Μόλις είχαμε ξεκινήσει την κουβέντα με τη Λουκία Σαράντη έκανε την εμφάνισή του στον χώρο ένας βουλευτής Θεσσαλονίκης, γνωστός για τη διαχυτικότητά του και θέλησα να του συστήσω τη συνομιλήτριά μου. «Σοβαρά τώρα; Λες να μη γνωρίζω τη σιδηρά κυρία της βιομηχανίας;», μου είπε και αντάλλαξαν έναν γρήγορο φιλικό χαιρετισμό.
Δεν την είδα να αντιδρά, ούτε όμως μπορούσα να το αφήσω να πέσει κάτω. «Σας κολακεύει ένα τέτοιο προσωνύμιο, διοικείτε με αυστηρή πειθαρχία τον κλάδο;», τη ρώτησα. «Μου είναι αδιάφορο, οι τίτλοι δεν μου λένε τίποτα και εξάλλου δεν το ακούω για πρώτη φορά. Το είχε βγάλει τίτλο η “Καθημερινή” σε μια συνέντευξή μου το 1994, όταν η βιομηχανία μας συμπεριλήφθηκε στις εκατό πιο κερδοφόρες της χώρας. Τότε, γυναίκες βιομήχανοι δεν υπήρχαν πολλές», μου απάντησε.
Ζήτησα από τη Λουκία Σαράντη να γευματίσουμε για να συζητήσουμε με την ιδιότητά της ως προέδρου του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) κυρίως τις δυσκολίες του επιχειρείν στα σύνορα και ειδικά στη Θράκη, όπου εδρεύει λίγα μέτρα από το ποτάμι του Εβρου η μεγάλη βιομηχανία ξύλου ΑΚΡΙΤΑΣ, την οποία ίδρυσε ο πατέρας της και διευθύνει η ίδια. «Είναι αυταπάρνηση να ζεις και να δραστηριοποιείσαι σ’ αυτές τις περιοχές», λέει.
Γιατί να επενδύσει κάποιος στον Εβρο, στην Κομοτηνή ή στη Φλώρινα και να μην προτιμήσει την Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη; «Η απάντηση είναι ότι αυτή τη στιγμή δεν έχει κανένα λόγο να βάλει τα λεφτά του στη Θράκη, αντί να τα βάλει σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο. Δεν υπάρχουν κίνητρα που να συγκινήσουν ιδιαίτερα τους επενδυτές, ή μάλλον υπάρχουν σοβαρές δυσκολίες. Ας πάρουμε το θέμα των υποδομών: βιομηχανία χωρίς λιμάνι δεν μπορεί να αναπτυχθεί. Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, π.χ., είναι υποτυπώδες. Τα μέσα για φορτοεκφόρτωση είναι των εταιρειών και όχι του λιμανιού, με επιπρόσθετο κόστος. Σιδηρόδρομος δεν υπάρχει. Υπήρχε κάποτε. Τώρα δεν υπάρχει καθόλου εμπορευματικό κομμάτι».
Δεν έρχεται δηλαδή τρένο στη Θράκη; «Oχι, και το επιβατικό σταμάτησε κι αυτό. Τώρα γίνεται μια προσπάθεια, αλλά για το εμπορικό που συζητάμε δεν υπάρχει. Καταλαβαίνετε ότι είναι που είναι μακριά η περιοχή, το κόστος μεταφοράς είναι δυσβάστακτο με το φορτηγό. Το τρένο και το λιμάνι είναι πολύ σημαντικά για μια επιχείρηση, γιατί πρέπει να είναι ανταγωνιστική και σε διεθνές επίπεδο. Γιατί αν δεν είσαι ανταγωνιστικός δεν έχει νόημα να υπάρχεις».
– Εσείς γιατί επιλέξατε τον Εβρο για τη βιομηχανία σας;
– Ο πατέρας μου επένδυσε το 1978 τα χρήματά του και μάλιστα με τεράστιο ποσοστό ιδίας συμμετοχής, γιατί αγαπούσε πάρα πολύ τον Εβρο και την παραγωγική διαδικασία, έχει και μια καταγωγή από την Ανατολική Θράκη, Μικρασιάτης. Πεποίθησή του ήταν ότι η καλύτερη και πιο αποτελεσματική θωράκιση της μεθορίου, των συνόρων, είναι η οικονομική. Ηθελε, λοιπόν, η επιχείρησή του να φέρει το όνομα ΑΚΡΙΤΑΣ, φρουρός των συνόρων δηλαδή. Εκτοτε, από όσες ιδρύθηκαν στην περιοχή ελάχιστες επιβίωσαν. Αυτό δεν έχει να κάνει με επιδοτήσεις, οικονομικά κίνητρα, αλλά με τις δυσκολίες που υπάρχουν στη μεθόριο να λειτουργήσει μια επιχείρηση.
