών, που είναι ή αυτοπροσδιορίζονται ως «κόμματα εξουσίας». Η πλέον ολέθρια εξ αυτών οδήγησε στον Μεγάλο Διχασμό ως αποτέλεσμα της συγκρούσεως του Ελευθερίου Βενιζέλου με το Στέμμα.
Δεν φτάσαμε στο σημείο αυτό, βεβαίως. Ως προς την επικείμενη συνάντηση των Αθηνών, η ελληνική κυβέρνηση φρονεί πως τίποτε το ουσιώδες δεν πρόκειται να προκύψει τελικώς. Ενδεχομένως και οι εκτιμήσεις της Τουρκίας να συμπίπτουν.
