Ισοδυναμεί η ρευστότητα της οικονομίας, με τη ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος; Οχι υποχρεωτικώς, όχι πάντοτε. Ομως, η οικονομία στεγνώνει πολύ γρήγορα, αν στεγνώσει το σύστημα. Κινδυνεύουν οι καταθέσεις όταν πιέζεται η ρευστότητα των τραπεζών; Οχι, βεβαίως, εκτός αν «βάλει χέρι» η κυβέρνηση, όπως το κάνει όταν υποχρεώνει τις τράπεζες να αγοράσουν έντοκα γραμμάτια.
Ποιος δεν εγγυάται τις καταθέσεις; Η κυβέρνηση, η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τις καταθέσεις εγγυάται η κάθε τράπεζα και μόνον σε περίπτωση που πέσει έξω αυτή, το Ταμείο Εγγυήσεων Καταθέσεων, αλλά δεν γνωρίζουμε πόσα κεφάλαια διαθέτει, σίγουρα όχι όσα θα χρειαστούν σε περίπτωση πανικού.
Η πραγματική εγγύηση των καταθέσεων είναι η προστασία της ρευστότητας του συστήματος. Επομένως, το ευρωσύστημα, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και κάθε τράπεζα χωριστά δεν πρέπει να μείνουν ποτέ χωρίς ρευστότητα.
Αυτό, πρακτικά σημαίνει ότι το κράτος, δηλαδή το υπουργείο Οικονομικών, δεν πρέπει να χρησιμοποιεί ανεξέλεγκτα τη ρευστότητα του συστήματος. Τα όρια δεν τα αποφασίζει ο υπουργός Οικονομικών, αλλά ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος. Γι’ αυτό άλλωστε απαγορεύεται να «βάζει χέρι» στις διοικήσεις.
Αν υπάρξει στρίμωγμα ρευστότητας, το σύστημα έχει τρεις δυνατότητες. Να απευθυνθούν οι τράπεζες στη διατραπεζική αγορά κεφαλαίων. Εδώ και λίγες ημέρες δεν μπορούν, αφού κανείς δεν θέλει να αναλάβει τον κίνδυνο «Ελλάδα».
Η δεύτερη δυνατότητα είναι να στραφούν οι ελληνικές τράπεζες στον ύστατο δανειστή τους εντός του ευρωσυστήματος, την ΕΚΤ. Το έχουν ήδη κάνει, με αποτέλεσμα το άνοιγμα της χώρας στην ΕΚΤ να έχει φτάσει στα 68 δισ. ευρώ. Οι τράπεζες δεν διαθέτουν άλλες εγγυήσεις για να αντικρίσουν κάποια πρόσθετη ρευστότητα.
Η τρίτη δυνατότητα είναι «εθνική». Το περίφημο ELA ή Emergency Liquidity Assistance ή Παροχή Εκτακτης Ενίσχυσης σε Ρευστότητα προς Μεμονωμένες Τράπεζες.
Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς πως όταν λέμε Εκτακτη Ενίσχυση, εννοούμε ότι η συγκεκριμένη τράπεζα έχει χάσει τη ρευστότητά της και κανείς άλλος, πλην της ΤτΕ, δεν την «ενισχύει». Προκειμένου η τράπεζα να παραμείνει «ανοικτή» και οι λογαριασμοί που τηρούνται σε αυτήν να διατηρήσουν τη ρευστότητά τους, η ΤτΕ γίνεται ο ύστατος διασώστης του συστήματος. Ομως, δεν θα μπορεί να το κάνει αν η έκτακτη ρευστότητα προς τις τράπεζες καταλήγει, μέσω εντόκων γραμματίων, στα κρατικά ταμεία.
Αυτό που ζητούν ορισμένοι από τον Γ. Στουρνάρα είναι να διασώσει το κράτος θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο τις τράπεζες. Γνωρίζουν ότι ακόμη κι αν ήθελε να το κάνει, η Φρανκφούρτη θα τον εμπόδιζε. Μήπως όμως πρέπει να εμποδίσουν οι καταθέτες όσους πολιτικούς αδιαφορούν για την πανάκριβα κτηθείσα ασφάλεια του συστήματος;
