Πώς να αντιμετωπίσεις έναν υποψήφιο πρόεδρο που χειρίζεται φριτέζα και προσφέρει πατάτες τηγανητές σε εστιατόριο της αλυσίδας Mcdonald’s, σε προάστιο της Φιλαδέλφειας; Οποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών, η αίσθηση της «τραμποποίησης» της χώρας δεν είναι μόνο διάχυτη, αλλά και εδραιωμένη. Οπου κι αν στρέψει κανείς το βλέμμα του, σε άρθρο, συνέντευξη, ανάλυση, ταινία, η πτυχή αυτής της «λούμπεν» Αμερικής είναι, πλέον, περισσότερο από ορατή. Μιας υποβάθμισης, βέβαια, που έρχεται από παλιά και θα συνεχίσει να υπάρχει και στο μέλλον, ανεξάρτητα από τον Τραμπ. Ο βετεράνος Αμερικανός δημοσιογράφος Τεντ Κόπελ είπε στην «Κ» (13/10) περιγράφοντας μια συνθήκη έντασης, ανισοτήτων και βίας: «Πολλοί πιστεύουν ότι όλο αυτό αφορά μόνο τον Ντόναλντ Τραμπ. Οτι αν φύγει αύριο, όλα θα επιστρέψουν στο status quo ante. Δεν θα συμβεί αυτό. Η κατάσταση θα παραμείνει ως έχει».
Οξύς και αποκαλυπτικός είναι ο σκηνοθέτης Μάικλ Πρίμο με το ντοκιμαντέρ του «Γέννημα Θρέμμα» ( «Homegrown») που θα προβληθεί στο 65ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης τις ερχόμενες ημέρες. Ακόμη κι αν όλοι οι υποστηρικτές του Τραμπ δεν έχουν τα χαρακτηριστικά των τριών δεξιών ακτιβιστών που εμφανίζονται στην ταινία του, η διαπίστωση ότι πρόκειται για μια χώρα «διαλυμένη», όπου ο ένας στρέφεται εναντίον του άλλου, είναι κυρίαρχη. Ακόμη και η ταινία μυθοπλασίας «The Αpprentice» του Αλί Αμπάσι, που μας συστήνει τον Τραμπ ως ανερχόμενο «άστρο» κυνισμού και μεγαλομανίας, στις δεκαετίες του ’70 και του ’80, μέσα από τη σχέση με τον μέντορά του και αδίστακτο δικηγόρο Ρόι Κον, αφήνει να εννοηθεί ότι υπάρχει ακροατήριο για τη ρητορική του. Οτι αυτός ο 78χρονος, εμμονικός με την εξουσία και το χρήμα άνθρωπος πείθει για τη δύναμή του και τους «πατριωτικούς» στόχους του.
Ορισμένοι δεν ανησυχούν μόνο για τη δημοσκοπική άνοδο του Τραμπ, αλλά και για την απάθεια, την αδιαφορία των πολιτών. «Υπάρχουν άνθρωποι που σκέφτονται να μην ψηφίσουν. Αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα. Και νομίζω ότι είναι η μεγαλύτερη πίεση που έχουμε αυτή τη στιγμή», δήλωσε, πρόσφατα, δημοτικός σύμβουλος των Δημοκρατικών στη Φιλαδέλφεια.
«Στον 21ο αιώνα, οι δημοκρατίες πεθαίνουν, όχι με κρότο, όπως ένα στρατιωτικό πραξικόπημα, αλλά με υπόκωφο λυγμό, καθώς η πίστη στην ίδια την ιδέα διαβρώνεται από μέσα».
Το «Homegrown» καταγράφει το ταξίδι τριών ακτιβιστών Proud Boys (ακροδεξιά, νεοφασιστική οργάνωση) στην εκστρατεία τους υπέρ του Τραμπ από το καλοκαίρι του 2020 μέχρι και το 2021 και την εισβολή στο Καπιτώλιο. Η κάμερα είναι «πάνω τους». Από το Salt Lake City, τη Νέα Υόρκη, το Λόνγκ Αϊλαντ, το Νιου Τζέρσεϊ, το Πόρτλαντ και την Ουάσιγκτον, τη φρίκη και τον ορυμαγδό στις σκάλες του Καπιτωλίου· το αποτέλεσμα είναι ανατριχιαστικό.
«Θέλησα να εξερευνήσω πώς η εγχώρια πολιτική βία δικαιολογείται και ομαλοποιείται, με έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό καθημερινών ανθρώπων που χάνουν την πίστη τους στην ικανότητα της δημοκρατίας να προστατεύει τα συμφέροντά τους», λέει ο Πρίμο. Oι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Τραμπ έχει περισσότερη υποστήριξη από μαύρους και Λατίνους ψηφοφόρους από οποιονδήποτε προηγούμενο Ρεπουμπλικανό υποψήφιο, τουλάχιστον από το 1960. «Η αντιρατσιστική πεποίθηση των φιλελευθέρων δεν είναι προετοιμασμένη για μια πολυπολιτισμική Ακροδεξιά. Ανατρέπει αυτό που νομίζουμε ότι γνωρίζουμε για τον υπερεθνικισμό και τον τύπο των ανθρώπων που παρασύρονται από τη γοητεία του απολυταρχισμού», σχολιάζει ο σκηνοθέτης. «Στον 21ο αιώνα, οι δημοκρατίες πεθαίνουν, όχι με κρότο, όπως ένα στρατιωτικό πραξικόπημα, αλλά με υπόκωφο λυγμό, καθώς η πίστη στην ίδια την ιδέα διαβρώνεται από μέσα».
Η οπτική ενός νεαρού Αφροαμερικανού καλλιτέχνη, κοινωνικά ευαισθητοποιημένου, όπως ο Πρίμο και η εμπειρία ενός 84χρονου κορυφαίου δημοσιογράφου, όπως ο Κόπελ, συγκλίνουν, από διαφορετικές διαδρομές, στην ίδια επείγουσα διαπίστωση: η στιγμή αυτή στην ιστορία των ΗΠΑ είναι μεταμορφωτική.
Οι μονοδιάστατες ερμηνείες μοιάζουν πλέον και στερεοτυπικές και κούφιες. Ο πληθυσμός του «Homegrown» με τη λατρεία των όπλων, της οικογένειας, της πατρίδας, του Τραμπ, υπέρβαρος, με το σώμα του γεμάτο τατουάζ, με αντιλήψεις που διαλύονται μέσα στη βία και στην ανοησία, θα μπορούσε πολύ εύκολα να χαρακτηριστεί «λούμπεν». Και μετά; Ξεμπερδεύουμε; Γυρνάμε την πλάτη με αποστροφή και αναστεναγμό ανακούφισης για την απόσταση που μας χωρίζει; Κάπως έτσι οι άνθρωποι αυτοί βλέπουν με τον Τραμπ να ηγεμονεύουν τα χειρότερα ένστικτά τους. Την εξουσία του αποτρόπαιου, ως του μόνου γνώριμου και οικείου.
