Μπροστά στο μεταβαλλόμενο τοπίο της ενημέρωσης έχει καλλιεργηθεί η εντύπωση πως η κοινή γνώμη ενημερώνεται όλο και λιγότερο, όλο και χειρότερα. Με αυτήν την προσέγγιση, προκύπτει ένας διττός κίνδυνος. Πρώτον, να δαιμονοποιηθούν τα social media. Δεύτερον, να πυροβολήσουν τα πόδια τους τα παραδοσιακά media.
Στις πλατφόρμες, οι χρήστες σχεδόν τυχαία πέφτουν πάνω σε ειδήσεις που δεν αναζητούσαν. Αυτό δεν σημαίνει ότι όσοι θα διάβαζαν τον Τύπο επιλέγουν τώρα τα social media. Πόσοι 20άρηδες αγόραζαν εφημερίδα ή παρακολουθούσαν δελτίο στην τηλεόραση πριν δημιουργηθεί το TikTok; Σήμερα, αντιθέτως, θα εμφανιστεί στη ροή τους ένα επεξηγηματικό βίντεο που φτιάχτηκε ειδικά γι’ αυτούς από ένα συμβατικό μέσο ενημέρωσης. Αυτό δεν είναι απώλεια αλλά κέρδος για τη δημοκρατία, καθώς η αλληλεπίδραση και η ψυχαγωγία στις πλατφόρμες δημιουργούν έξτρα ευκαιρίες για ενημέρωση, διευρύνοντας το κοινό για τα ΜΜΕ.
Η μαζικότητα που σηματοδοτούν οι πλατφόρμες μεγαλώνει τον αντίκτυπο από θεωρίες συνωμοσίας, αλλά…
Μέσα από την ελευθερία που προσφέρει, το Ιντερνετ έχει πράγματι ευνοήσει την παραπληροφόρηση, αυξάνοντας το ρίσκο για ανορθολογικές αποφάσεις στις τάξεις των ψηφοφόρων. Ομως γι’ αυτό δεν ευθύνονται τόσο οι πλατφόρμες όσο οι χρήστες. Οποιος έχει στρεβλά κριτήρια και μειωμένη αντίληψη για τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω του, θα εκδήλωνε τη λογική του και με την εφημερίδα που θα επέλεγε στο περίπτερο. Ασφαλώς, η μαζικότητα που σηματοδοτούν οι πλατφόρμες μεγαλώνει τον αντίκτυπο από fake news ή θεωρίες συνωμοσίας, εξ ου και απαιτείται μεγαλύτερη πρόοδος στην αποτροπή μεθοδευμένων ενεργειών παραπληροφόρησης και προπαγάνδας· έτερον εκάτερον.
Η έρευνα καταδεικνύει –βλ. συνέντευξη Pew Research Center στην «Κ»– ότι το κοινό εξακολουθεί να είναι πιστό σε συγκεκριμένους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, τους οποίους εμπιστεύεται. Ασχέτως αν διατηρεί πρόσβαση σε πολλές επιπλέον πηγές. Κανείς δεν έχει βγάλει τα μέσα ενημέρωσης από τη ζωή του. Ακόμη και όσοι ενίοτε τα στηλιτεύουν με κακόβουλα posts στα social media έχουν προηγουμένως επισκεφθεί τουλάχιστον τις ψηφιακές ιστοσελίδες τους.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της ενημέρωσης και η διείσδυση νέων μέσων στην πληροφορία, πάντως, δεν θα πρέπει να προσφέρουν άλλοθι για τις αδυναμίες των συμβατικών media στις δυτικές δημοκρατίες. Με εξαιρέσεις, ταυτίστηκαν με τις ελίτ των χωρών τους και πιάστηκαν αδιάβαστα σε κρίσεις που έφεραν τα πάνω κάτω, ανεξάρτητα από τις ευθύνες των ίδιων των πολιτών. Τα παραδοσιακά μέσα δεν έχουν παρά να εστιάσουν στο ίδιο το περιεχόμενο φροντίζοντας να είναι χρήσιμα για τους αναγνώστες τους – ακολουθώντας, φυσικά, και τις τεχνολογικές τάσεις της εποχής για την επέκταση σε επιπρόσθετες πλατφόρμες οι οποίες δεν αφαιρούν, αλλά προσθέτουν ευκαιρίες. Αλλο η αύξηση της ενημέρωσης στα social media, άλλο η μείωση της εμπιστοσύνης στα ΜΜΕ.
