Η συγγραφέας Βικτόρια Χίσλοπ, ambassador της Αγοράς του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που ολοκληρώνεται αύριο, ρωτήθηκε σε συζήτηση «αν υπάρχει κάτι που την τρομάζει σήμερα ως δημιουργό». Η Χίσλοπ απάντησε: «Αν μου κάνατε την ίδια ερώτηση χθες, ίσως να έδινα διαφορετική απάντηση. Σήμερα, όμως, με τρομάζει το τι μπορεί να φέρει το καθεστώς του Τραμπ. Δεν μπορώ να βρω άλλη λέξη εκτός από το “καθεστώς”, μιας και ό,τι συμβαίνει στην Αμερική συνήθως μεταφέρεται αρχικά στο Ηνωμένο Βασίλειο και μετέπειτα επηρεάζει την υπόλοιπη Ευρώπη. Φοβάμαι την επίδραση τόσο στον τρόπο σκέψης των ανθρώπων όσο και στο πολιτισμικό επίπεδο».
Εχει τον τρόπο του ο χώρος των γραμμάτων και των τεχνών να αντιδράσει σε μια απειλητική μονοκρατορία. Αναμφίβολα. Παράγοντας, γράφοντας, μιλώντας. Ο «φόβος», όπως τον διατυπώνει η συγγραφέας, είναι από την άλλη πλευρά. Πώς θα επηρεαστεί η «σκέψη των ανθρώπων», πώς θα αντιμετωπιστούν τα χειρότερα ένστικτα, πώς –και πού– θα ισορροπήσει το ανακάτεμα ακατέργαστων διαθέσεων, ανισοτήτων, ακραίας ρητορικής και βίας; Αναρτήθηκαν στο Διαδίκτυο μηνύματα που έλαβαν Αφροαμερικανοί σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ. Μηνύματα του τύπου «επιλεχθήκατε να γίνετε σκλάβος, πρέπει να παρουσιαστείτε στις φυτείες για να μαζέψετε βαμβάκι». Οσο περιορισμένη έκταση κι αν έχουν παρόμοια φαινόμενα, η διάθεση είναι ορατή. «Αυτοί οι άνθρωποι νιώθουν ότι έχουν την ελευθερία να λένε πλέον δυνατά αυτό που πάντα σκέφτονταν από μέσα τους», σημείωσε κάποιος από τους παραλήπτες του μηνύματος.
Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι τόσο από την πλευρά των δημιουργών, αλλά του κοινού. Σε τι είδους «θεατές» θα απευθύνονται. Πόσο το θρυμμάτισμα της κοινωνίας και το «καθεστώς» της βαρβαρότητας θα μετατοπίσει το βλέμμα των θεατών, θα το κάνει πιο ευάλωτο, ό,τι κι αν αυτό σημαίνει. Από την άλλη, η ανάγκη να ακουμπήσουμε στην τέχνη, να μοιραστούμε το βάρος ενός κόσμου που δεν προοιωνίζεται το καλύτερο, να βρούμε τις αναφορές που θα γεφυρώσουν τις ρωγμές, δεν έχει πολλές διεξόδους. Αυτός που επιλέγει μια παράσταση ή μια ταινία ή μια έκθεση ή μια συναυλία, αναζητάει και μια μορφή θεραπείας. Οι συγγραφείς, οι καλλιτέχνες είναι, κατά κανόνα, παλμογράφοι των αλλαγών. Ο φόβος, το έδαφος που καλλιεργούν να γίνεται όλο και πιο χέρσο και αδιαπέραστο, είναι υπαρκτός. Αλλά, προς το παρόν, δεν είναι παρά φόβος.
