Οι μεγάλες επιχειρήσεις δεν αφήνουν τίποτε στην τύχη. Συνεπώς δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο ασφαλιστικός κολοσσός American International Group, Inc. (AIG) εμφανίστηκε με καταχώριση στην «Καθημερινή» (20.6.2018) για να καθησυχάσει τους εγχώριους πελάτες σχετικά με τις επιπτώσεις του Brexit. Η αμερικανική πολυεθνική ασφαλιστική εταιρεία, που έχει περισσότερους από 88 εκατομμύρια πελάτες σε 130 χώρες και απασχολεί πάνω από 64.000 ανθρώπους σε 90 χώρες, ανακοίνωσε ότι «η AIG λειτουργεί σήμερα στην Ευρώπη μέσω ενός νομικού προσώπου: της AIG Europe Limited (AEL), μιας ασφαλιστικής εταιρείας του Ηνωμένου Βασιλείου (Η.Β.) με υποκαταστήματα σε όλη την Ευρώπη. Αναδιαρθρώνουμε την AEL ως απάντηση στην απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ενωση, κοινώς γνωστή ως Brexit. (…) Από τον Δεκέμβριο του 2018, η AIG προτείνει να έχει δύο ασφαλιστικές εταιρείες στην Ευρώπη: μία στο Η.Β. για τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων του Η.Β. και μία στο Λουξεμβούργο για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο και την Ελβετία, η οποία θα έχει υποκαταστήματα σε ολόκληρο τον ΕΟΧ και την Ελβετία».
Το κόστος του ψέματος
Μικρό το κακό θα πουν κάποιοι και οι Ευρωπαίοι πελάτες τους (πόσοι άραγε να είναι στην Ελλάδα;) καθησυχασμένοι. Είναι όμως μεγάλο το κακό για εκείνους τους Βρετανούς υπαλλήλους της AIG που απασχολούνταν με τις ευρωπαϊκές υποθέσεις της εταιρίας και είτε θα χάσουν τη δουλειά τους είτε, στην καλύτερη περίπτωση, θα αναγκαστούν να μετακομίσουν στο Λουξεμβούργο. Κι αυτό δεν είναι το μόνο «μικρό κακό». Εκατομμύρια άνθρωποι θα βιώσουν το «μεγάλο κακό» στη ζωή τους από την άφρονα στάση μέρους της πολιτικής ηγεσίας της Βρετανία που με ψέματα και θούριους παρέσυραν τον βρετανικό λαό στον δρόμο της εξόδου από την Ε.Ε. Δεν είναι μόνο η AIG που μετακομίζει. Ακόμη και εμβληματικές βρετανικές τράπεζες, χρηματοπιστωτικοί και ασφαλιστικοί οργανισμοί παίρνουν των ομματιών τους από το City του Λονδίνου· η Barclays πάει στο Δουβλίνο, η Royal Bank of Scotland στο Αμστερνταμ, οι Lloyd’s of London στις Βρυξέλλες κ.λπ.
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη συνολική εκτίμηση για το σύνολο των θέσεων εργασίας που θα χαθούν, κι αυτό επειδή είναι πολλοί οι παράγοντες που θα την προσδιορίσουν, ακόμη και ο τύπος εξόδου που θα επιλεγεί. Ολοι όμως συγκλίνουν πως η βρετανική οικονομία θα πληρώσει τα ψέματα του Μπόρις Τζόνσον και των ομοίων του. Σε μια εποχή που η τεχνολογία (και δι’ αυτής η οικονομία) συνδέει τους λαούς όλο και πιο πολύ ο λαϊκισμός προσπαθεί να αναβιώσει σχήματα του παρελθόντος, τότε που οι λαοί ήταν χωρισμένοι από νοητές γραμμές, τις οποίες ούτε ηλεκτρόνια, ούτε ρύπανση, ούτε οι βάρκες μπορούσαν να διαπεράσουν. Αυτό δεν κατανοούν όσοι χτυπούν το σαμάρι επειδή δεν βλέπουν τον γάιδαρο. Δεν είναι η παγκοσμιοποίηση που αλλάζει τους όρους του παιγνιδιού. Αντιθέτως, η παγκοσμιοποίηση είναι –και αυτή– προϊόν της τεχνολογικής εξέλιξης. Γράφαμε και παλιότερα πως, παρά τα θρυλούμενα, η παγκοσμιοποίηση δεν είναι παρά ευκαιρίες που δημιουργεί η τεχνολογία. Από τη στιγμή που κάποιος μπορεί με ένα απλό κλικ στον υπολογιστή του να μεταφέρει τα χρήματά του (δηλαδή τον συμβολικό πλούτο που κατέχει και δεν είναι τίποτε άλλο από λογιστική εγγραφή στο οικονομικό σύστημα) από τη μία άκρη της γης στην άλλη, τότε αναγκαστικά θα έχουμε παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου. Οποιοσδήποτε, μικρός ή μεγάλος κεφαλαιούχος, θα ψάξει να βρει τις καλύτερες ευκαιρίες για να αβγατίσει τα λεφτά του και με ευκολία θα τα στείλει εκεί όπου έχει τις καλύτερες αποδόσεις. Από τη στιγμή που το κόστος των μεταφορών διαρκώς μειώνεται, θα έχουμε παγκοσμιοποίηση του εμπορίου. Αν το κόστος παραγωγής συν μεταφοράς εμπορευμάτων από την Κίνα είναι μικρότερο από το κόστος παραγωγής στην Ευρώπη, είναι φυσικό να πλημμυρίσει η Γηραιά Ηπειρος από κινεζικά προϊόντα. Από τη στιγμή που η διαφορά στο επίπεδο διαβίωσης μεταξύ του πρώτου και του Τρίτου Κόσμου είναι μεγάλο ενώ το κόστος μετακίνησης ανθρώπων συρρικνώνεται, είναι φυσικό να αυξάνεται η (παράνομη, έστω) μετανάστευση. Ολα τα παραπάνω είναι οικονομικώς λογικές επιλογές.
