Oποιος παρακολουθεί το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Αλέξη Παπαχελά «Σκοτεινή Δεκαετία 1964-1974» μένει άφωνος από το πόσες πολιτικές ηγεσίες της Ελλάδας και της Κύπρου στάθηκαν κατώτερες των περιστάσεων όλα αυτά τα χρόνια. Δεν μπόρεσαν να σηκώσουν το βάρος μιας συμφωνίας και να εκμεταλλευθούν τόσες ευκαιρίες για την εξεύρεση μιας αξιοπρεπούς λύσης στο Κυπριακό – από το σχέδιο Ατσεσον του 1964 έως το σχέδιο Ανάν του 2004.
Αποτέλεσμα: η κατοχή να συνεχίζεται, το νησί να παραμένει κομμένο στα δύο και με τις κοινότητες να μη θέλουν να ακούσουν πλέον την πιθανότητα να ζήσουν μαζί σε ένα ενιαίο κράτος. Και τη διχοτόμηση να παραμένει δυστυχώς, παρά τις συνεχιζόμενες πρωτοβουλίες του ΟΗΕ, η πιο πιθανή κατάληξη – με ό,τι αυτό σημαίνει για την πολιτική σταθερότητα και την ασφάλεια της Κυπριακής Δημοκρατίας στο μέλλον.
Αν το Κυπριακό είναι ένα σπαρακτικό χρονικό χαμένων ευκαιριών, το ενδεχόμενο μιας λύσης στα ελληνοτουρκικά παραμένει άπιαστο, ενώ ακόμη και η διαδικασία διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών εξακολουθεί να διχάζει τους Ελληνες. Κάποιοι, μάλιστα, υπερπατριώτες φθάνουν να αντιμετωπίζουν με έντονη καχυποψία αυτές τις άτυπες συναντήσεις υψηλού επιπέδου μεταξύ της κυβέρνησης Μητσοτάκη και της κυβέρνησης Ερντογάν – και να μιλούν για ενδοτισμό και προδοσία.
Είναι αυτοί που κάνουν πως δεν βλέπουν την πρόθεση της τουρκικής πλευράς να αλλάξει το status quo και διαφωνούν με την ανάγκη αναζήτησης λύσης μέσω συνεννόησης των δύο πλευρών. Φθάνουν μάλιστα να αμφισβητούν ακόμη και την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ως διαδικασία επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών. Υποστηρίζουν ότι η Χάγη είναι πιθανό να αναζητήσει έναν συμβιβασμό μεταξύ των δύο πλευρών – άρα μπορεί να καταλήξει σε μια απόφαση που να είναι πολιτικά επώδυνη και απαράδεκτη για τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.
Σημειώνεται ότι ο πρώτος Ελληνας πολιτικός που επιχείρησε να λύσει το θέμα της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου μέσω υπογραφής συνυποσχετικού και παραπομπής στη Χάγη ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής το 1975 σε συνεργασία με τον Τούρκο ομόλογό του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, αλλά η τουρκική πλευρά έκανε στη συνέχεια πίσω.
Θυμίζουμε επίσης ότι μέχρι σήμερα έχουν υπάρξει 65 γύροι διερευνητικών συναντήσεων των δύο χωρών για τα ελληνοτουρκικά και ότι –επί κυβέρνησης Σημίτη το 1999– είχαν υπάρξει εκτεταμένες, παρασκηνιακές, άτυπες συζητήσεις των δύο πλευρών τόσο για τη διερεύνηση του εύρους των χωρικών υδάτων των δύο πλευρών όσο και για το ενδεχόμενο σύναψης ενός συνυποσχετικού που θα μπορούσε να οδηγήσει την ελληνοτουρκική διαφορά στη Χάγη. Το θέμα δεν προχώρησε σε συγκεκριμένη συμφωνία, ενώ στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε από την κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή.
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, ο Ερντογάν θέτει ολοένα και περισσότερες αξιώσεις στο τραπέζι –αποστρατιωτικοποίηση ελληνικών νησιών, γκρίζες ζώνες, «Γαλάζια Πατρίδα», μειονότητα Θράκης– και ρυθμίζει αναλόγως με τις εσωτερικές του στοχεύσεις πότε θα υπάρχει ένταση και πότε ήρεμα νερά στο Αιγαίο.
Ως γνωστόν, οι διαφορές μεταξύ χωρών λύνονται με τρεις τρόπους. Με πόλεμο, που κανείς δεν θέλει. Με διμερείς διαπραγματεύσεις, όπου ο ισχυρότερος επιβάλλει τις απόψεις του. Ή με προσφυγή σε ένα διαιτητικό όργανο, που θα πάρει δεσμευτικές αποφάσεις για τους δύο διαφωνούντες.
Το γεγονός είναι ότι ο χρόνος δεν λειτουργεί υπέρ των ελληνικών συμφερόντων καθώς η Τουρκία ενισχύεται δυσανάλογα οικονομικά και στρατιωτικά διεκδικώντας τη θέση μιας περιφερειακής δύναμης. Το 1999 το ΑΕΠ και των δύο χωρών ήταν κοντά στα 200 δισ. δολάρια. Σήμερα το ελληνικό ΑΕΠ προσεγγίζει τα 250 δισ. δολάρια, ενώ της Τουρκίας έχει ξεπεράσει το 1 τρισ. δολάρια! Η κούρσα των στρατιωτικών εξοπλισμών είναι πάντοτε υπέρ του οικονομικά ισχυρότερου, ενώ ο πληθυσμός των δύο χωρών κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση. Η Ελλάδα με 11 εκατομμύρια σήμερα θα έχει το 2050 πληθυσμό μικρότερο από 9 εκατομμύρια, ενώ η Τουρκία με 85 εκατομμύρια σήμερα θα προσεγγίζει σε 25 χρόνια τα 100 εκατομμύρια.
Με αυτά τα δεδομένα, η Ελλάδα θα πρέπει να κλείσει τα αυτιά στις φωνές των υπερπατριωτών και να αποκλείσει το δόγμα της διπλωματικής «ακινησίας», καθώς ο Ερντογάν επιχειρεί να αλλάξει το status quo στο Αιγαίο και ο χρόνος είναι κατά των ελληνικών συμφερόντων. Η πολιτική ηγεσία θα πρέπει να ενημερώσει τον ελληνικό λαό για την κατάσταση που διαμορφώνεται και τις εναλλακτικές που έχει μπροστά της η χώρα. Και να αναζητήσει επίλυση των διαφορών με βάση το Διεθνές Δίκαιο και εκμεταλλευόμενη τις ισχυρές συμμαχίες της στην Ευρώπη και στην Ουάσιγκτον για να αποτρέψει τις μονομερείς διεκδικήσεις της τουρκικής πλευράς.
