Είναι αποκρουστικό το θέαμα όσων επαναλαμβάνουν τα ίδια, με τον ίδιο τρόπο. Αυτό συμβαίνει με την «Ερευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών», όπως είναι ο πλήρης τίτλος της όμοιας με τις υπόλοιπες ομοειδείς έρευνες σε όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η αποκρουστικότητα του θεάματος οφείλεται, κατά τη γνώμη μου, σε δύο κυρίως ζητήματα. Το ένα είναι ότι δεν αναφερόμαστε στους πραγματικούς λόγους που υποθάλπουν τη φτώχεια. Το δεύτερο, ότι ξεχνάμε πόσο αφόρητη ήταν η κατάσταση και πριν ξεσπάσει, με τη δύναμη που γνωρίσαμε, η παρούσα κρίση.
Εχουμε τόσο πολλούς συνανθρώπους στο χείλος του κοινωνικού αποκλεισμού που συνοδεύει τη φτώχεια, επειδή έχουμε μια «φτωχή» οικονομία. Ο παραγωγικός μας μηχανισμός δεν δημιουργεί τόσα και τόσο καλά εισοδήματα όσα χρειάζονται για να είμαστε, και όχι απλώς να καμωνόμαστε ότι είμαστε, μια «πλούσια» οικονομία. Ελειψαν οι πολλές και καλές επενδύσεις. Επί πολλά χρόνια, πολλοί έκαναν τα πάντα για να διώξουν τους επενδυτές ή να τους εμποδίσουν. Επειδή η διαπλοκή είναι πάντοτε παρούσα. Επειδή το κράτος παραμένει δέσμιο στενών κομματικών και συμφερόντων. Επειδή διατηρούμε νομικό καθεστώς ελάχιστα φιλικό σε όποιον επιθυμεί «καθαρές δουλειές». Η δεύτερη παρατήρηση είναι ότι το ποσοστό «κινδύνου φτώχειας», που είναι 23,1% σήμερα, σχεδόν 1 στους 4, ήταν 19,7%, σχεδόν 1 στους 5, στην καλύτερη χρονιά που είχε ποτέ η Ελλάδα, το 2007. Είναι προφανώς εντυπωσιακό πόσο «λίγο» μεγάλωσε η κρίση τον κύκλο των συνανθρώπων μας που αντιμετωπίζουν το φάσμα της φτώχειας. Μήπως, όμως, δεν είναι εξίσου εντυπωσιακό ότι το ποσοστό αυτό παρέμεινε σταθερό στη διάρκεια των 15 χρόνων πριν μας ρίξει η κρίση στο χαμηλό επίπεδο διαβίωσης; Και δεν είναι ακόμη πιο εντυπωσιακό ότι σε όλη αυτή την περίοδο, το ΑΕΠ αυτής της χώρας μεγάλωνε συνεχώς;
Τα άλλα κράτη εκμεταλλεύθηκαν την προηγηθείσα περίοδο ευκολιών για να ενδυναμώσουν περαιτέρω την ασφάλεια των κοινωνικών δομών. Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση ήταν το ίδιο απότομη και αποκρουστική για όλες τις χώρες. Αν η Δανία κρατάει το μερίδιο όσων κινδυνεύουν από τη φτώχεια στο 13,2% του πληθυσμού είναι γιατί έχει οργανωθεί πολύ καλά. Το ίδιο ισχύει και για τη Λιθουανία –18,6% φτώχεια– που έχασε μέσα σε ένα χρόνο (2009) το 15% του ΑΕΠ της ή για την Ουγγαρία, που συγκρατεί το μερίδιο των φτωχών στο 14,4% μετά το τρομερό ρήγμα που υπέστη το 2008.
Προσέξτε, τέλος, το εξής χαρακτηριστικό. Η φτώχεια αγγίζει το 53,4% του πληθυσμού. Περιορίζεται, όμως, στο 28% επειδή το κράτος ενισχύει τις χαμηλές συντάξεις, που δεν χρηματοδοτούνται από το ασφαλιστικό σύστημα. Και μειώνονται λίγο ακόμη μετά τα κοινωνικά επιδόματα. Πιστεύετε, λοιπόν, ότι δεν υπάρχει λόγος να διερευνήσουμε τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, όπως κατ’ εφαρμογήν του Μνημονίου ζητεί η τρόικα, ενώ κυβέρνηση και αντιπολίτευση το απορρίπτουν χωρίς περιστροφές;
