Οποιοσδήποτε προσεγγίζει μια σημαντική αναμέτρηση προτάσσει τα πιο ισχυρά του όπλα, τις πιο ελκυστικές υποσχέσεις – τον καλύτερό του «κράχτη»: Η ελληνική κυβέρνηση σαλπάρει στην εκλογική διαδικασία με τελευταίες εντυπώσεις την έναρξη δανεισμού από τις αγορές και το Αναπτυξιακό Μοντέλο Ελλάδα 2021 (που θα ανακοινώσει αύριο). Η Ευρωζώνη μπαίνει στην τελική ευθεία για τις ευρωεκλογές με το κόστος δανεισμού των μελών της σε χαμηλά επίπεδα-ρεκόρ και μια «περιρρέουσα» υπόσχεση για νομισματικά μέτρα που θα τονώσουν την οικονομία.
Αυτή τη φορά, οι διαρροές των επιτελών της Φρανκφούρτης σε πρακτορεία και διεθνείς εφημερίδες είναι πιο σαφείς: Η ΕΚΤ επεξεργάζεται δέσμη μέτρων για τον Ιούνιο, τα οποία θα μειώσουν το κόστος του χρήματος και θα βοηθήσουν την πρόσβαση των μικρότερων επιχειρήσεων της Ευρωζώνης στα δανεικά, λένε. Το σήμα το έδωσε ο Ντράγκι: «Νιώθουμε άνετα να αναλάβουμε δράση την επόμενη φορά». Το μήνυμα συμπληρώνεται από τη γνωστή χορωδία των επιτελών της ΕΚΤ, που με συμπληρωματικές δηλώσεις προσπαθούν να οριοθετήσουν ή να διορθώσουν τις προσδοκίες των αγορών.
Μετά και την άρση των επίμονων επιφυλάξεων από τη γερμανική κεντρική τράπεζα, μια μικρή μείωση των ευρωπαϊκών επιτοκίων πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Αυτό που είναι αβέβαιο, είναι κατά πόσο μια ανεπαίσθητη κίνηση σε ένα ήδη χαμηλό επιτόκιο θα μπορέσει να τονώσει την οικονομική δραστηριότητα. Ενα μέτρο που συγκεντρώνει μεγάλες πιθανότητες εφαρμογής –καθώς έχει τη στήριξη και της Bundesbank– είναι η μείωση σε αρνητικά επίπεδα του επιτοκίου που πληρώνει η ΕΚΤ στις τράπεζες της Ευρωζώνης όταν αυτές της καταθέτουν τα αδιάθετα κεφάλαιά τους. Πρόκειται για προθεσμιακές καταθέσεις, με ελάχιστο επιτόκιο, αλλά σίγουρες. Τα τελευταία χρόνια, οι τράπεζες προτιμούσαν τον συμβολικό τόκο της ΕΚΤ για τα κεφάλαιά τους, παρά να ρισκάρουν να τα δανείσουν στην πραγματική οικονομία έναντι μεγαλύτερης αμοιβής. Η λογική τώρα είναι ότι, αν η ΕΚΤ αρχίσει να χρεώνει «για το παρκάρισμα», τότε οι τράπεζες θα έχουν μεγαλύτερο κίνητρο να αναζητήσουν πελάτες να χρηματοδοτήσουν, με κέρδος. Καθώς θα είναι η πρώτη κεντρική τράπεζα που επιβάλλει αρνητικό επιτόκιο, το μέτρο θα κάνει θόρυβο. Αλλά ίσως μεγαλύτερο από την αποτελεσματικότητά του.
Οι διαρροές κάνουν λόγο και για άλλα μέτρα: Η ΕΚΤ εξετάζει έναν νέο γύρο διάθεσης πολύ φθηνής ρευστότητας προς τις τράπεζες της Ευρωζώνης – έχουν προηγηθεί δύο τριετή προγράμματα (LTRO 1 και 2). Αυτή τη φορά θα είναι πιο στοχευμένος στις ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων: Για να λάβουν αυτή τη σχεδόν δωρεάν ένεση ρευστότητας, οι εμπορικές τράπεζες (με ορίζοντα ενδεχομένως μεγαλύτερο της τριετίας) θα πρέπει να αυξήσουν τα νέα δάνεια στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Αλλιώς θα πληρώσουν «ποινή».
Ολα τα παραπάνω μπορούν να βοηθήσουν την Ευρωζώνη που προσπαθεί να ξεγλιστρήσει από τους υφεσιακούς δείκτες. Ωστόσο, κανένα από αυτά τα μέτρα δεν ανήκει στην κατηγορία «μπαζούκα», δεν «τυπώνει ευρώ». Στελέχη της ΕΚΤ λένε ότι θα προχωρήσουν σε κάτι τέτοιο μόνο αν τα στοιχεία για τον πληθωρισμό επιδεινωθούν ιδιαίτερα – πράγμα που σημαίνει ότι το «ευρωπαϊκό QE» θα παραμείνει στο ράφι. Για άλλη μια φορά η Ε.Ε. θα επιλέξει την πιο ήπια επιλογή, αφού πρώτα τη διαφημίσει δεόντως. Το καρότο πλησιάζει. Θα είναι επαρκές; Ή για άλλη μια φορά η κριτική στην ευρωπαϊκή αντιμετώπιση θα συνοψιστεί ως «πολύ λίγο, πολύ αργά»; Στη σημερινή συγκυρία, μικρή σημασία έχει. Η φύση των προβλημάτων της Ευρώπης είναι τέτοια που καμιά απόφαση δεν μπορεί να εξασφαλίσει και εκτόνωση και βιώσιμη ανάπτυξη. Οι προσπάθειες εξαντλούνται στη διαχείριση του χρόνου, το «άπλωμά» του μέχρι το επόμενο ραντεβού, το επόμενο ορόσημο ή αναμέτρηση. Ως προς αυτή τη διαχείριση, η Ευρώπη έχει αποδείξει ότι έχει εξελίξει αποτελεσματική «τεχνογνωσία».