Με το αζημίωτο…
Η τεχνολογία, λοιπόν, κάνει φθηνότερη (συνεπώς οικονομικά αποδοτικότερη) τη μετακίνηση κεφαλαίων, εμπορευμάτων, ανθρώπων και παράγει την παγκοσμιοποίηση. Αυτή που ως Δον Κιχώτες με το αζημίωτο πολεμούν οι λαϊκιστές πολιτικοί. Υπόσχονται επιβράδυνση της δικής τους γωνιάς σε έναν κόσμο που κινείται ταχύτατα. Δημιουργούν τριβές που τις πληρώνουν τελικώς οι πολίτες και μερικές φορές αυτές οι τριβές δημιουργούν σπινθήρες με καταστροφικά αποτελέσματα. Ετσι, αφού παρασύρουν τους λαούς έχουν δύο δρόμους: ή την «kolotoumba» ή τη φτωχοποίηση των λαών τους.
Πολλοί αναρωτιούνται αν ζούμε το τέλος της πολιτικής. Οχι βέβαια, αλλά με την προϋπόθεση ότι η πολιτική θα αλλάξει πίστα. Δεν μπορεί κανείς να κάνει εθνική πολιτική όταν η τεχνολογία γκρεμίζει σύνορα. Ενώ η οικονομία, οι άνθρωποι, διεθνοποιούνται ταχύτατα, η πολιτική γίνεται αντιδραστική, υλοποιείται με όρους 20ού αιώνα και κάποιοι σαν τον Τραμπ θέλουν να την πάνε στον 19ο. Το χειρότερο δεν είναι αυτό: όταν λείπει ο γάτος από το διεθνές γίγνεσθαι χορεύουν τα ποντίκια. Τα οικονομικά υποκείμενα επιβραβεύουν τις κοινωνικά επιζήμιες αλλά κερδοφόρες πρακτικές, ωθώντας για λόγους ανταγωνισμού να τις υιοθετήσουν όλοι. Και όταν λέμε «οικονομικά υποκείμενα» δεν εννοούμε μόνο τις τράπεζες και τις πολυεθνικές. Αναφερόμαστε και σε εκείνους τους «φριχτούς καπιταλιστές» που έχουν 1.000 ευρώ στην άκρη και θέλουν να τα κάνουν 1.100 (διά του τόκου μερισμάτων κ.λπ.) αδιαφορώντας για το αν η τοποθέτηση των χρημάτων τους επιβραβεύει τους πιο ανήθικους του οικονομικού παιγνίου. Η AIG ουσιαστικά χρεοκόπησε στην κρίση του 2008 επειδή εξέδιδε σωρηδόν αξιόγραφα προστασίας έναντι του κινδύνου χρεοκοπίας των ομολόγων (Credit Default Swaps) για ομόλογα που δεν άξιζαν ούτε το χαρτί στο οποίο τυπώθηκαν οι συμβάσεις τους. Ενα χρόνο μετά το 2008 και αφού τα στελέχη της προκάλεσαν ζημίες 61,7 δισ. δολαρίων, πήραν το 2009 μπόνους 218 εκατ. δολαρίων για την… αποδοτικότητά τους.
Δυστυχώς, το μόνο φάρμακο για την άνιση παγκοσμιοποίηση είναι περισσότερη παγκοσμιοποίηση, που θα περιλαμβάνει και την πολιτική. Αυτό όμως σκοντάφτει στους εθνικούς μύθους με τους οποίους έχουν γαλουχηθεί οι λαοί. Δύσκολα θα δεχθούν ότι το δικό τους, «το καλύτερο και μεγαλοπρεπέστερο έθνος του κόσμου», θα παραχωρήσει εξουσίες στους (εξ ορισμού) κατώτερους λαούς, στο πλαίσιο μιας διεθνούς συνεργασίας για να μην αλωνίζουν τα κοράκια των αγορών. Ετσι και οι Βρετανοί ψήφισαν με γνώμονα την αυτοκρατορία που κάποτε είχαν, ξεχνώντας βέβαια ότι τότε πέθαιναν παιδιά από δυσεντερίες στους δρόμους του Λονδίνου.
