Η γεωπολιτική θύελλα που ξέσπασε περί το ουκρανικό ζήτημα φθάνει στα πέρατα της Γης, μέσω νέων συνδυασμών δυνάμεων, νέων συμμαχιών και στρατηγικών. Η συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Κίνας που υπεγράφη την περασμένη Τετάρτη για την παροχή ρωσικού φυσικού αερίου στην Κίνα αξιολογείται στα 400 δισ. δολάρια. Αλλά πέρα από τη μεγάλη οικονομική αξία της, επισφραγίζει τις θερμές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ Ρωσίας και Κίνας την ώρα που ΗΠΑ και Ε.Ε. προσπαθούν να ελέγξουν τις δύο χώρες. Αυτές τις μέρες διαμορφώνεται ο 21ος αιώνας. Οι κινήσεις πάνω στη γεωστρατηγική σκακιέρα οφείλουν να απασχολήσουν την Ε.Ε. και κάθε χώρα-μέλος σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι έχει συμβεί έως τώρα.
Αξιολογώντας τη συμφωνία για την αγορά 38 δισ. κυβικών μέτρων (bcm) φυσικού αερίου από την Κίνα από το 2018, και για 30 χρόνια, πρέπει να θυμόμαστε ότι πρόσφατα το Πεκίνο υπέγραψε συμφωνία με το Τουρκμενιστάν, η οποία αυξάνει τα 20 bcm φυσικού αερίου που αγοράζει ετησίως σε 65 bcm έως το 2020. Επίσης, αξίζει να σημειώσουμε ότι το 80% των εσόδων της ρωσικής Gazprom πέρυσι ήταν από την ευρωπαϊκή αγορά, η οποία κατανάλωσε 160 bcm φυσικού αερίου. Η Κίνα, με άλλα λόγια, δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ευρωπαϊκή αγορά. Οι Ρώσοι και οι Κινέζοι κρατούν μυστικό την τιμή που επετεύχθη ύστερα από διαπραγματεύσεις 10 χρόνων. Το πρακτορείο Reuters έγραψε ότι η Gazprom αρνιόταν να πέσει κάτω από 350 δολάρια για 1.000 κυβικά μέτρα. Στην ευρωπαϊκή αγορά γενικώς η τιμή κυμαίνεται μεταξύ 350-380 δολ. (με την Ελλάδα να πληρώνει 396 δολάρια, ύστερα από πρόσφατη συμφωνία που μείωσε την τιμή από το απίστευτο ύψος των 470 δολαρίων).
Η Ρωσία είναι η μεγαλύτερη προμηθεύτρια πετρελαίου, άνθρακα και φυσικού αερίου για τις ευρωπαϊκές χώρες· καλύπτει περίπου το ένα τρίτο των αναγκών τους, σε συμφωνίες που αγγίζουν τα 250 δισ. δολάρια ετησίως. Η αξία της 30χρονης συμφωνία με την Κίνα υπολογίζεται στα 400 δισ. δολάρια – και ίσως είναι μικρότερη, αν αναλογιστούμε ότι η τιμή που καταβάλλει η Κίνα για αέριο από το Τουρκμενιστάν είναι πολύ χαμηλότερη. (Ενώ και αυτή παραμένει μυστική, υπολογίζεται να είναι πολύ κάτω από τα 350 δολάρια.)
Οση εμπορική σημασία και αν έχει η συμφωνία, η προσέγγιση Κίνας – Ρωσίας έχει μεγαλύτερη αξία για το πολιτικό μήνυμα που στέλνει προς τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. Η κρίση στην Ουκρανία (με τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας), καθώς και η αντιπαράθεση μεταξύ Κίνας και γειτόνων της που ζητούν στήριξη από τις ΗΠΑ, οδγηγούν σε γενικευμένο αναβρασμό. Οι ΗΠΑ, μαζί με την Ε.Ε., κατηγορούν τη Ρωσία ότι αλλάζει το status quo, ενώ η Μόσχα δείχνει τη δική τους ανάμειξη στις αραβικές χώρες και στην απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου από τη Σερβία. Στην Απω Ανατολή, η Ιαπωνία, το Βιετνάμ και οι Φιλιππίνες ζητούν αμερικανική στήριξη στις διενέξεις τους με την Κίνα. Η Ρωσία, εν τω μεταξύ, συμμετέχει σε κοινά ναυτικά γυμνάσια με την Κίνα. Ενώ στο παρελθόν οι σχέσεις Κίνας και Ρωσίας ήταν εξαιρετικά τεταμένες, τώρα η μία στηρίζει την άλλη. Με διμερές εμπόριο ύψους 90 δισ. δολαρίων, η Κίνα είναι η μεγαλύτερη εμπορική εταίρος της Ρωσίας· με τη νέα συμφωνία, και με την πολιτική προσέγγιση, η Μόσχα απαντάει στις κυρώσεις των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Αυτή η συνεργασία Ρωσίας – Κίνας θα φαίνεται ολοένα και πιο συχνά σε διεθνές επίπεδο, όπως σε ψηφίσματα στον ΟΗΕ, όπου και οι δύο είναι μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, καθώς και στις διμερείς σχέσεις που αναπτύσσουν με χώρες σε όλο τον κόσμο – από την Ανγκόλα στη Βενεζουέλα.
Η ψυχρότητα των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσία βρίσκει την Ευρώπη στη μέση – αναγκασμένη να επιδείξει πυγμή εναντίον ενός μεγάλου γείτονα από τον οποίο εξαρτάται για το περίπου 30% του φυσικού αερίου της. Οσο η Ενωση δεν δρα ως μια μεγάλη δύναμη, ως η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου (με ΑΕΠ 13 δισ. ευρώ το 2012), τα 28 μέλη της θα είναι έρμαια των αποφάσεων μεγαλύτερων δυνάμεων και η Ενωση δεν θα μπορεί να εκμεταλλεύεται την ισχύ της. Στη σημερινή συγκυρία, η Κίνα εκμεταλλεύεται την ανάγκη της Ρωσίας να πουλήσει αέριο – και θα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να μάθουμε πόσο το Πεκίνο θα πληρώνει. Είναι σίγουρο ότι η τιμή θα είναι χαμηλότερη απ’ ό,τι πληρώνουν οι Ευρωπαίοι. Η οικονομική κρίση μάς δίδαξε τους κινδύνους του εσωτερικού διχασμού· τώρα, ας κατανοήσουμε τη γεωστρατηγική ανάγκη για ισχυρή Ενωση.
