Η Ευρώπη θα αναγκαστεί να ενηλικιωθεί βιαίως ή θα βυθιστεί ραγδαία στην προϊούσα παρακμή της. Το τι από τα δύο θα συμβεί, θα φανεί ενδεχομένως μέσα στο 2017. Και θα επηρεάσει καθοριστικά τα ελληνικά συμφέροντα, την τύχη της χώρας μας.
Δύο είναι οι μεγάλες προκλήσεις, η ασφάλεια και οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, για να ξεφύγει η Ευρώπη από την αδράνεια και να μπορέσει να ανταγωνισθεί τις μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες. Στην ασφάλεια ήμασταν κακομαθημένοι. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ ανέλαβαν τον ρόλο του προστάτη. Οι Ευρωπαίοι ξόδευαν λίγα για την άμυνα και δεν πήραν ποτέ στα σοβαρά τα ζητήματα ασφάλειας, είτε στρατιωτικής είτε στον τομέα της συλλογής πληροφοριών και αντιμετώπισης της τρομοκρατίας.
Σήμερα οι απειλές είναι πολλές και ορατές. Η εκλογή Τραμπ έφερε πιο κοντά τη στιγμή της αλήθειας για τη Γηραιά Ηπειρο. Με τρόπο ωμό θα μπει το δίλημμα «ή πληρώνετε το μερίδιό σας ή αποτραβιόμαστε και το κάνετε μόνοι σας». Η Ευρώπη βρίσκεται ακόμη σε υβριδικό στάδιο σε αυτούς τους τομείς. Κανείς μα κανείς δεν την παίρνει στα σοβαρά σε θέματα διπλωματίας και ασφάλειας. Διαθέτει μόνο «ήπια δύναμη», την ανθρωπιστική βοήθεια, την πολιτική της στα ανθρώπινα δικαιώματα, που της δίνουν κάποια πλεονεκτήματα. Σε ζητήματα, όμως, «σκληρής ισχύος» οι Ευρωπαίοι εκπρόσωποι αντιμετωπίζονται με ένα ειρωνικό χαμόγελο στο Πεκίνο, στη Μόσχα και αλλού.
Οσο για την οικονομία, πολλά θα κριθούν στην Ιταλία. Ο Ασμουσεν, ένα από τα καλύτερα και πιο καθαρά μυαλά της Ευρώπης, το είχε πει πολύ καθαρά σε μια ομιλία του στο Μιλάνο: «Η τύχη του ευρώ δεν θα κριθεί στο Βερολίνο, στις Βρυξέλλες ή στη Φρανκφούρτη, αλλά εδώ στην Ιταλία. Αν εσείς δεν κάνετε αυτό που πρέπει, κανείς δεν μπορεί να σας σώσει». Η Ιταλία θα αποφασίσει την επόμενη Κυριακή αν δέχεται τις προτάσεις Ρέντσι, αν και όλοι ξέρουν ότι πρόκειται για ένα «παραμύθι», μια και καμία μεγάλη πολιτική δύναμη δεν στηρίζει όσα είναι απολύτως αναγκαία για την Ιταλία. Πολλοί προβλέπουν ότι ύστερα από ένα ιταλικό «Οχι», θα μπούμε σε περιπέτειες-ντόμινο στην Ε.Ε. Το φαινόμενο Φιγιόν είναι το μόνο παρήγορο σημάδι θετικής αντίδρασης σε μια χώρα με μεγάλο βάρος, που επίσης αρνείται να μεταρρυθμιστεί. Είναι όμως νωρίς να προβλέψει κανείς την εξέλιξή του.
Και βέβαια, πάνω απ’ όλα βρίσκεται το μεγάλο ζήτημα της έλλειψης ηγεσίας στην Ευρώπη. Πέραν της Μέρκελ, δεν διαφαίνεται κάποιος ισχυρός ηγέτης στον ορίζοντα.
Η Ελλάδα είναι, καλώς ή κακώς, ένα καρυδότσουφλο μέσα σε μια καταιγίδα που βρίσκεται σε εξέλιξη. Τα τείχη έχουν υψωθεί. Οικονομικά δεν αποτελούμε, πλέον, συστημικό κίνδυνο για την Ευρωζώνη. Τα βόρεια σύνορά μας είναι σφραγισμένα και σε ένα καταστροφικό σενάριο θα βρεθούμε μόνοι με εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες.
Μοιάζουμε πολύ με αποκομμένο και εκτεθειμένο κομμάτι αυτοκρατορίας που βρίσκεται σε παρακμή. Και όπως συχνά συμβαίνει, δεν ασχολούμαστε με το τι γίνεται γύρω μας και έξω από τα «τείχη»…
