Της Μαριας Ζαφειρακη*
Τα δάνεια υπόκεινται σε τέλος χαρτοσήμου 3% ή 2% ανάλογα με την
ιδιότητα των συμβαλλομένων. Εξαιρετικά, με ειδικές διατάξεις νόμων,
επιβάλλεται μικρότερο τέλος χαρτοσήμου ή θεσπίζεται ατέλεια επί
δανείων που συνάπτονται μεταξύ ορισμένων προσώπων. Το τέλος
χαρτοσήμου οφείλεται και στην περίπτωση που το προϊόν του δανείου
δοθεί ως δάνειο από τον οφειλέτη σε τρίτον, καθώς πρόκειται για νέα
σύμβαση δανείου ανεξάρτητη από την πρώτη.
Για την επιβολή τέλους απαιτείται η ύπαρξη εγγράφου ή εγγραφή
στα βιβλία των επιτηδευματιών. Σε περίπτωση που δεν συντάχθηκε
έγγραφο ή δεν υπάρχει σχετική εγγραφή στα βιβλία, δεν συντρέχει
λόγος καταβολής τέλους χαρτοσήμου, έστω και αν η παράλειψη αυτή
έγινε σκόπιμα. (ΣτΕ 1514/1956, 578/1957).
Κατηγορίες δανείων
-Δάνεια που συνάπτονται μεταξύ ιδιωτών υπόκεινται σε τέλος
χαρτοσήμου 3%.
-Δάνεια που συνάπτονται μεταξύ εμπόρων/επιχειρήσεων (πλην Α.Ε.
και ΕΠΕ) και ιδιωτών υπόκεινται σε τέλος χαρτοσήμου 3%.
-Δάνεια που συνάπτονται μεταξύ εμπόρων/επιχειρήσεων υπόκεινται
σε τέλος χαρτοσήμου 2%.
-Δάνεια μεταξύ Α.Ε. ή ΕΠΕ και οποιουδήποτε τρίτου υπόκεινται σε
τέλος χαρτοσήμου 2%.
-Δάνεια χορηγούμενα από τράπεζες δεν υπόκεινται σε τέλος
χαρτοσήμου.
Βάρος δαπάνης του τέλους χαρτοσήμου
Στον Κώδικα Χαρτοσήμου δεν υπάρχει διάταξη που να ρυθμίζει το
θέμα του βάρους της δαπάνης. Συνεπώς εξαρτάται από τη συμφωνία των
συμβαλλομένων. Εάν δεν υπάρχει τέτοια συμφωνία, θα εφαρμοστεί η
διάταξη του Αστικού Κώδικα κατά την οποία τα έξοδα της εξοφλητικής
απόδειξης βαρύνουν τον οφειλέτη, αν δεν προκύπτει κάτι άλλο από τη
σχέση. Αν ο δανειστής ή ο οφειλέτης είναι πρόσωπα απαλλασσόμενα από
τα τέλη χαρτοσήμου, το τέλος βαρύνει υποχρεωτικά τον
αντισυμβαλλόμενο. Αν και ο αντισυμβαλλόμενος απαλλάσσεται, τότε δεν
οφείλεται το τέλος χαρτοσήμου.
Δάνεια συναπτόμενα στην αλλοδαπή
-Εάν η σύμβαση του δανείου συνάπτεται με ιδιωτικό έγγραφο στην
αλλοδαπή, όχι ενώπιον Ελληνικής Προξενικής Αρχής, και το προϊόν του
δανείου κατατίθεται από τον αλλοδαπό δανειστή σε αλλοδαπή τράπεζα
στην αλλοδαπή για να εμβάσει το ποσό μέσω ημεδαπής τράπεζας στον
οφειλέτη που βρίσκεται στην Ελλάδα, οφείλονται τέλη χαρτοσήμου.
-Εάν η σύμβαση του δανείου συνάπτεται με ιδιωτικό έγγραφο στην
αλλοδαπή, όχι ενώπιον Ελληνικής Προξενικής Αρχής, και το προϊόν του
δανείου παραδίδεται από τον αλλοδαπό δανειστή στον οφειλέτη στην
αλλοδαπή ή καταβάλλεται από τον αλλοδαπό δανειστή μέσω καταθέσεως
αυτού σε τράπεζα στην αλλοδαπή, δεν οφείλεται τέλος χαρτοσήμου.
