Υπήρχε κάποτε η αντίληψη ότι τα προάστια είναι για να «κοιμάσαι» και το κέντρο της πόλης για να «ζεις». Τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, όταν τα πιο παραγωγικά στρώματα της αθηναϊκής κοινωνίας είχαν ήδη μετακινηθεί στα προάστια, η δημοφιλής αυτή διάκριση έπαψε πρακτικά να ισχύει. Τα προάστια απέκτησαν τη δική τους τοπική και κοινωνική ζωή με τις αντίστοιχες περιφερειακές αγορές και τους δικούς τους προορισμούς αναψυχής και διασκέδασης. Με λίγα λόγια: δεν υπήρχε σοβαρός λόγος για να κατέβεις στο κέντρο της Αθήνας. Εκατοντάδες χιλιάδες εικοσάρηδες του 2024 που θεωρητικά μεγάλωσαν «στην Αθήνα» αγνοούν βασικές συντεταγμένες της αθηναϊκής ιστορίας και ταυτότητας και διατηρούν μαζί της μια σχέση οριακά «τουριστική»· έχουν πάει στο Μουσείο της Ακρόπολης με το σχολείο και γνωρίζουν 2-3 δημοφιλή μπαρ στα Εξάρχεια ή στην πλατεία Αγίας Ειρήνης. Μέχρι εκεί.
Οι εύθραυστες αυτές ισορροπίες δοκιμάζονται ξανά. Μέσα στην κρίση και μετά την πανδημία το κέντρο της Αθήνας απέκτησε λίγη από την παλιά του αίγλη όχι μόνο ως βασικός παίκτης στην αγορά της νυχτερινής ψυχαγωγίας αλλά και ως πρωτεύουσα επιλογή για μόνιμη κατοικία. Εν τω μεταξύ, ύστερα από δεκαετίες μαρασμού και απαξίωσης, ακόμα και ο προσδιορισμός της έννοιας του «κέντρου» είχε αλλάξει. Σήμερα θεωρούμε «κέντρο» την πλατεία Βαρνάβα στο Παγκράτι και την πλατεία Αγίου Γεωργίου στην Κυψέλη. Αυτό που η προηγούμενη γενιά αντιλαμβανόταν ως κέντρο (διοικητικό, εμπορικό, οικονομικό) εξακολουθεί σε ανησυχητικά μεγάλο βαθμό να παραπαίει σε ένα ερμαφρόδιτο καθεστώς παρακμής και ανυποληψίας.
Το κέντρο της Αθήνας θα μπορούσε να είναι υπόδειγμα συμπεριληπτικής αστικής συμβίωσης. Αρκεί να κάναμε τα στοιχειώδη.
Το θέμα είναι ότι πολλές αθηναϊκές γειτονιές ξαναζούν. Κουκάκι, Παγκράτι, Κυψέλη, Εξάρχεια, Νέος Κόσμος βρίσκονται πολύ ψηλά στις προτιμήσεις νέων ανθρώπων αλλά και ξένων επισκεπτών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, δε, οι τουρίστες προηγήθηκαν. Αυτή η επιμειξία αποδείχθηκε ασύμφορη για τους οικονομικά ασθενέστερους. Οι φοιτητές που είχαν πλημμυρίσει το Παγκράτι στα πρώτα χρόνια της κρίσης (φέρνοντας μαζί τους και τα αντίστοιχα «στέκια») υποχρεώθηκαν σε άτακτη αποχώρηση λόγω της εκτόξευσης των τιμών που έφεραν η αυξανόμενη ζήτηση για «κέντρο» και η αχαλίνωτη αγορά των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Κι αυτό που έγινε στο Παγκράτι νομοτελειακά θα συμβεί και στην Κυψέλη.
Τι μένει στο τέλος; Γειτονιές μονόπλευρης απεύθυνσης σε τριαντάρηδες και σαραντάρηδες που και διαθέτουν την οικονομική επιφάνεια για να στηρίξουν ενοίκια σε ανακαινισμένα διαμερίσματα ηλικίας 60 και 70 ετών και δεν ενοχλούνται ιδιαίτερα από τη μονοκαλλιέργεια μιας ασύδοτης εστίασης που στριμώχνει φαντεζί μπαρ – ρέστοραν σε πεζοδρόμια πλάτους δύο μέτρων και αφήνει τις μουσικές να παίζουν μέχρι τις δύο τα ξημερώματα. Ολοι οι υπόλοιποι μπορούν –αν έχουν την ευγενική καλοσύνη– να αποχωρήσουν.
