ποιες εξαιρούνται
Της Μαριας Ζαφειρακη*
Ο φόρος συγκέντρωσης κεφαλαίων επιβάλλεται σύμφωνα με τα άρθρα
17-31 του Ν. 1676/1986, στις ακόλουθες πράξεις:
α) Σύσταση οποιουδήποτε νομικού προσώπου, ένωσης προσώπων ή
κοινωνία κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
β) Αύξηση του κεφαλαίου των παραπάνω προσώπων, η οποία γίνεται
με εισφορά περιουσιακών στοιχείων οποιουδήποτε είδους.
Η αύξηση του κεφαλαίου που θα προκύψει από την αναπροσαρμογή της
αξίας των ακινήτων δεν υπόκειται στον φόρο γιατί δεν γίνεται
πραγματική αύξηση του κεφαλαίου, αλλά απλή αριθμητική μεταβολή στην
έκφραση αυτού σε χρήμα.
γ) Μετατροπή ή συγχώνευση προσώπου, που δεν εμπίπτει στα
παραπάνω, σε κάποιο από τα πρόσωπα αυτά.
Ειδικότερα στους μετασχηματισμούς επιχειρήσεων (μετατροπές,
συγχωνεύσεις) που γίνονται κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του Ν. Δ.
1297/1972 και του Ν. 2166/1993 επιβάλλεται φόρος συγκέντρωσης
κεφαλαίου μόνο εφόσον λαμβάνει χώρα εισφορά περιουσιακού στοιχείου
(ΠΟΛ. 1388/2001). Τέτοια εισφορά έχουμε:
1. Εάν μετατρέπεται πρόσωπο που δεν ήταν υποκείμενο του φόρου
συγκέντρωσης κεφαλαίων, σε πρόσωπο υποκείμενο στον φόρο αυτό (π. χ.
μετατροπή ατομικής επιχείρησης, σε ΕΠΕ ή Α. Ε.) ο φόρος θα
υπολογισθεί σε ολόκληρη την αξία της περιουσίας της ατομικής
επιχείρησης που εισφέρεται, όπως αυτή θα εκτιμηθεί. Αντίθετα εάν
μετατρέπεται πρόσωπο που είναι υποκείμενο στον φόρο συγκέντρωσης
κεφαλαίων σε άλλο πρόσωπο υποκείμενο στον φόρο αυτό (π. χ.
μετατροπή Ο. Ε. σε ΕΠΕ ή Α. Ε.) θα επιβληθεί φόρος μόνο στο
επιπλέον κεφάλαιο που γίνεται με τυχόν νέες εισφορές. Δεν θα
επιβληθεί όμως φόρος στην τυχόν υπεραξία που θα προκύψει από την
εκτίμηση της περιουσίας του προσώπου αυτού.
2. Εάν συγχωνεύεται πρόσωπο που δεν ήταν υποκείμενο του φόρου
συγκέντρωσης κεφαλαίων με πρόσωπο υποκείμενο στον φόρο, ο φόρος θα
υπολογισθεί σε ολόκληρη την αξία της περιουσίας του προσώπου αυτού
που εισφέρεται, καθώς και στην αξία των τυχόν νέων εισφορών από τα
πρόσωπα που ήταν υποκείμενα στον φόρο. Τέλος εάν συγχωνεύονται
πρόσωπα υποκείμενα στον φόρο συγκέντρωσης κεφαλαίων, ο φόρος θα
υπολογισθεί μόνο στο επιπλέον κεφάλαιο που γίνεται με τυχόν νέες
εισφορές. Σημειώνεται ότι τα ανωτέρω ισχύουν ανεξάρτητα από τον
τρόπο συγχώνευσης (με απορρόφηση ή συγχώνευση με σύσταση νέας).
Τα ανωτέρω ισχύουν όχι μόνο για τους μετασχηματισμούς που
γίνονται με τις διατάξεις του Ν. Δ. 1297/1972 και του Ν. 2166/1993
άλλα και με βάση τις γενικές διατάξεις και αφορά μετασχηματισμούς
επιχειρήσεων για τις οποίες η φορολογική υποχρέωση γεννάται από
2/11/2001 και μετά.
δ) Αύξηση του ενεργητικού των ανωτέρω προσώπων, που γίνεται με
την εισφορά περιουσιακών στοιχείων οποιουδήποτε είδους, με σκοπό τη
χορήγηση δικαιωμάτων ίδιας φύσης με εκείνα που έχουν οι εταίροι,
όπως το δικαίωμα ψήφου ή το δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη ή στο
προϊόν της εκκαθάρισης.
ε) Αύξηση του ενεργητικού, που γίνεται με την παροχή υπηρεσιών
από μέλος των προσώπων αυτών, οι οποίες διαφοροποιούν τα δικαιώματα
ή αυξάνουν την αξία των μεριδίων.
