Τα ενυπόθηκα δάνεια επί της τρέχουσας αξίας των ακινήτων ήταν στο επίκεντρο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Η αγορά ακινήτων είχε πολλές φορές απειλήσει να προκαλέσει ευρύτατη κρίση στη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας.
Αγνοούμε συχνά ότι η έκταση και η ένταση της κρίσης που ζούμε τα τελευταία χρόνια οφείλεται σε τρεις φούσκες που «έσκασαν» ταυτοχρόνως: υπερβολικές κρατικές δαπάνες, πανάκριβα ακίνητα και πολύ φθηνά δάνεια.
Η φούσκα των στεγαστικών δανείων επειδή ακριβώς συνδέεται με το επίπεδο διαβίωσης σχεδόν όλων των αστικών νοικοκυριών απέκτησε τεράστια πολιτική σημασία.
Ορθώς η κυβέρνηση Καραμανλή έσπευσε να προσφέρει προστασία στην πρώτη κατοικία. Το βάρος της προσπάθειας ήταν τότε στη διατήρηση της εμπιστοσύνης στο σύστημα, με την ελπίδα ότι η κρίση θα είναι βραχύβια και οι αξίες θα κρατηθούν στο ύψος τους ώστε να μην κινδυνεύσουν το 1.200.000 δανειολήπτες. Πλην όμως, από παράταση σε παράταση, το πρόβλημα διογκώθηκε. Τετρακόσιες χιλιάδες νοικοκυριά βγήκαν στο «κόκκινο» και δεν πληρώνουν τα δάνειά τους. Με αποτέλεσμα να αιχμαλωτισθούν μεταξύ της υποθήκης επί του ακινήτου, που τους αποστερεί τη διάθεση της περιουσίας τους και της υπερχρέωσης με ένα δάνειο που υπερβαίνει τις οικονομικές τους δυνατότητες.
Η κυβέρνηση, διά των κ. Τσακαλώτου και Σταθάκη, συμβιβάστηκε, κυριολεκτικώς την ενδεκάτη ώρα, με την καταστροφική πραγματικότητα που οφείλεται κυρίως στα εμπόδια που δημιούργησαν τα κόμματα. Οι τράπεζες είδαν τα μισά από τα 200 δισ. που δάνεισαν στην οικονομία να μην εξυπηρετούνται. Μετά την τεράστια ζημία που προκάλεσε το «κούρεμα» του χρέους, τα κακά δάνεια έφεραν νέα βάρη στους ώμους των φορολογουμένων.
Το νέο καθεστώς που αφορά τα ενυπόθηκα δάνεια φυσικών προσώπων, μπορεί, εφόσον εφαρμοστεί χωρίς νέα εμπόδια και παρεμβάσεις, να διασώσει τις τράπεζες. Αν αυτό συμβεί, θα δούμε το τραπεζικό σύστημα να δημιουργεί νέα δάνεια και την οικονομία να ανακάμπτει.
Το κύριο χαρακτηριστικό του νέου συστήματος είναι αυτό που τα προηγούμενα χρόνια εμπόδισαν οι πολιτικοί. Με χαριστικές ρυθμίσεις ακόμη και προς εύπορους δανειολήπτες και έναν «στρατό» πολιτικοποιημένων δικηγόρων που διευκόλυναν την παγίδευση δεκάδων χιλιάδων οφειλετών.
Ο στόχος τώρα είναι η απεμπλοκή των οικογενειών από την απειλή του «κόκκινου» δανείου. Το 60%, από τις 15.000 υποθέσεις που δίκασαν οι ειρηνοδίκες, μπήκε σε ρύθμιση. Το 40% απορρίφθηκε. Αλλες 50.000 θα έχουν αυξημένη προστασία και, ίσως, κρατική επιδότηση. Ολοι οι υπόλοιποι πρέπει να τα βρουν με την τράπεζά τους. Οπως τα είχαν βρει όταν εκδόθηκε το δάνειο. Με την ελπίδα, κι αυτό είναι το σπουδαιότερο, ότι η οικονομία θα πάει καλύτερα και οι άνθρωποι θα τα καταφέρουν.
