Η πολύ κρίσιμη συζήτηση για το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος, δηλαδή για το ποσό κατά το οποίο τα κρατικά έσοδα ξεπερνούν τις κρατικές δαπάνες προτού πληρωθούν οι τόκοι επί του χρέους, μας έχει κάνει να ξεχάσουμε ότι στο μνημόνιο μπήκαμε όταν αποκαλύφθηκε το δυσθεώρητο ποσό που απαιτούσε η κάλυψη του ελλείμματος της κυβέρνησης.
Το 2009 η Ελλάδα χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της διεθνούς χρηματοοικονομικής κρίσης. Η πίεση της κρίσης εκείνης αποκάλυψε τις δύο μεγάλες αδυναμίες μας. Εξαιτίας της μιας εξ αυτών, της αβυσσαλέας δημοσιονομικής ανισορροπίας, η χώρα έχασε την εμπιστοσύνη των αγορών, δεν μπορούσε πλέον να δανειστεί για να πληρώνει τα χρέη της και ζήτησε τη βοήθεια των Ευρωπαίων και του ΔΝΤ. Τη ζημιά δηλαδή την έκανε το έλλειμμα της κυβέρνησης: το συνολικό και όχι το πρωτογενές.
Καλά θα κάνουμε λοιπόν να μην το ξεχνάμε. Εξάλλου και το νέο κριτήριο για το χρέος που ζήτησε τον Ιούλιο του 2015 το Ταμείο και δέχθηκε η Ευρωομάδα, να μην ξεπερνούν οι ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους το 15% του ΑΕΠ, από το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης εξαρτάται και όχι απλώς από το πρωτογενές αποτέλεσμα.
Είναι κρίσιμο να κατανοήσουν οι πολιτικοί μας ότι ήδη στο δεύτερο μισό του 2018 το κράτος θα χρειαστεί να καλύπτει τις ως άνω ανάγκες χρηματοδότησης απευθείας από τις αγορές. Το τρίτο μνημονιακό δάνειο έχει υπολογιστεί να μας προσφέρει τη διέξοδο, άνευ της οποίας η χώρα κινδυνεύει να πτωχεύσει, ακόμη κι ένα μήνα αργότερα.
Οπως θυμάστε, το έλλειμμα του 2009 έφθασε στο απίθανο ποσοστό 15,2% του ΑΕΠ. Ηταν ήδη πολύ υψηλό το 2008 (10,2%), αλλά και το 2007 (6,7%) και το 2006 (5,9%). Η Ελλάδα πέτυχε μια ιστορική, τεράστια και απελπιστικά δύσκολη για οιοδήποτε κράτος, μείωση κρατικού ελλείμματος. Στο 11,2% και 10,2% το 2010 και 2011, αλλά όταν χρειάστηκε να σβήσουμε χρέος και ταυτοχρόνως να στηρίξουμε τις τράπεζες, στο 8,8% και 13% τα έτη 2012 και 2013 για να πιάσουμε το 2014, επιτέλους, ένα χαμηλό 3,6%. Οι απερισκεψίες του 2015 κόστισαν νέα άνοδο του ελλείμματος –στο 7,5%– που θα ήταν πολύ υψηλότερο αν η κυβέρνηση δεν είχε αρνηθεί να βοηθήσει τις τράπεζες ώστε να κλείσει ταχύτερα ο Καιάδας των «κόκκινων» δανείων. Χθες μάλιστα, η Στατιστική έδωσε νέα μέτρηση για το έλλειμμα του προηγούμενου έτους, χειρότερη κατά μισό δισεκατομμύριο, περίπου στο ύψος των 13,3 δισ. ευρώ.
Το τρέχον έτος θα είναι το πρώτο από την είσοδό μας στην Ευρωζώνη που το κρατικό έλλειμμα αναμένεται να είναι μικρότερο από τον κανόνα του Μάαστριχτ, το γνωστό 3%. Μάλιστα, το 2017 αναμένεται να είναι έτος τρομακτικής διόρθωσης, αν πράγματι το έλλειμμα πέσει στο 1,3%. Δείχνουν όλα αυτά πόσο δρόμο έχουμε διανύσει και επιτρέπει να εξηγήσουμε γιατί είναι τόσο βαρύ το τίμημα της προσαρμογής. Κάνουμε τώρα κάτι που έπρεπε να κάνουμε συστηματικά, ειδικά τα χρόνια της ανάπτυξης και του εύκολου χρήματος.
