Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης συζητούν στις Βρυξέλλες πώς θα διαφυλάξουν τα σύνορά τους από πρόσφυγες και μετανάστες, χωρίς να μπαίνουν στην ουσία: η «σφράγιση» των συνόρων της Ελλάδας και της Ιταλίας προς τη θάλασσα θα καταδικάσει πολλούς ανθρώπους σε θάνατο στην προσπάθειά τους να μπουν στην Ε.Ε.· κλείνοντας τα σύνορα των χωρών αυτών προς άλλες χώρες θα τις καταδικάσει να ζουν με εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που δεν θέλουν να βρίσκονται εκεί. Δυστυχώς, αρκετές προτάσεις προμηνύουν επιδείνωση της κατάστασης.
Πριν από τη χθεσινή έναρξη της διήμερης Συνόδου Κορυφής, το Βερολίνο φάνηκε να θέλει κοινές περιπολίες Ελλήνων και Τούρκων στο Αιγαίο· η Γαλλία πρότεινε σώμα Ευρωπαίων συνοριοφυλάκων υπό τη δικαιοδοσία της Frontex· ο Ούγγρος πρωθυπουργός Ορμπαν ζητούσε να σφραγιστούν τα σύνορα της Ελλάδας είτε προς την Τουρκία είτε προς την Ε.Ε. Η Τουρκία επέμενε ότι μόνο εάν χαλαρώσουν οι διαδικασίες χορήγησης βίζας σε Τούρκους θα συνεργαστεί με δυναμικότερο τρόπο στην προσπάθεια να ελεγχθεί η ροή προσφύγων και μεταναστών. Η καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ σπεύδει στην Τουρκία την Κυριακή για να καλοπιάσει την κυβέρνηση.
Αυτές οι ιδέες και κινήσεις προδίδουν ότι οι ηγέτες της Ευρώπης είτε δεν κατανοούν πώς λειτουργούν οι άνθρωποι και τα κράτη είτε αρνούνται να πάρουν τις αναγκαίες αποφάσεις. Οι ροές των προσφύγων και μεταναστών δεν σταματούν στα σύνορα αλλά μόνο στην πηγή – στις χώρες που σήμερα τους διώχνουν. Και το αποτέλεσμα της εισροής δεν λύνεται με την γκετοποίησή τους στις χώρες εισόδου.
Σε επιστολή προς τους αρχηγούς κρατών-μελών της Ε.Ε., ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, υπογράμμισε: «Η πολύ εύκολη πρόσβαση στην Ευρώπη είναι ένας από τους κύριους παράγοντες που την καθιστούν ελκυστική». Πράγματι, το πέρασμα από την Τουρκία στην Ελλάδα είναι σύντομο αλλά δεν παύει να είναι επικίνδυνο, όπως αποδεικνύει ο ολοένα διευρυνόμενος κατάλογος νεκρών. Το πέρασμα προς την Ιταλία, όμως, δεν είναι ούτε σύντομο ούτε ασφαλές. Οταν πριν από ένα χρόνο η Βρετανία απέσυρε δυνάμεις από τις διεθνείς περιπολίες για τη σωτηρία μεταναστών, ισχυρίστηκε ότι οι διασώσεις απλώς ενθάρρυναν τη ροή ανθρώπων. Οταν μειώθηκαν οι επιχειρήσεις, οι θάνατοι αυξήθηκαν κατακόρυφα. Τα πλήθη δεν μειώθηκαν, ούτε θα μειωθούν όταν η φύλαξη συνόρων ενισχυθεί (στο σημείο που αυτό είναι δυνατό). Τι θα κάνουν οι φύλακες; Θα βουλιάζουν τις βάρκες ή θα πυροβολούν τους απελπισμένους;
Οι προτάσεις για ευρωπαϊκή συνοριακή δύναμη με αυξημένες εξουσίες ή για κοινές περιπολίες Ελλήνων και Τούρκων προσκρούουν σε σοβαρά ζητήματα εθνικής κυριαρχίας. Προκαλούν νέα προβλήματα που δεν θα συμβάλουν στη λύση του προσφυγικού. Παρατηρούμε, όμως, ότι στον πανικό τους να κρατήσουν σε απόσταση τους πρόσφυγες, το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες δείχνουν να αδιαφορούν για την αυταρχική συμπεριφορά της τουρκικής κυβέρνησης λίγο πριν από τις εθνικές εκλογές και σπεύδουν να την ικανοποιήσουν.
Περιμένουμε να δούμε πού θα καταλήξουν οι ηγέτες σήμερα. Θα ενισχύσουν τα νοητά σύνορα που, σε έναν σκληρό κόσμο, καθιστούν την Ε.Ε. ήπειρο ανθρωπισμού, δικαιοσύνης, αλληλεγγύης και ελπίδας; Ή, στην προσπάθεια να σφραγίσουν τα εθνικά σύνορα, θα καταργήσουν αυτό που είναι η Ευρώπη;
