φόρου
Του Μιχάλη Ζελενίτσα
Tax Consultant
της Grant Thornton
Η επιβολή φόρου με συντελεστή 5% στην πραγματική αξία πώλησης
μετοχών ή παραστατικών τίτλων μετοχών μη εισηγμένων στο
Χρηματιστήριο Αθηνών ή αλλοδαπό χρηματιστήριο ή σε άλλο διεθνώς
αναγνωρισμένο χρηματιστηριακό θεσμό, που μεταβιβάζονται από ιδιώτες
ή από φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ημεδαπά ή αλλοδαπά εφαρμόζεται στις
ακόλουθες περιπτώσεις:
Μεταβίβαση πλήρους κυριότητας μη εισηγμένων μετοχών
• Μεταβίβαση του συνόλου των μετοχών Α.Ε.: Σε περίπτωση
μεταβίβασης μη εισηγμένων μετοχών, αδιάφορα από το αν μεταβιβάζεται
μέρος των μετοχών ή όλες οι μετοχές της Α.Ε. επιβάλλεται φόρος 5%,
καθώς δεν εισάγεται διάκριση στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος
αναφερόμενη στο ποσοστό των μεταβιβαζόμενων μετοχών.
• Μεταβίβαση μετοχών ελληνικής Α.Ε. από αλλοδαπή εταιρία λόγω
διάσπασής της: Με έγγραφό της η Διοίκηση αναφέρει ότι offshore
εταιρία, η οποία δεν καλύπτεται με σύμβαση περί αποφυγής της διπλής
φορολογίας, έχει υποχρέωση καταβολής φόρου 5% κατά τη διάσπασής
της, εφόσον εισφέρει μετοχές μη εισηγμένης ημεδαπής Α.Ε. σε νέα
αλλοδαπή εταιρία, για την μεταβίβαση των οποίων υποχρεωτικά
συντάσσεται συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο θεωρημένο από την
αρμόδια Δ.Ο.Υ.
• Μεταβίβαση μετοχών Α.Ε. που έχουν χορηγηθεί στο προσωπικό της:
Κατά την πώληση μετοχών μη εισηγμένης Α.Ε. από το προσωπικό της,
τις οποίες έχει αποκτήσει στα πλαίσια προγράμματος διάθεσης μετοχών
(stock option) σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 9 του άρθρου
13 του Κ.Ν. 2190/1920, οφείλεται φόρος 5%.
• Αγορά μη εισηγμένων μετοχών μέσω πλειστηριασμού: Στην
περίπτωση παράδοσης μη εισηγμένων μετοχών λόγω κατακύρωσης αυτών σε
πλειστηριασμό λαμβάνει χώρα μεταβίβαση αυτών με αντάλλαγμα, συνεπώς
οφείλεται φόρος 5%, ο οποίος αποδίδεται από τον αγοραστή με δήλωση
στο όνομα αυτού κατά του οποίου έγινε ο πλειστηριασμός.
• Αγορά από Α.Ε. μετοχών της ίδιας με σκοπό τη μείωση του
κεφαλαίου της: Επιβάλλεται φόρος κατά την αγορά μη εισηγμένων
μετοχών από την ίδια την εταιρεία με σκοπό τη μείωση του μετοχικού
της κεφαλαίου, όταν δεν είναι γενική αγορά και δεν ακυρώνονται οι
αγορασθείσες μετοχές, καθώς επέρχεται αλλοίωση του ποσοστού
συμμετοχής του καθενός μετόχου στο κεφάλαιο της Α.Ε., πράγμα το
οποίο υποκρύπτει μεταβίβαση μετοχών από μέτοχο σε μέτοχο.
• Ανταλλαγή μη εισηγμένων μετοχών: Ο φόρος 5% επί της
πραγματικής αξίας πώλησης των μετοχών οφείλεται επί ανταλλαγής
μετοχών, καθόσον αυτή εξομοιώνεται με διπλή πώληση.
• Εκχώρηση μετοχών μη ενσωματωμένων σε αξιόγραφα: Όταν κάποιο
από τα ιδρυτικά μέλη μιας Α.Ε. εκχωρεί, έναντι ανταλλάγματος, σε
τρίτο την απαίτηση λήψης των μετοχών που δικαιούται να λάβει και
παράλληλα αναγγέλλει την εκχώρηση αυτής στην υπόψη εταιρία, τότε
επέρχεται μεταβίβαση των μετοχών αυτών και οφείλεται φόρος 5%, έστω
και αν αυτές δεν είναι ακόμη ενσωματωμένες σε αξιόγραφα.
Μεταβίβαση ψιλής κυριότητας μη εισηγμένων μετοχών
Με απόφαση της Διοίκησης κατά τη μεταβίβαση, με επαχθή αιτία,
της ψιλής κυριότητας τίτλων μετοχών συντρέχουν όλα τα εννοιολογικά
στοιχεία της πώλησης, όπως αυτά καθορίζονται με το άρθρο 513 του
Α.Κ., αφού στην περίπτωση αυτή ο κύριος των μετοχών απολλύει την
κυριότητα επί των τίτλων και διατηρεί μόνο το δικαίωμα χρήσης και
κάρπωσής τους. Συνεπώς, στην περίπτωση αυτή έχουν εφαρμογή οι
διατάξεις περί επιβολής φόρου με συντελεστή 5%.
