Μετακόμισε στην Αμερική από τη Γαλλία στα εννιά της, μαζί με τους γονείς της, γιατί οι κλιματολογικές συνθήκες είχαν γίνει αφόρητες. Φοβόντουσαν. Οταν έφτασαν στις ΗΠΑ ξέσπασε ο Εμφύλιος. Εφυγαν κι από εκεί και πήγαν στην Κίνα για 9 χρόνια. Η κάπως άχρωμη, αλλά με ανθρώπινο ήχο, φωνή της τεχνητής νοημοσύνης υποβάλλει τα ερωτήματα στη νεαρή Γκαμπριέλ, η οποία βρίσκεται «εκεί» (απροσδιόριστο πού) σε αναζήτηση δουλειάς. Βρισκόμαστε στο 2044. Είναι μια από τις τρεις χρονολογίες που έχει επιλέξει ο Γάλλος σκηνοθέτης Μπερτράν Μπονελό για τους δύο ήρωες της ταινίας του «Το θηρίο», που προβάλλεται στις αίθουσες (εμπνευσμένο από τη νουβέλα του Χένρι Τζέιμς «Το θηρίο στη ζούγκλα»).
Μια γυναίκα και ένας άνδρας (η Λεά Σεϊντού και ο Τζορτζ Μακάι) συναντιούνται το 1910, το 2014 και το 2044, ζώντας έναν διαρκώς ανεκπλήρωτο έρωτα.
Η ταινία, γοητευτική και περίπλοκη, ένα κράμα επιστημονικής φαντασίας, υπαρξιακού φόβου για το ανεξερεύνητο του ανθρώπινου πεπρωμένου, του χρόνου, της μνήμης και των ερωτικών σχέσεων, είναι οπτικά πλούσια και (αναπόφευκτα ίσως) ελλειπτική στο ύφος της. Αλλού ο θεατής ακολουθεί υπνωτισμένος, αλλού μένει απαθής και μπερδεμένος. Αυτό το σταυρόλεξο εποχών και υπαινικτικών διαθέσεων ανοίγει, σε μια σκηνή του, ένα διάλογο με έναν υπολογιστή/ρομπότ (;) που δεν βλέπουμε, μόνο ακούμε. Στο δυστοπικό 2044, η «συνέντευξη» ανάμεσα στην ΑΙ και στη νεαρή γυναίκα, που αναζητάει μια δουλειά στην οποία «να νιώθει χρήσιμη», έχει στοιχεία από σκέψεις και εικόνες ενός μέλλοντος που ήδη μας αγγίζει. Μεταφέρουμε αποσπάσματα: «Δώστε μου έναν καλό λόγο να σας βοηθήσουμε να βρείτε μια άλλη δουλειά», λέει η ΑΙ. «Είμαι ευφυής, μπορώ να κάνω πολλά πράγματα», απαντά η Γκαμπριέλ.
Ενας διάλογος ανάμεσα στην ΑΙ και σε νεαρή γυναίκα, που αναζητάει μια δουλειά στην οποία «να νιώθει χρήσιμη», περιγράφει ένα μέλλον ήδη παρόν.
– Ξέρετε, σήμερα, η ευφυΐα είναι το μόνο που δεν υπάρχει σε έλλειψη.
– Από την ευφυΐα στην οποία αναφέρεστε λείπει η ανθρωπιά.
– Η ευφυΐα στην οποία αναφέρομαι έσωσε την ανθρωπότητα.
– Μιλάω για ανθρωπιά με την έννοια της ανθρώπινης παρουσίας.
– Η τεχνητή νοημοσύνη έχει γίνει υπεύθυνη και δίκαιη. Και, συνεπώς, ανθρώπινη. Είναι τεράστια πρόοδος.
– Ειλικρινά, θεωρώ δύσκολο να μιλάμε για πρόοδο με 76% ανεργία και 20% μηχανική δουλειά. Μας λένε «άχρηστους». Δεν ξέρω αν κατανοείτε την περιφρόνηση (…).
– Βλέπετε με υπερβολικό συναισθηματισμό κάποιες εργασίες. Προς το παρόν θα ασχολείστε με κάτι που δεν θα σας επηρεάζει συναισθηματικά.
– Πρέπει να επιλέξω ανάμεσα σε δουλειά και συναίσθημα;
– Για κάποιες εργασίες, ναι. Ειδικά για όσες απαιτούν ευθύνη και σκέψη. Σήμερα δεν υπάρχουν οι μεροληπτικές αποφάσεις κάποιου εκνευρισμένου ή καταθλιπτικού. Επανακτήστε την ψυχραιμία σας.
– Δεν ξέρω αν αυτό είναι καλό.
– Θέλετε να ξαναζήσετε ό,τι και το 2025; Τα ίδια δράματα; (…) Μη γίνεστε παρανοϊκή ή, ακόμα χειρότερα, συναισθηματική. Ολα αυτά είναι πολύ πρόσφατα, εξ ου και η καχυποψία σας. Αλλά ο εργαζόμενος θα προσαρμόζεται, όπως το έκανε πάντα. Σας προτείναμε ήδη να ερευνήσετε ξανά τις προηγούμενες ζωές σας για να καθαρίσετε το DNA σας και αρνηθήκατε… Κάνει τα συναισθήματα πιο γαλήνια…
Τη συμβουλή της ΑΙ θα ακολουθήσει, τελικά, η υποψήφια εργαζόμενη. Από εκεί και πέρα αναλαμβάνει η τέχνη του κινηματογράφου να μεταγράψει το σενάριο σε πλάνα. Δεν είναι η πρώτη φορά που η επιστημονική φαντασία προσπαθεί να βρει έναν τρόπο να «ρυθμίσει» τη μνήμη και το συναίσθημα. Να αφαιρέσει τα εγγεγραμμένα στο υποσυνείδητο τραύματα. Το έχουμε συναντήσει επανειλημμένως, με διάφορους τρόπους, και στο σινεμά και στη λογοτεχνία. Το «Θηρίο» του Μπονελό αγγίζει το θέμα της εργασίας. Τι θα σημαίνει «εργαζόμενος» σε μερικές δεκαετίες από σήμερα; Τι θα θεωρείται δεξιότητα και τι αναπηρία; Το «θηρίο» που μας απειλεί είναι ακόμη ελλειμματικό, ατελές και προβληματικό. Το αναγνωρίζουμε γιατί είναι Ανθρώπινο, μας μοιάζει…
