Ακουσα πρόσφατα σε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη Μεταπολίτευση κάτι που δεν γνώριζα, πως δηλαδή η πτώση του Τείχους του Βερολίνου τον Νοέμβριο του 1989 που σηματοδότησε την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου πέρασε σχεδόν απαρατήρητη στην Ελλάδα, στις μέσα σελίδες των εφημερίδων που τους απασχολούσε σχεδόν αποκλειστικά η έκβαση των επερχόμενων εκλογών. Κάτι αντίστοιχο έγινε και με τη μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση του 2008: για πολλούς ήταν ένα νέο που αφορούσε κυρίως την Αμερική. Ποιο γεγονός όμως της τελευταίας πεντηκονταετίας είχε μεγαλύτερες συνέπειες για την Ελλάδα; Αναρωτιέμαι αν οι επερχόμενες εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες αποδειχθούν γεγονός αντίστοιχης κλίμακας με τα δύο προηγούμενα.
Σημειώνω κατ’ αρχάς πως με βάση τα διαθέσιμα δημοσκοπικά στοιχεία δεν είναι δυνατή κάποια ασφαλής πρόβλεψη για την έκβαση των αμερικανικών εκλογών. Ο συνδυασμός του εκλογικού συστήματος που καθιστά τις εκλογές αυτές έμμεσες (με την έννοια πως οι ψηφοφόροι εκλέγουν αντιπροσώπους σε επίπεδο πολιτείας, οι οποίοι με τη σειρά τους εκλέγουν τον ή την πρόεδρο) και του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος (όπου μία μόνο ψήφος διαφορά μπορεί να κρίνει την κατανομή όλων των εκλεκτόρων της κάθε πολιτείας) καθιστά το αποτέλεσμα εξαιρετικά αμφίρροπο. Οπως και το 2016, είναι πολύ πιθανό το αποτέλεσμα να κριθεί σε ελάχιστες πολιτείες και από μερικές χιλιάδες ψηφοφόρους.
Πώς ακριβώς; Σημειώνω τρεις προϋποθέσεις. Η πρώτη: να κερδίσει τις εκλογές ο Ντόναλντ Τραμπ. Σε αντίθετη περίπτωση, οι πολιτικές εξελίξεις θα είναι πιθανότατα ασύγκριτα ομαλότερες. Η πιθανότητα εκλογής του κινείται αυτή τη στιγμή ελάχιστα πιο πάνω από το 50%. Η δεύτερη προϋπόθεση είναι ο Τραμπ να περιτριγυριστεί από συμβούλους που θα τον ωθήσουν να προβεί σε ριζοσπαστικές επιλογές στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει πως το περιβάλλον του Τραμπ θα εκκαθαριστεί από τους τεχνοκράτες που απέτρεψαν τέτοιου είδους εξελίξεις την τετραετία 2016-2020 και θα κυριαρχηθεί από ιδεολόγους, μπροστά στους οποίους εκείνοι που οδήγησαν τη χώρα στην περιπέτεια της εισβολής του Ιράκ μοιάζουν αθώοι μαθητές. Μπορώ να σκεφτώ τουλάχιστον δύο τέτοιες επιλογές: την αποκοπή των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ που θα ανοίξει την όρεξη σε κάθε λογής τυχοδιώκτες (λέμε με Πούτιν ή Ερντογάν) και θα ωθήσει την Ευρώπη προς μια άνευ προηγουμένου κρίση, ιδίως μάλιστα αν η διακοπή της αμερικανικής βοήθειας προς την Ουκρανία τερματιστεί. Η δεύτερη, να ξεσπάσει ένας εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας που θα έχει ανυπολόγιστες οικονομικές συνέπειες και που ενδεχομένως θα συμβάλει και σε κάποιου είδους στρατιωτική κρίση στην Ταϊβάν. Θα τοποθετούσα την πιθανότητα τέτοιου είδους ριζοσπαστικών επιλογών στην εξωτερική πολιτική σε περίπτωση νίκης του Τραμπ στο 60%. Η τρίτη, τέλος, προϋπόθεση είναι η αδυναμία της Ευρώπης να λειτουργήσει με τρόπο που να περιορίζει τις αρνητικές συνέπειες των επιλογών αυτών. Είμαι εξαιρετικά απαισιόδοξος ως προς την ικανότητα της Ευρώπης να λειτουργήσει κατ’ αυτόν τον τρόπο – θα έδινα μια πιθανότητα 20% σε μια τέτοια εκδοχή.
Οπως και το 2016, είναι πολύ πιθανό το αποτέλεσμα των εκλογών στις Ηνωμένες Πολιτείες την ερχόμενη Τρίτη να κριθεί σε ελάχιστες πολιτείες και από μερικές χιλιάδες ψήφους.
Αν ισχύουν τα παραπάνω, αυτό σημαίνει πως μερικές χιλιάδες βαριεστημένοι Αμερικανοί ψηφοφόροι θα κρίνουν τη ζωή μας. Και αυτό γιατί, καθώς η πόλωση έχει «αγκυρώσει» την πλειοψηφία των ψηφοφόρων στο ένα ή το άλλο κόμμα, το αποτέλεσμα είναι πιθανό να κριθεί από το αν την ερχόμενη Τρίτη μερικές χιλιάδες βαριεστημένοι και σχετικά αδιάφοροι Αμερικανοί σηκωθούν ή όχι από τους καναπέδες τους για να πάνε να ψηφίσουν. Ας ευχηθούμε λοιπόν, αν πρώτα αναλογιστούμε την ειρωνεία της περίστασης και αν επίσης δεν τυχαίνει να διαθέτουμε κάποια δυνατότητα να πείσουμε προσωπικά κάποιους από αυτούς, πως η πλειοψηφία όσων αποφασίσουν να πάνε να ψηφίσουν θα είναι αυτοί που θα επιλέξουν την Κάμαλα Χάρις και η πλειοψηφία όσων μείνουν στα σπίτια τους θα σκόπευαν να ψηφίσουν τον Ντόναλντ Τραμπ.
*O κ. Στάθης Ν. Καλύβας είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, κάτοχος της έδρας Gladstone στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