Στην περίπτωση αυτή η σύμβαση του δανείου συνάπτεται στην αλλοδαπή
και εκτελείται επίσης στην αλλοδαπή.
-Συμβάσεις χρηματικών δανείων σε ξένο νόμισμα, που καταρτίζονται
στην αλλοδαπή, όχι ενώπιον Ελληνικής Προξενικής Αρχής, μεταξύ
ημεδαπών επιχειρήσεων ή αλλοδαπών εγκατεστημένων στην Ελλάδα και
αλλοδαπών οίκων ή αλλοδαπών τραπεζών ή υποκαταστημάτων ημεδαπών
τραπεζών εγκατεστημένων στην αλλοδαπή σε ξένο νόμισμα, δεν
υπόκεινται σε τέλος χαρτοσήμου. (ΠΟΛ. 1027/1990). Εάν όμως η
σύμβαση εξοφληθεί εν όλω ή εν μέρει στην Ελλάδα θα υπαχθεί σε τέλος
χαρτοσήμου.
-Εάν η σύμβαση του δανείου συνάπτεται στην αλλοδαπή ενώπιον
Ελληνικής Προξενικής Αρχής, δεν υπόκειται σε τέλος χαρτοσήμου καθώς
το δάνειο έχει υπαχθεί σε προξενικά τέλη, τα οποία είναι τέλη
χαρτοσήμου υπολογιζόμενα σε διαφορετική βάση.
Δάνεια με ενέχυρο ή εγγυητική επιστολή συναπτόμενα στην
αλλοδαπή
-Εάν το ενέχυρο και η απαίτηση βρίσκονται στην αλλοδαπή, δεν
οφείλεται τέλος χαρτοσήμου.
-Εάν το ενέχυρο παρέχεται στην ημεδαπή και η απαίτηση βρίσκεται
είτε στην αλλοδαπή είτε στην ημεδαπή, οφείλεται τέλος
χαρτοσήμου.
-Εάν η έκδοση της εγγυητικής επιστολής έγινε στην αλλοδαπή, δεν
οφείλεται τέλος χαρτοσήμου.
Οφειλόμενο τέλος χαρτοσήμου επί των τόκων
-Η εξόφληση των τόκων υπόκειται κατά κανόνα στα τέλη χαρτοσήμου
της σύμβασης ή της συναλλαγής από την οποία αυτοί απέρρευσαν. Εάν η
κύρια σχέση απαλλάσσεται από τα τέλη χαρτοσήμου, οι τόκοι θα
απαλλάσσονται μόνο αν προβλέπεται απαλλαγή και γι’ αυτούς.
Βασική προϋπόθεση για τη χαρτοσήμανση των τόκων αποτελεί η
εξόφληση αυτών. Οταν δηλαδή καταρτισθεί δάνειο υποκείμενο σε τέλος
χαρτοσήμου, το χαρτόσημο των τόκων δεν οφείλεται κατά την κατάρτιση
του δανείου, αλλά κατά την εξόφληση των τόκων, ανεξάρτητα από την
εξόφληση ή μη του κεφαλαίου.
Επιπλέον, για να οφείλεται τέλος χαρτοσήμου, η εξόφληση των
τόκων πρέπει να λαμβάνει χώρα στην Ελλάδα.
Στην περίπτωση τόκων που απορρέουν από δάνεια που έχουν συναφθεί
στην αλλοδαπή, οφείλονται τέλη χαρτοσήμου με την προϋπόθεση ότι η
εξόφληση αυτών ενεργείται στην Ελλάδα.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι αν συναφθεί έντοκο δάνειο και το
προϊόν του δανείου ο οφειλέτης το δανειοδοτήσει περαιτέρω σε
τρίτους εντόκως, θα οφείλονται τέλη χαρτοσήμου επί των τόκων και
των δύο δανείων, γιατί απορρέουν από δύο διαφορετικές και
αυτοτελείς δανειακές συμβάσεις.
* Tax Consultant της Grand Thorton