Η αξία της ψιλής κυριότητας εξευρίσκεται μετά την αφαίρεση από
την προκύπτουσα κατώτατη πραγματική αξία πώλησης των μετοχών της
αξίας της επικαρπίας, όπως αυτή προσδιορίζεται κατά τα οριζόμενα με
τις διατάξεις του άρθρου 15 του Ν. 2961/2001 «Κύρωση του Κώδικα
Διατάξεων Φορολογίας Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών, Προικών
και Κερδών από Λαχεία». Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση που η
επικαρπία είναι ισόβια ή αορίστου χρόνου και ο επικαρπωτής είναι
ανώνυμη εταιρία, δεν μπορούν να εφαρμοσθούν οι διατάξεις του άρθρου
αυτού, οπότε στην περίπτωση αυτή η αξία της επικαρπίας περιορίζεται
στα 8/10 της αξίας που αναλογεί στην πλήρη κυριότητα. Τα ανωτέρω
τελούν υπό την προϋπόθεση ότι η προκύπτουσα σύμφωνα με τα πιο πάνω
αξία είναι μεγαλύτερη από την αξία που συμφωνήθηκε για τη
μεταβίβαση της ψιλής κυριότητας των μετοχών.
Σε περίπτωση που η ψιλή κυριότητα των μετοχών μεταβιβάζεται στο
ίδιο πρόσωπο στο οποίο είχε προηγουμένως μεταβιβασθεί η επικαρπία,
ο φόρος 5% θα υπολογίζεται στη συνολική αξία των μετοχών. Όταν έχει
προηγηθεί η μεταβίβαση της ψιλής κυριότητας των μετοχών προς το
ίδιο πρόσωπο και μετά η επικαρπία, θα φορολογηθεί και η αξία της
επικαρπίας.
Επιβολή φόρου κατά την παραίτηση από το δικαίωμα
προτίμησης
Πλέον των ανωτέρω περιπτώσεων, ο φόρος 5% οφείλεται και στην
αξία των δικαιωμάτων που μεταβιβάζουν, κατά την αύξηση του
μετοχικού κεφαλαίου μη εισηγμένης ανώνυμης εταιρίας, οι παλαιοί
μέτοχοι της εταιρίας. Η έννοια της ως άνω μεταβιβάσεως δικαιώματος
προϋποθέτει την ύπαρξη συμφωνηθέντος ανταλλάγματος μεταξύ των
ενδιαφερομένων μερών. Η ύπαρξη όμως τέτοιου ανταλλάγματος είναι
θέμα πραγματικό, επομένως εάν δεν υπάρχουν στοιχεία για την
καταβολή κάποιου ποσού στον παλαιό μέτοχο προκειμένου να παραιτηθεί
από τη συμμετοχή του στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου δεν μπορεί
να επιβληθεί φόρος.
Σύμφωνα με έγγραφο της Διοίκησης, σε περίπτωση που λαμβάνει χώρα
αυτή η παραίτηση αλλά οι μέτοχοι είναι λίγοι, το αντικείμενο της
εταιρίας είναι πρωτίστως η εκμετάλλευση ιδιόκτητου ακινήτου και
μεταξύ του μετόχου που παραιτείται από το δικαίωμα προτίμησης και
αυτού που αναλαμβάνει την κάλυψη της αυξήσεως υπάρχει στενή
συγγενική σχέση, θα πρέπει να εξετάζεται αν συντρέχει περίπτωση
εφαρμογής των διατάξεων φορολογίας δωρεών.
Επιβολή φόρου κατά την εισφορά μη εισηγμένων μετοχών για
κάλυψη ή αύξηση μετοχικού κεφαλαίου
Αν και δεν θεωρείται μεταβίβαση από επαχθή αιτία, από την
01/01/2006 φορολογείται αυτοτελώς με συντελεστή 5% η πραγματική
αξία εισφοράς μη εισηγμένων μετοχών ή παραστατικών τίτλων μετοχών,
για την κάλυψη του κεφαλαίου νεοϊδρυόμενης, ημεδαπής ή αλλοδαπής
εταιρείας ή για την αύξηση του κεφαλαίου υφιστάμενης.
Ως πραγματική αξία των μετοχών που εισφέρονται για την κάλυψη ή
αύξηση του κεφαλαίου ημεδαπής εταιρείας, λαμβάνεται η αξία η οποία
προσδιορίζεται από την Εκτιμητική Επιτροπή του άρθρου 9 του Κ.Ν.
2190/1920. Επί εισφοράς μετοχών σε αλλοδαπή Α.Ε., ο φόρος
επιβάλλεται επί της ονομαστικής αξίας των μετοχών που λαμβάνει ο
εισφέρων τις μετοχές ως αντάλλαγμα.
