Καθώς άλλο ένα δραματικό επεισόδιο της ελληνικής κατάρρευσης βαίνει προς άλλη μια δραματική κατάληξη χάρη στους αδέξιους χειρισμούς άλλης μίας καταστροφικής κυβέρνησης, ας μιλήσουμε για το ίντερνετ.
Μια από τις δημοφιλέστερες δοξασίες που κυοφορείται τα τελευταία χρόνια -μεταξύ άλλων και από το αγαπημένο μου μπλοκ ψηφοφόρων, τους “κωλοτούμπες”-, προσβλέπει σε μια νέα εποχή πολιτικής ηγεμονίας ενός κεντρώου/κεντροαριστερού μορφώματος στα πρότυπα του ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ’80, υπό την ηγεσία του Αλέξη Τσίπρα, ή μάλλον ενός Αλέξη Τσίπρα απαλλαγμένου από τα ακροδεξιά και κομμουνιστικά βαρίδια της σημερινής κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ.
Οι “κωλοτούμπες” είναι η ευμεγέθης ομάδα ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ που πίστευε πως το κόμμα όντως ποτέ δεν θα ακολουθούσε τις προεκλογικές του δεσμεύσεις περί σκισιμάτων μνημονίων, αχαλίνωτων παροχών Θεσσαλονίκης, και άλλων ουτοπικών πραγμάτων “με ένα νόμο κι ένα άρθρο”, αλλά θα προσαρμοζόταν και θα συμβιβαζόταν, όπως έκανε παλιά κι ο Ανδρέας Παπανδρέου που δεν έβγαλε τη χώρα από την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ, ίδιο συνδικάτο. Οι “κωλοτούμπες” μέχρι τώρα έχουν διαψευστεί κάπως παταγωδώς, καθώς στους πρώτους 4 μήνες της η νέα κυβέρνηση δεν έχει συμβιβαστεί, έχει ξεζουμίσει τα ταμειακά διαθέσιμα του κράτους, έχει διορίσει ό,τι συγγενή, μπατζανάκη, φίλο και γνωστό σε κρατική θεσούλα, ακριβώς όπως οι προηγούμενοι, κι έχει κάνει ό,τι μπορεί για να ξηλώσει τις πενιχρές μεταρρυθμίσεις των προηγούμενων (διαλύοντας την παιδεία, ας πούμε) και να εκμηδενίσει και τα όποια αποτελέσματα των θυσιών των Ελλήνων πολιτών τα τελευταία πέντε χρόνια, εξυπηρετώντας παράλληλα ό,τι πελάτη/ψηφοφόρο προλαβαίνει. Οι “κωλοτούμπες”, ωστόσο, εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η κωλοτούμπα είναι ακόμη εφικτή και, μετά κι από μια φρέσκια πολιτική εντολή, με ευρώ ή (πιο δύσκολα) με δραχμή, ο Αλέξης Τσίπρας, ξεπλυμένος από εσωκομματικούς αντιπάλους και ψεκασμένους συμμάχους, θα αναδυθεί ως ο νέος Ανδρέας Παπανδρέου.
Η αναλογία βεβαίως είναι άστοχη από όλες τις απόψεις, ακόμα και στα βασικά της σημεία: Στη μία περίπτωση μιλάμε για έναν ψημένο 50άρη καθηγητή του Μπέρκλεϊ με βαθιά καλλιέργεια που ανέλαβε ακριβώς τη στιγμή που άνοιγαν οι κάνουλες του δανεικού χρήματος σε μια εποχή που δεν υπήρχε ούτε ιδιωτική (ή έγχρωμη) τηλεόραση, στην άλλη για έναν 40άρη απόφοιτο του Πολυτεχνείου γαλουχημένο στις καταλήψεις, που έχει για μέντορα τον Αλέκο το Φλαμπουράρη, δεν ξέρει τι είναι και τι κάνει ένα “σέρβερ”, και ανέλαβε την εποχή των αυτο-οδηγούμενων αυτοκινήτων και του ίντερνετ και ακριβώς τη στιγμή που οι κάνουλες με τα δανεικά είχαν στερέψει.
Αλλά το σημαντικότερο απ’ όλα είναι το ίντερνετ.
