Η επικαιρότητα του Τζoρτζ Στάινερ

2' 18" χρόνος ανάγνωσης

Γεννήθηκε το 1929 στο Παρίσι. Οπως αφηγείται, «η παιδική μου ηλικία ήταν εντελώς προνομιούχα, προστατευμένη, σε ένα σπίτι γεμάτο βιβλία, πολλή μουσική, μια υπέροχη μητέρα, Βιεννέζα στην καταγωγή, πολύγλωσση, ένας πατέρας Τσέχος… και μια αγωγή βασισμένη στην ελπίδα, με τον πολύ χαρακτηριστικό ουμανισμό αυτού του κόσμου, έναν ουμανισμό γαλλικό και ταυτόχρονα κεντροευρωπαϊκό» – («Η βαρβαρότητα της άγνοιας», εκδ. scripta, μτφρ. Σεραφείμ Βελέντζας). Ο πατέρας του μεγαλοδικηγόρος επάνω σε τραπεζικά θέματα, με καλή πληροφόρηση, πήρε την οικογένειά του και μετακόμισαν στις ΗΠΑ και έτσι γλίτωσαν από τη ναζιστική θηριωδία. Στα αμερικανικά πανεπιστήμια ο Τζορτζ Στάινερ προσέγγισε τον ιουδαϊσμό μέσα από μια φιλελεύθερη ματιά, κάτι που τον ακολούθησε σε όλη του τη ζωή. Είχε και την ευφυΐα και την ευαισθησία να «διαβάσει» και την άλλη πλευρά του ιουδαϊσμού, την ορθόδοξη, την εθνικιστική και να αποδεχθεί το χαστούκι της πως «…για σας εκεί στο Χάρβαρντ, στο Καίμπριτζ ή στο Παρίσι είναι πολύ απλό να μιλάτε έτσι – αν όμως ξαναρχίσουν όλα, μόνο εδώ θα βρουν καταφύγιο τα παιδιά σας» (από το ίδιο βιβλίο).

Ο Τζορτζ Στάινερ μπήκε βαθιά μέσα στην καρδιά του Ολοκαυτώματος, που χωρίς να το βιώσει, του χάραξε όλη τη μετέπειτα πορεία. Τον είχε συγκλονίσει ο αντισημιτισμός του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού κι έγραψε πως: «Πιο αινιγματική από καθετί άλλο είναι ίσως η διατήρηση ενός σφοδρού αντισημιτισμού εκεί όπου δεν έχουν επιζήσει Εβραίοι ή απομένουν ελάχιστοι… το μυστήριο, με την καθαρά θεολογική έννοια, αφορά ένα μίσος χωρίς υφιστάμενο αντικείμενο». («Στον πύργο του Κυανοπώγωνα», εκδ. scripta, μτφρ. Σεραφείμ Βελέντζας). Εδώ φαίνεται πως περίμενε «ο καρκίνος του αντισημιτισμού» να εκδηλωθεί στη Γαλλία και όχι στη Γερμανία. Γάλλος ήταν ο Εντουάρ Ντρυμόν ο οποίος, μετά την υπόθεση Ντρέιφους, πρότεινε: «Πρέπει να στείλουμε όλους τους Εβραίους στη Μαδαγασκάρη». Και ο Στάινερ σχολιάζει πως «ένα από τα πρώτα προγράμματα εκκαθάρισης της Ευρώπης από τους Εβραίους είναι γαλλικό και διόλου γερμανικό…».

Ο αντισημιτισμός ξαναζωντανεύει και αυτή τη φορά η συλλογική έκφρασή του έρχεται από μακριά, κρύβεται μέσα στις μεταναστευτικές ροές.

Πολύ αργότερα ο Αδόλφος Χίτλερ ανακάλυψε «ότι η συνείδηση είναι μια εβραϊκή επινόηση», ερμηνεύοντας έτσι και την «προμελετημένη απόφαση του εθνικοσοσιαλιστικού καθεστώτος, ακόμα και στα τελικά στάδια του οικονομικού πολέμου, να εκκαθαρίσει τους Εβραίους παρά να τους εκμεταλλευτεί για προφανείς παραγωγικούς οικονομικούς σκοπούς». Ο Στάινερ, πολίτης του κόσμου –κατά δήλωσή του– μαγεμένος με την ελληνική λέξη «κοσμοπολίτης» που την λοιδόρησαν ο Χίτλερ και ο Στάλιν, αισθανόταν ως πατρίδα του όπου μπορούσε να εργαστεί.

Είμαι περίεργος, αν ζούσε αυτές τις ημέρες, πώς θα αντιμετώπιζε το πογκρόμ των Ισραηλινών στο Αμστερνταμ. Τι ιστορικές αναφορές θα έκανε, καθώς η μεταπολεμική παγκόσμια τάξη είχε ως μία από τις καταστατικές της αρχές το οριστικό ξερίζωμα του αντισημιτισμού από τον ευρωπαϊκό χώρο. Ο αντισημιτισμός ξαναζωντανεύει και αυτή τη φορά η συλλογική έκφρασή του έρχεται από μακριά, κρύβεται μέσα στις μεταναστευτικές ροές.

comment-below Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή
MHT