στ) Δάνειο που συνάπτουν τα ανωτέρω πρόσωπα, εφόσον ο δανειστής
έχει δικαίωμα σε ποσοστό στα εταιρικά κέρδη.
ζ) Δάνειο που συνάπτει ένα από τα ανωτέρω πρόσωπα με εταίρο, τη
σύζυγο ή τέκνο εταίρου, με την προϋπόθεση ότι το δάνειο αυτό
προορίζεται για μελλοντική αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου κατά το
ποσό του δανείου.
η) Δάνειο που συνάπτεται με τρίτο πρόσωπο, εάν για το δάνειο
αυτό έχει εγγυηθεί κάποιος εταίρος και εφόσον το δάνειο αυτό έχει
το ίδιο αποτέλεσμα που έχει και η αύξηση του εταιρικού
κεφαλαίου.
θ) Διάθεση παγίων κεφαλαίων ή κεφαλαίων κίνησης σε υποκατάστημα
στην Ελλάδα από ξένη εταιρεία, στην οποία αυτό ανήκει. Το κεντρικό
κατάστημα της αλλοδαπής επιχείρησης, στην οποία ανήκει το
υποκατάστημα στην Ελλάδα πρέπει να βρίσκεται σε τρίτο κράτος που
δεν είναι μέλος της Ε. Ε.
Δεν υπάγονται στον φόρο, κατά το μέρος που δεν αποτελούν
συγκέντρωση κεφαλαίων, οι ακόλουθες πράξεις:
α) η μετατροπή των ανωτέρω προσώπων σε πρόσωπο οποιουδήποτε
άλλου τύπου,
β) η συγχώνευση αυτών και η παράταση του χρόνου διάρκειας
τους,
γ) η μεταβολή του σκοπού τους και οποιαδήποτε άλλη μεταβολή της
συστατικής πράξης ή του καταστατικού τους,
δ) η μεταφορά στην Ελλάδα από κράτος-μέλος της Ε. Ε. της έδρας
της πραγματικής διεύθυνσης ή της καταστατικής έδρας προσώπου το
οποίο υπάγεται στον φόρο στο κράτος-μέλος της Ε. Ε.,
ε) η εκχώρηση ή η απόληψη μερίδας, καθώς και η λόγω διάλυσης των
προσώπων αυτών διανομή των περιουσιακών τους στοιχείων,
στ) οι παρεπόμενες συμβάσεις ή πράξεις (ενέχυρο, υποθήκη,
προσημείωση, εγγύηση, ποινική ρήτρα) που ασφαλίζουν τις
φορολογήσιμες πράξεις.
Εξαιρέσεις από τον φόρο
α) πρόσωπα που παρέχουν υπηρεσίες κοινής ωφέλειας,
β) πρόσωπα που επιδιώκουν σκοπούς μορφωτικούς, φιλανθρωπικούς,
αλληλοβοηθείας και εκπαιδευτικούς,
γ) η αύξηση του κεφαλαίου που γίνεται, με κεφαλαιοποίηση κερδών,
αποθεματικών ή προβλέψεων.
Εξαιρείται επίσης και η περίπτωση κεφαλαιοποίησης αποθεματικών
που πραγματοποιείται με την πράξη της μετατροπής ή της συγχώνευσης
εταιρείας σε ΕΠΕ ή Α. Ε. Ως αποθεματικά νοούνται:
i. Τα αποθεματικά που εμφανίζονται στον ισολογισμό της
μετατρεπόμενης ή συγχωνευόμενης εταιρείας όπως τα τακτικά, έκτακτα
και ειδικά αποθεματικά.
ii. Τα αφορολόγητα αποθεματικά της μετατρεπόμενης ή
συγχωνευόμενης εταιρείας, που έχουν σχηματιστεί κατά καιρούς από
διάφορους αναπτυξιακούς νόμους για παραγωγικές επενδύσεις.
Ως κέρδη, τα οποία απαλλάσσονται από τον φόρο συγκέντρωσης κατά
την κεφαλαιοποίηση, νοούνται:
i. Τα αδιανέμητα κέρδη της μετατρεπόμενης ή συγχωνευόμενης
εταιρείας.
ii. Τα κέρδη της μετατρεπόμενης ή συγχωνευόμενης εταιρείας που
δεν έχουν διανεμηθεί αλλά έχουν πιστωθεί στον λογαριασμό των
εταίρων.
Πρέπει να σημειωθούν τα ακόλουθα:
– Η κεφαλαιοποίηση καταθέσεων υπόκειται στον φόρο.
– Σε περίπτωση έκδοσης μετοχών υπέρ το άρτιο, η υπέρ το άρτιο
διαφορά δεν υπάγεται κατά τον χρόνο καταβολής της σε φόρο
συγκέντρωσης κεφαλαίων. Εφόσον όμως γίνει κεφαλαιοποίηση αυτής της
διαφοράς, οφείλεται φόρος καθώς στην περίπτωση αυτή λαμβάνει χώρα
αύξηση του κεφαλαίου.
