Εκατόν σαράντα νεκρούς άφησε πίσω της η διαβόητη βεντέτα Σαρτζετάκηδων – Πενταράκηδων στην Κρήτη. «Στη δεκαετία του 1950», γράφει ο καλός συνάδελφος Πάνος Σόμπολος, στο χωριό Βορίζα που είναι στους πρόποδες του Ψηλορείτη, μέσα σε δύο ώρες «συνέβη μια φοβερή τραγωδία που είχε ως αποτέλεσμα να βρουν τραγικό θάνατο έξι κάτοικοι και να τραυματιστούν άλλοι 14 συγχωριανοί τους, οι περισσότεροι από τους οποίους ακρωτηριάστηκαν (…) Οι δράστες χρησιμοποίησαν όλων των ειδών τα όπλα, όπως μαχαίρια, πιστόλια, αλλά και μια χειροβομβίδα, που διαμέλισε κάποια από τα θύματα. Ηταν μάλιστα βεντέτα για ασήμαντη αφορμή! Αιτία; Μια δασική παράβαση κοπής δέντρων…» («Βεντέτες», εκδ. Πατάκη).
Ολως παραδόξως κανείς δεν είπε «κάτι πρέπει να γίνει με τους Κρητικούς», ούτε χλεύαζε τους κατοίκους της Μεγαλονήσου ως «ευπαθή ομάδα» ή, έστω, «τσαμπουκαλίδικη ομάδα του πληθυσμού». Ουδείς προσέδωσε κάποιον ενιαίο χαρακτηρισμό στους 617.000 κατοίκους του νησιού. Κι αν κάποιος το έκανε, θα έπαιρνε την ορθή απάντηση: «Υπάρχουν Κρητικοί που είναι έτσι και υπάρχουν οι περισσότεροι Κρητικοί που είναι αλλιώς».
Αντιθέτως, όλοι έπραξαν το σωστό. Δεν εστίασαν στην «ιδιοσυστασία» των Κρητικών, αλλά κοίταξαν τα προβλήματα· της βεντέτας, των ζωοκλοπών, της εκτεταμένης οπλοκατοχής. Για την τελευταία, μάλιστα, ξεκίνησε και κοτζάμ εκστρατεία πειθούς από την Επιτροπή για την Αντιμετώπιση της Παράνομης Οπλοφορίας και Οπλοχρησίας», της οποίας ηγείτο ο Μίκης Θεοδωράκης.
Η διαφορετική λεκτικώς προσέγγιση διαφόρων πληθυσμιακών ομάδων είναι πιο επικίνδυνη από τη χρήση της λέξης «γύφτος», που πολλοί Ρομά προτιμούν.
Γιατί, λοιπόν, η γενίκευση «κάτι πρέπει να γίνει με τους Ρομά»; Προς τι η παραπληροφόρηση σχετικά με τα ποσοστά εγκληματικότητας των Ρομά για κλοπές και διαρρήξεις; Σύμφωνα με τα ellinikahoaxes.gr, παραποιήθηκε η έρευνα της ΕΛ.ΑΣ. για τη δράση συμμοριών στην Ελλάδα, η οποία όμως δεν εξετάζει τα «μικροεγκλήματα και μεμονωμένες ληστείες ή διαρρήξεις». Κατά την έρευνα, «οι εγχώριες ομάδες έχουν κυρίαρχο ρόλο (72% του συνόλου), ακολουθούμενες από τις αλλοδαπές (22% του συνόλου) και τέλος τις εγχώριες και αλλοδαπές (σε ποσοστό 6%). Στις ελληνικές ομάδες, κυρίαρχες είναι οι ομάδες με μέλη, κατά συντριπτική πλειοψηφία, ΡΟΜΑ σε ποσοστό 86% επί των εγχώριων ομάδων» (9.9.2024).
Η διαστρέβλωση αυτή έφτασε και στη Βουλή με ερώτηση των βουλευτών της Ν.Δ. Θάνου Πλεύρη και Δημήτρη Μαρκόπουλου: «Σύμφωνα με τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα της Ελληνικής Αστυνομίας, η παραβατικότητα που προέρχεται από τους Ρομά αποτελεί μείζον πρόβλημα, καθώς σε ποσοστό 84% (έκθεση της ΕΛ.ΑΣ.) τα μέλη της κοινωνικής αυτής ομάδας ευθύνονται για τις διαρρήξεις και τις κλοπές Ελλήνων στη χώρα» (13.9.2024). Να σημειώσουμε ότι στην παραπάνω επίσημη ερώτηση στη Βουλή, δεν ήταν σωστό ούτε καν το ποσοστό που αναφέρεται στην εν λόγω έκθεση.
Η γλώσσα –λανθάνουσα και μη– λέει πολλές αλήθειες. Η διαφορετική λεκτικώς προσέγγιση, διαφόρων πληθυσμιακών ομάδων («κάτι πρέπει να γίνει με τους Ρομά», «κάτι πρέπει να γίνει με την οπλοκατοχή στην Κρήτη») είναι πιο επικίνδυνη από τη χρήση της λέξης «γύφτος», που πολλοί Ρομά προτιμούν. Aφήστε δε το γεγονός ότι σε αντίθεση με τις λέξεις, οι προσεγγίσεις δεν μπορούν να ποινικοποιηθούν…
Φυσικά, δεν θα αμφισβητήσουμε το γεγονός ότι σε περιθωριακές και περιθωριοποιημένες από όλους μας ομάδες, όπως είναι οι Ρομά, υπάρχει υψηλή παραβατικότητα. Αλλά για να λυθεί και αυτό το πρόβλημα πρέπει πρώτα απ’ όλα να το περιγράψουμε σωστά και μετά να ξεκινήσει η επίπονη και μακροχρόνια προσπάθεια ένταξής τους στο κοινωνικό σύνολο. Οσο για τους λογής λογής ακροδεξιούς που κραυγάζουν στα κοινωνικά δίκτυα «κάτι πρέπει να γίνει με τους Ρομά», τους έχουμε κακά μαντάτα. Ο Αντολφ Αϊχμαν, που είχε τεχνογνωσία σε αυτά, τελείωσε τη θλιβερή ζωή του το 1962.
