Η πρώτη «ακτινογραφία» της οικονομίας της Ευρωζώνης για το δεύτερο τρίμηνο προέκυψε «πεντακάθαρη»: Συνολικά η δραστηριότητα στον ιδιωτικό τομέα, όπως την αποτυπώνουν οι ποιοτικοί δείκτες PMI της Markit, ανέκαμψε με τον πιο γρήγορο ρυθμό της τελευταίας τριετίας. Την αισιοδοξία ενισχύουν οι εστίες της βελτίωσης: Εκτός του γνωστού γερμανικού «αλόγου κούρσας», ήταν η Ισπανία και η Ιρλανδία που εμφάνισαν ανάκαμψη ρεκόρ (επτά και οκτώ ετών αντίστοιχα). Τα νέα στοιχεία παραπέμπουν σε ανάπτυξη 0,5% για το δεύτερο τρίμηνο, ένα ρυθμό που η Ευρωζώνη είχε να πετύχει από το 2011. Ο ΟΟΣΑ αναβαθμίζει τις προβλέψεις του για την ανάπτυξη, ενώ και ο τζίρος της λιανικής ήταν αυξημένος τον Μάρτιο κατά 0,9% σε σχέση με πέρυσι.
Η επιτυχία όμως έχει τίμημα. Στα καλά νέα, το ευρώ ξεπέρασε το 1,39 δολάρια. Ενα ισχυρό ευρώ επιτείνει τον κίνδυνο αποπληθωρισμού, δηλαδή μείωσης τιμών και μισθών σε επίπεδα που μειώνουν την απασχόληση και την παραγωγή. Και μπορεί το κόστος δανεισμού για αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να έχει πέσει σε επίπεδα χαμηλότερα και από αυτά της φούσκας του 2007, μπορεί η υπερβάλλουσα ρευστότητα στο ευρωσύστημα να παραπέμπει σε εποχές προ έκτακτων μέτρων της ΕΚΤ – παράλληλα όμως αναρρώνουν (ακριβαίνουν) τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια, πιέζοντας προς τα πάνω το κόστος δανεισμού στην πραγματική οικονομία.
Οι προκλήσεις πολλές, αλλά όχι χωρίς προοπτικές: Η εταιρεία αξιολόγησης Fitch εκτίμησε ότι αν οι χώρες της περιφέρειας ελέγξουν τα ελλείμματά τους και δείξουν συστηματική προσπάθεια μείωσης του χρέους, υπάρχει περιθώριο για αναβαθμίσεις πολλών βαθμίδων. Διευκρινίζει, ωστόσο, ότι αναφέρεται κυρίως στις περιπτώσεις της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας. Η Ελλάδα δεν περιλαμβάνεται στις αισιόδοξες προβολές.
Υπάρχουν ρίσκα συνολικά: Θα μπορέσει η ΕΚΤ να πλοηγήσει με ασφάλεια σε ένα επικίνδυνο τοπίο με αντικρουόμενες πιέσεις; Θα διαχειριστεί τις προσδοκίες της αγοράς με τρόπο που θα εξασφαλίσει για καιρό φθηνά δανεικά στην Ευρωζώνη; Εστιάζοντας στα νότια Βαλκάνια, υπάρχουν πιο ελληνοκεντρικά ρίσκα. Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο η Ελλάδα βοηθήθηκε από ευρύτερες ευρωπαϊκές δυναμικές. Το «μεμονωμένο ελληνικό πρόβλημα» έδωσε τη θέση του στα «προβλήματα αρχιτεκτονικής της Ευρωζώνης». Η αλλαγή της αφήγησης έδωσε χώρο για εκτόνωση και βοήθησε ώστε να ξεχαστεί η ελληνική ιδιαιτερότητα. Αλλά μήπως στην πορεία μπαίνουν σπόροι για μια νέα ελληνική διαφοροποίηση σε βάθος χρόνου;
Η Ελλάδα έχει μια ποιοτική διαφορά σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης. Η αγορά της έχει υποβαθμιστεί από «ανεπτυγμένη» σε «αναδυόμενη». Ο χαρακτηρισμός δεν είναι απλώς ταμπέλα, αποτελεί κριτήριο για το ποιους επενδυτές προσελκύει, περιγράφει τα κίνητρά τους, προδικάζει συμπεριφορές. Ομως κανείς δεν γνωρίζει πώς θα αντιδράσουν σε περίπτωση μιας έκτακτης αναταραχής. Αν δηλαδή θα δουν τη χώρα ως μέλος της Ευρωζώνης (άρα καταφύγιο) ή ως αναδυόμενη οικονομία (άρα ως σπίτι που έχει πάρει φωτιά).
Η άλλη αβεβαιότητα είναι το αν η χώρα παραμένει «συστημικά σημαντική» ώστε να έχει εξασφαλισμένη συνδρομή της Ευρωζώνης. Το ΔΝΤ απαντά εμμέσως – όχι και τόσο. Δημοσίευσε τεχνική μελέτη που εξέτασε τη συμπεριφορά των ασφαλίστρων κινδύνου (CDS) κατά τη διάρκεια της κρίσης. Διαπιστώνει το εξής: ενώ η αναταραχή στα ιταλικά και τα ισπανικά CDS είχαν επηρεάσει τα γερμανικά, η αναταραχή στα ελληνικά δεν άνοιξε ρουθούνι. Τεχνική λεπτομέρεια; Ξαναγράψιμο της ιστορίας; Πονηρή υποθήκη για μελλοντικό «ειδικό χειρισμό»;
Τα μηνύματα δεν πρέπει να αγνοούνται. Προτεραιότητα είναι να εξουδετερωθούν οι αφορμές που θα μπορούσαν να στοιχειοθετήσουν και πάλι μια «ελληνική ιδιαιτερότητα». Ο εφησυχασμός για «θετικές εξελίξεις» (από καιρό προεξοφλημένες) θα είναι καταστρεπτικός αν οδηγήσει στην άποψη ότι «αφού δεν βγήκαμε το 2012, κλειδώσαμε για πάντα».