Την εποχή που ο Ανδρέας Παπανδρέου λαίκιζε, τα μόνα διαθέσιμα μέσα ενημέρωσης ήταν λίγες εφημερίδες, η κρατική τηλεόραση και το κρατικό ραδιόφωνο. Τίποτε άλλο. Οι πολίτες μπορούσαν να μάθουν τι συμβαίνει μόνο από αυτές τις ελάχιστες συγκεκριμένες πηγές, που ανήκαν είτε σε εκδότες (οι οποίοι κατά κανόνα είχαν πολλαπλές επαφές με την εξουσία), είτε στο κράτος. Σε ένα λίγο-πολύ ελεγχόμενο περιβάλλον διάχυσης της πληροφορίας, η ισχύς των ανθρώπων που είχαν πρόσβαση στον έλεγχο ήταν δυσανάλογα μεγάλη. Αυτό δεν ήταν μόνο ελληνικό φαινόμενο -παντού στον κόσμο αυτή η δομή διάχυσης της πληροφορίας υπήρχε, και σ’ αυτήν ήταν προσαρμοσμένη η διεξαγωγή της πολιτικής. Έτσι μπορούσαν να χτίζονται πολιτικοί ηγέτες με κύρος και μέγεθος απόλυτα προδιαγεγραμμένο.
Σήμερα δεν υπάρχουν μόνο πολλές περισσότερες παραδοσιακές μορφές ενημέρωσης, ιδιωτικά κανάλια και ραδιόφωνα, και πολυάριθμες εφημερίδες. Σήμερα υπάρχει και το ίντερνετ, ένα μέσο όχι απλά πιο προσβάσιμο, αλλά και με απεριόριστη μνήμη. Ένα αρχείο κάθε λαϊκιστικής υπόσχεσης, κάθε κοτσάνας και κάθε μπαρούφας που έχει ξεστομιστεί από τα χείλη κάθε πολιτικού, και επίσης μια πλατφόρμα για την εξαντλητική ανάλυση, τεκμηρίωση και επαλήθευση κάθε λέξης που εισάγεται στον πολιτικό διάλογο, όχι μόνο από δημοσιογράφους και ειδικούς, αλλά από κάθε πολίτη με ρούτερ ή smartphone ξεχωριστά.
Φυσικά, επειδή οι άνθρωποι σχεδόν ίδιοι ήταν και τότε και τώρα, η τεχνολογία της πληροφορίας φαινομενικά δεν μοιάζει να έχει αλλάξει θεμελιωδώς το πώς διεξάγεται η πολιτική. Ο λαϊκισμός πιάνει ακόμη. Το ούφο του Ψηλορείτη, ο απίθανος βουλευτής Γιάννης Μιχελογιαννάκης, ψηφίστηκε από 27 χιλιάδες Ηρακλειώτες, ελεύθερα και δημοκρατικά, καθώς τους εκφράζει απόλυτα.
Όμως πολλοί λένε ότι σήμερα η Ευρώπη χρειάζεται ηγέτες σαν τον Ντε Γκολ και τον Τσόρτσιλ για να αλλάξει και να μην χάσει οριστικά το τρένο της παγκόσμιας ανάπτυξης. Κατά κανόνα οι ιδιοι πιστεύουν ότι η Ελλάδα χρειάζεται ¨ηγέτες” όπως τον Ανδρέα Παπανδρέου και τον Καραμανλή senior. Παρακάμπτουν το ότι σήμερα, το 2015, δεν μπορούν να δημιουργηθούν τέτοιου βεληνεκούς “ηγέτες”.
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν μπορεί να γίνει Ανδρέας Παπανδρέου όχι μόνο επειδή του λείπουν η καλλιέργεια και τα δανεικά λεφτά, αλλά επειδή πλέον κανένας δεν μπορεί να γίνει Ανδρέας Παπανδρέου, λαοπρόβλητος και αλάνθαστος ηγέτης με φανατικούς οπαδούς που τον θεοποιούν και εκατομμύρια ανθρώπους στους δρόμους για να τον καμαρώσουν. Χαρισματικοί ηγέτες χρειάζονται βαρύ κύρος, προσεκτικά μελετημένη απόσταση από το λαό και ασφυκτικό έλεγχο της εικόνας τους. Στην εποχή που κάθε δυο μέρες επανεμφανίζονται στο timeline του Facebook βιντεάκια του YouTube με τις ξεκαρδιστικές, εκτός τόπου και χρόνου προεκλογικές υποσχέσεις για νταούλια και προγράμματα Θεσσαλονίκης του Αλέξη Τσίπρα, ή όπου επισημαίνεται μέσα σε λίγα λεπτά η λειτουργική ασχετοσύνη κρίσιμων στελεχών της κυβέρνησης για το πώς εφαρμόζεται ο ΦΠΑ στην Ελλάδα ή για το ότι η στροφή 360 μοιρών είναι πλήρης στροφή γύρω από άξονα, πού να βρεθεί το κύρος; Το ίντερνετ είναι το ιδανικό εργαλείο εκτόνωσης του κυνισμού, από τον οποίο οι Έλληνες πολίτες έχουν κάμποσο. Κι έτσι έχει μετατρέψει την γέννηση ενός Τσόρτσιλ ή ενός ΝτεΓκολ (ή έστω ενός νέου Ανδρέα) στην Ελλάδα, εντελώς αδύνατη.
