Ενα από τα μείζονα προβλήματα που αντιμετώπισε η ελληνική οικονομία το τελευταίο διάστημα ήταν η εκροή καταθέσεων, που κατέληξε στους περιορισμούς στις κινήσεις κεφαλαίων και στην αδυναμία των τραπεζών να διαδραματίσουν τον καθοριστικό ρόλο τους για τη λειτουργία της οικονομίας.
Σχεδόν όλες οι επιχειρηματικές δραστηριότητες έχουν πληγεί. Στην καλύτερη περίπτωση παρατηρούνται εμπόδια στις καταβολές εγγυήσεων, καθυστερήσεις στις εισαγωγές, προβλήματα στις αγοραπωλησίες γενικότερα. Στη χειρότερη, πολλές εταιρείες αδυνατούν να αντεπεξέλθουν και κλείνουν. Το βέβαιον είναι ότι η ανεργία αυξάνεται, η παραγωγή μειώνεται, η ύφεση επιστρέφει.
Κι αυτό τη στιγμή που η οικονομία είχε αρχίσει να εισέρχεται σε τροχιά ανάπτυξης -από ύφεση 8,9% το 2011, 6,6% το 2012 και 3,9% το 2013, είχαμε ανάπτυξη 0,8% το 2014 και πρόβλεψη για 2,9% το 2015- και οι καταθέσεις να επιστρέφουν στις ελληνικές τράπεζες.
Μετά από θυσίες τριών ετών και παρά τις καθυστερήσεις της προηγούμενης κυβέρνησης, τον φόβο του πολιτικού κόστους και τις λαϊκίστικες κορώνες της τότε αντιπολίτευσης και νυν κυβέρνησης, η οικονομία είχε αρχίσει να ισορροπεί. Σε εκείνο το σημείο-καμπή ήρθαν οι ανεύθυνες και επικίνδυνες ακροβασίες που τίναξαν στον αέρα κάθε ίχνος αξιοπιστίας και οδήγησαν, μεταξύ άλλων, στη νέα μεγάλη εκροή καταθέσεων που αυξάνει τις ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης, δημιουργώντας μεγαλύτερες απαιτήσεις χρηματοδότησης, και φέρνει στο προσκήνιο όλο και πιο απειλητικά το ενδεχόμενο του «κουρέματος» καταθέσεων.
Ωστόσο, η πολύ αρνητική αυτή πραγματικότητα θα μπορούσε να αναστραφεί σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.
Εάν κλείσει η συμφωνία, αρχίσουν οι εκταμιεύσεις των δόσεων από τους εταίρους, προχωρήσει η νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και η κυβέρνηση αρχίσει να εφαρμόζει κάποιες αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, το κλίμα μπορεί να αλλάξει γρήγορα.
Σε ένα τέτοιο, αρκετά διαφορετικό μελλοντικό περιβάλλον θα μπορούσε να υπάρξει επιστροφή κεφαλαίων στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Οχι μόνο από τους εύπορους που έστειλαν τα χρήματά τους στο εξωτερικό, αλλά και από τους μικροκαταθέτες που τα έχουν στο σεντούκι. Εάν, μάλιστα, η κυβέρνηση καταλήξει σε μια πρακτική φόρμουλα που θα λειτουργούσε ως κίνητρο για την προσέλκυση και των πολλών αδήλωτων ποσών, σε διάστημα μηνών η εκροή θα είχε αντιστραφεί και θα καταγραφόταν εισροή κεφαλαίων.
Υπό προϋποθέσεις, λοιπόν, η επιστροφή των κεφαλαίων είναι, αν όχι «εύκολη», σίγουρα εφικτή. Το δύσκολο, αν όχι αδύνατο, είναι να επιστρέψουν οι άνθρωποι που έφυγαν. Οι επιστήμονες που έφθασαν να πάρουν τη μεγάλη απόφαση να μετοικήσουν, που έκαναν την επιλογή να αναζητήσουν εργασία σε προηγμένες χώρες. Αυτοί που πήγαν στην Ευρώπη, την Αμερική, την Αυστραλία. Ολοι αυτοί βρήκαν σπίτια, δουλειές, σχολεία για τα παιδιά τους. Δεν έχουν την ίδια ευελιξία να επιστρέψουν.
Το χειρότερο είναι πως στην πλειονότητά τους πρόκειται για τα καλύτερα μυαλά. Για να γίνονται δεκτοί από σημαντικά πανεπιστήμια της Αμερικής και της Ευρώπης, όπου τους προσφέρονται τεράστιες δυνατότητες έρευνας και προοπτικές αποκατάστασης, να προσλαμβάνονται σε επιχειρήσεις με πολλαπλάσιους μισθούς, να εντάσσονται στο ιατρικό δυναμικό μεγάλων νοσοκομείων, δεν μπορεί να είναι «μέτριοι». Είναι οι άνθρωποι που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τα θεμέλια για να οικοδομηθεί η νέα, διαφορετική Ελλάδα. Και αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι πια εδώ.
Οι διανοούμενοι ακαδημαϊκοί, οι καινοτόμοι επιχειρηματίες, οι άριστοι νομικοί δεν αντέχουν την αδιέξοδη και αυτοκαταστροφική ελληνική πραγματικότητα, και δυστυχώς φεύγουν. Αφήνουν πίσω τους μια πιο φτωχή Ελλάδα. Οχι μόνο οικονομικά, αλλά και, κυρίως, πνευματικά.
Οι παραπάνω επισημάνσεις δεν αποτελούν μόνο θεωρητική διαπίστωση. Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν αποκτήσει έντονα προσωπικά χαρακτηριστικά, καθώς ο ένας μετά τον άλλον, φίλοι και γνωστοί, κάνουν γνωστή την πρόθεση ή και την οριστική απόφαση να φύγουν από την Ελλάδα. Μακροπρόθεσμα αυτό ίσως αποδειχθεί το πιο βαρύ κτύπημα για την ελληνική οικονομία.
