Το πρώτο τρίμηνο του 2014 η ευρωπαϊκή ανάπτυξη σκόνταψε. Η οικονομία της Ευρωζώνης μεγάλωσε κατά μόλις 0,2% από το προηγούμενο τρίμηνο, αν και οι αναλυτές προέβλεπαν διπλάσιο ρυθμό. Τα στοιχεία της Eurostat για το ΑΕΠ διέψευσαν τις ελπίδες για μια ευρεία ανάκαμψη που αποκτά δυναμική ειδικά στις μεγάλες οικονομίες. Πιο ανησυχητική εστία; Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του ευρώ: Η γαλλική οικονομία παρέμεινε στάσιμη, διεκδικώντας πάλι τον τίτλο του μεγάλου ασθενούς της Ευρωζώνης. Την ίδια ημέρα, το ΔΝΤ δήλωσε δύσπιστο για το κατά πόσο το Παρίσι θα επιτύχει τους δημοσιονομικούς του στόχους: πρέπει να καταγράψει ανάπτυξη 0,5% τα υπόλοιπα τρίμηνα του έτους, πράγμα δύσκολο με τις (αποφασισμένες) περικοπές.
Η Γαλλία όμως απασχόλησε χθες τα πρωτοσέλιδα και για έναν άλλο λόγο. Με διάταγμα, η γαλλική κυβέρνηση αποκτά αυξημένες αρμοδιότητες και δικαίωμα βέτο σε εξαγορές γαλλικών εταιρειών σε ακόμη περισσότερους «στρατηγικούς τομείς». Στην άμυνα, την τεχνολογία και τα τυχερά παιχνίδια, τομείς όπου μπορεί να μπλοκάρει ήδη ξένες επενδύσεις, προσέθεσε αυτούς της ενέργειας, των μεταφορών, των επικοινωνιών, της υγείας, του νερού. Αφορμή για τo προστατευτικό τείχος δίνει η πολιορκία του ενεργειακού βραχίονα της γαλλικής Alstom από την General Electric. To Δ.Σ. της γαλλικής εταιρείας έχει ήδη τοποθετηθεί υπέρ της εξαγοράς από τον αμερικανικό κολοσσό. Αλλά η κυβέρνηση του Φρανσουά Ολάντ επιθυμεί γάμο με τη Siemens και αφού δεν προέκυψε από μόνος του, βγάζει «το δίκαννο» – ή μάλλον το «πυρηνικό όπλο», όπως το αποκαλούν μέλη της γαλλικής κυβέρνησης.
Ο υπουργός Οικονομίας και Βιομηχανίας Μοντεμπούρ είπε πως το διάταγμα θα αναγκάσει την GE να δει τα επιχειρήματα της κυβέρνησης πιο σοβαρά, όπως κάνει η Siemens. Δεν κάνει διακρίσεις, λέει, αλλά η κυβέρνηση επιθυμεί στρατηγική συνεργασία, όχι εξαγορά. Οι επιφυλάξεις της γαλλικής κυβέρνησης έχουν βάση. Η εξαγορά της ενεργειακής Alstom επηρεάζει και τις άλλες της δραστηριότητες, μπορεί να τις περιθωριοποιήσει, να τις συρρικνώσει, να χαθούν συνέργειες, θέσεις εργασίας. Ανάλογες ενστάσεις είχαν διατυπώσει και οι κυβερνήσεις της Βρετανίας και της Σουηδίας στην προσπάθεια της Pfizer να εξαγοράσει την Astra Zeneka, η οποία απασχολεί σημαντικό ερευνητικό και επιστημονικό δυναμικό στις δύο χώρες.
Το διάταγμα, σύμφωνα με τον Μοντεμπούρ, αποτελεί επιλογή «οικονομικού πατριωτισμού». «Εξισορροπούμε τα συμφέροντα των πολυεθνικών με αυτά του κράτους – που δεν ταυτίζονται πάντα». Ο ίδιος θεωρεί πως η Γαλλία δεν κάνει κάτι εξαιρετικό, πρόκειται για μέτρα που υπάρχουν στην Ιταλία, την Ισπανία και τη Γερμανία. Ισχυρίζεται ότι το διάταγμα αποτελεί λάιτ εκδοχή της αμερικανικής Επιτροπής Ξένων Επενδύσεων.
Η αντίφαση ξαναζωντανεύει στην Ευρώπη. Ο «οικονομικός πατριωτισμός» της Γαλλίας είναι μια διαφορετική αφήγηση από την «ανταγωνιστική, διεθνοποιημένη Ευρώπη» της περιφέρειας: Στο πλαίσιο της ανοιχτής διεθνούς οικονομίας, οι διασυνοριακές εξαγορές και επενδύσεις προτάσσονται ως μοχλοί αναδιάρθρωσης κλάδων, ως καταλύτες ανάπτυξης. Ο Μισέλ Μπαρνιέ, επίτροπος Ανταγωνισμού, είπε πως η Κομισιόν θα εξετάσει ενδελεχώς τη νομιμότητα του διατάγματος στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών συνθηκών – καθώς ενδέχεται να «περιορίζει την αρχή της ελεύθερης κίνησης κεφαλαίου». Οπου και αν καταλήξει, κάποιοι θα θυμώσουν: Αν είναι αποδεκτός και επιβεβλημένος ο οικονομικός πατριωτισμός στη Γαλλία, γιατί να αποτελεί τροχοπέδη ανάπτυξης στην Ελλάδα ή την Πορτογαλία;
Δέκα μέρες πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές η Ευρώπη στραβοπάτησε. Δείκτες και διατάγματα έδειξαν ότι η αισιοδοξία δεν συμβαδίζει πάντα με την πραγματικότητα – κι ότι η πραγματικότητα έχει διαφορετική μορφή σε διαφορετικές χώρες. Οι προκλήσεις της επόμενης μέρας δεν είναι μόνο η οικονομική στασιμότητα, αλλά και ο συντονισμός αρχών και πολιτικών σε ολόκληρη την Ευρωζώνη.
