Επειδή συμβαίνει να μην πιστεύω στη μετά θάνατον ζωή, κρίνω ότι η αναφορά του ονόματός του είναι άνευ σημασίας. Το σημείωμα αυτό απευθύνεται στους ζωντανούς· διότι οι άλλοι, οι επιστραμένοι στο μεγάλο Τίποτα (για να παραφράσω τον Καβάφη), δεν μας ακούν, αφού δεν υπάρχουν.
Τούτων λεχθέντων, ας προχωρήσουμε στο θέμα. Νεάζων μεσήλιξ πολιτικός, ο οποίος απέτυχε να περάσει στον δεύτερο γύρο των δημοτικών εκλογών, είχε δηλώσει ότι αν αποτύγχανε ως δήμαρχος, θα εγκατέλειπε την πολιτική. Ορισμένοι τότε ερμήνευσαν τη δέσμευσή του ως προσπάθεια να συγκινήσει τους ψηφοφόρους και να τους πείσει για τη θέλησή του να πετύχει. Ομως, αλίμονο! Δεν τους έπεισε και δεν πέρασε στον δεύτερο γύρο. Πήρε τον δρόμο για τον κόσμο των σκιών, τον προθάλαμο της λήθης. Τι έγινε όμως η υπόσχεσή του; Αντιλαμβάνομαι, βέβαια, ότι πολλοί θα αναρωτηθούν τι σημασία έχει πια η συγκεκριμένη υπόσχεση μπροστά στο τέλος. Εχει, mors est ultima ratio: ο θάνατος είναι ο τελευταίος λόγος, που έλεγαν οι Λατίνοι. Εχει μεγάλη σημασία ο τρόπος με τον οποίον αντιμετωπίζει κάποιος το τέλος: είναι ζήτημα αξιοπρέπειας.
Για τον λόγο αυτό, παραθέτω νεότερη δήλωσή του σχετικά με την υπόσχεσή του: «Είχα πει ότι αν δεν εκλεγώ και αποτύχω, βεβαίως και θα παραιτηθώ από την πολιτική. Είναι μια ρήση διαχρονική (sic), με τη μόνη διαφορά ότι χρειάζεται χρόνος για να το αποδείξω, διότι αυτή τη φορά δεν μπόρεσα να εκλεγώ». Απολαυστικός; Κατ’ αρχάς, δεν γίνεται να προσπεράσουμε τον πομπώδη προσδιορισμό της ρήσης του από τον ίδιο ως «διαχρονικής». Κατά ποία έννοια διαχρονική; Για την ισχύ της ή για τη γενικότερη πνευματική αξία της, που θα κάνει τις επόμενες γενιές να τη μνημονεύουν με σεβασμό στη μνήμη του;
Παρόμοιες στομφώδεις μπούρδες, που είναι αλήθεια ότι χρησιμοποιούνται κατά κόρον από τους πολιτευομένους στην Ελλάδα, παραπέμπουν στο περίφημο δοκίμιο του Οργουελ για την αγγλική γλώσσα και την πολιτική, όπου, εν ολίγοις, ο συγγραφέας αναπτύσσει τη θέση του ότι η κακή χρήση της γλώσσας στην πολιτική (η ασάφεια, η αμετροέπεια, ο στόμφος, η ανακρίβεια, η κενή γενικολογία κ.λπ.) αντανακλά ανάλογα προβλήματα στη σκέψη. Πολύ απλά, ξύλινη γλώσσα σημαίνει ξύλινη σκέψη.
Επί της ουσίας τώρα, αυτό που λέει θυμίζει το παιδί που υπόσχεται στον πατέρα του ότι, αν δεν τελειώσει το πανεπιστήμιο στα τέσσερα χρόνια, θα πάψει να δέχεται το χαρτζιλίκι του μπαμπά και θα πιάσει δουλειά. Μετά τις εισαγωγικές όμως, αμφισβητεί τη δεσμευτικότητα της υπόσχεσής του, επειδή απέτυχε παταγωδώς στις εισαγωγικές. Είναι σοβαρά πράγματα αυτά; Και, εν πάση περιπτώσει, έναν δεκαοκτάρη θα τον συγχωρέσεις για μια ανοησία (ιδίως αν είναι Ελληνας, δηλαδή μεγαλωμένος από Ελληνίδα μητέρα). Από έναν πενηντάρη που νεάζει, όμως, πώς να δεχθείς τέτοια επίδειξη κατάφωρης αναξιοπρέπειας; Για πόσο βλάκες μάς περνάει ο κύριος; Τέλος πάντων, ας μη συνεχίσω. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σκεπάζει την πολιτική καριέρα του…
Σαν βασιλιάς
Ποτέ δεν έκρυψα ότι είμαι αντικομμουνιστής, έστω και αν η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα της Δύσης όπου ο κομμουνισμός θεωρείται γενικώς και αορίστως κάτι «καλό» και διάφοροι καλοζωισμένοι τύποι λυπούνται που οι κομμουνιστές δεν κέρδισαν τον Εμφύλιο. Αλλά υπάρχουν και όρια στην κριτική κατά του κομμουνισμού! Διαβάζω, λ.χ., στη χθεσινή «Καθημερινή» κείμενο σχετικό με το βιβλίο που έγραψε ένας επί δεκαεπτά χρόνια σωματοφύλακας του Φιντέλ Κάστρο, στο οποίο ο δικτάτορας της Κούβας περιγράφεται ως κάτι ανάμεσα σε φεουδάρχη του Μεσαίωνα και Βασιλέα Ηλιο. Διαθέτει ιδιωτικό νησί, πολυτελή θαλαμηγό που του δώρισε ο αλήστου μνήμης Μπρέζνιεφ και, κατά τους ισχυρισμούς του πρώην σωματοφύλακά του, φυλάει κάτι διαμάντια από την Ανγκόλα μέσα στο κουτί με τα πούρα του. (Να έχει κι αυτός κάτι για τα γεράματά του, όπως εκείνος ο μητροπολίτης που είχε προσωπικό λογαριασμό 1,3 δισ. δραχμών για τη δύσκολη στιγμή…) Περιγράφεται, γενικώς, ως κάποιος ο οποίος επέβαλε τον σοσιαλισμό στους άλλους, κράτησε όμως για τον εαυτό του όλα τα αγαθά του καπιταλισμού.
Και όμως, αυτή η εικόνα αδικεί τον Φιντέλ, διότι παραλείπει τη μεγαλύτερη θυσία που έχει κάνει για χάρη του λαού του: την ενδυματολογική. Δεκαετίες τώρα τον βλέπουμε να κυκλοφορεί με μια πράσινη στολή, που όσο καλής ποιότητας και αν είναι το ύφασμά της, δεν παύει να είναι μια στολή. Αφότου αρρώστησε, τον βλέπουμε με μια άθλια αθλητική φόρμα από συνθετικό ύφασμα, η οποία μάλιστα έγινε και μόδα στη Βενεζουέλα. Ολα αυτά, δε, από έναν άνθρωπο ο οποίος είχε και έχει τη δυνατότητα να φέρνει στην Κούβα τον Ζένια αυτοπροσώπως ή τον καλύτερο ράφτη της Σάβιλ Ρόου και να ράβει τα κοστούμια του όπως του αρέσουν. Δεν είναι λοιπόν θυσία αυτή από τον Φιντέλ προς χάριν του λαού του; Να είμαστε αυστηροί, αλλά και δίκαιοι…
Στο μαντείο
Περιοδεύοντας στην Hπειρο, χθες, ο Αντώνης Σαμαράς επισκέφθηκε και τον αρχαιολογικό χώρο του μαντείου της Δωδώνης. Τον καταλαβαίνω. Μετά την αποτυχία των exit polls την περασμένη Κυριακή, προτίμησε τις παραδοσιακές μεθόδους…