– Οι συνεχείς αναταράξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις επηρεάζουν το επενδυτικό κλίμα;
– Κοιτάξτε, ούτε οι ντόπιοι ούτε εμείς που δραστηριοποιούμαστε στα σύνορα έχουμε αυτόν τον φόβο. Το συνηθίσαμε. Δεν ξέρω αν είμαστε πιο δυνατοί και τολμηροί, αλλά σίγουρα δεν έχουμε τέτοιον φόβο. Πάντως, όταν είσαι σε μια τέτοια περιοχή ξεκινάς από μια πολύ δύσκολη αφετηρία, σε αντίθεση με κάποιον που εκκινεί από ένα κεντρικό σημείο. Αρχής γενομένης από τα κόστη μεταφοράς, έχει να κάνει και με το ότι το κέντρο των αποφάσεων είναι η Αθήνα. Και όσο περνάνε τα χρόνια αυτό είναι πιο έντονο, θα μου επιτρέψετε να πω. Τη δεκαετία του ’80 ήταν ίσως καλύτερα, τώρα είναι τα πάντα συγκεντρωμένα εκεί. Κανένας επιχειρηματίας, όσο καλά κι αν τα πηγαίνει, όσο καλή και να είναι η επιχείρησή του, δεν μπορεί να μην έχει και ένα παράρτημά της στην Αθήνα. Αυτό είναι ένα πρόσθετο κόστος και μια πρόσθετη δυσκολία. Γιατί είναι άλλες οι νοοτροπίες των ανθρώπων, μιλάνε καμιά φορά και άλλη γλώσσα, αυτό αποθαρρύνει πολύ κόσμο να δραστηριοποιείται εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων.
Δυστυχώς, η Θράκη ειδικά ερημώνει. Ο κόσμος φεύγει· και φεύγει γιατί τα νέα ζευγάρια δεν θέλουν να έρθουν εκεί για να φτιάξουν τη ζωή τους ή γεννήθηκαν εκεί και θέλουν να φύγουν. Και εκεί προκαλείται ένα πρόβλημα, γιατί αν δεν δημιουργηθεί μια κουλτούρα, ένα ελκυστικό περιβάλλον, ένα οικοσύστημα που να τους κάνει να θέλουν να ζήσουν εκεί, δεν θα μείνουν. Για να θέλουν να μείνουν πρέπει να έχουμε πολύ καλό πανεπιστήμιο, καλή περίθαλψη και βεβαίως επιχειρήσεις για να δουλέψουν.
Δυστυχώς, η Θράκη ειδικά ερημώνει. Για να θέλουν να μείνουν οι νέοι πρέπει να έχουμε πολύ καλό πανεπιστήμιο, καλή περίθαλψη και βεβαίως επιχειρήσεις για να δουλέψουν.
– Για την ανάπτυξη της Θράκης, ωστόσο, έχουν βγει πορίσματα από τη Βουλή, τι απέγιναν όλα αυτά;
– Πριν από χρόνια, επί Τσουδερού συντάχθηκε ένα πόρισμα. Τώρα έγινε με τη διακομματική μια πολύ καλή δουλειά υπό την προεδρία της κ. Μπακογιάννη. Κάθισαν μαζί με τις εταιρείες, με θεσμικούς παράγοντες, αποτύπωσαν πολύ καλά αυτό που πρέπει να γίνει. Πρέπει να σας πω ότι είχε πάρα πολλά κοινά με την επιτροπή της Τσουδερού το 1992. Το λέω αυτό για να υπογραμμίσω πως είναι πολύ καλά τα πορίσματα, αλλά η εφαρμογή τους χωλαίνει. Περιμένουμε τώρα να γίνει κάτι.
– Πού χωλαίνει;
– Εγώ νομίζω ότι είναι πολιτικό το θέμα. Η πολιτεία πρέπει να προσπαθήσει να τα εφαρμόσει χρησιμοποιώντας τους κατάλληλους ανθρώπους από τη Θράκη και αυτοί να θέλουν να μπουν μπροστά. Μα είναι το πανεπιστήμιο, μα είναι η κοινωνία, μα είναι οι σύνδεσμοι, οι επιχειρήσεις; Ολοι μαζί να ομονοήσουμε και να κάνουμε ένα σχέδιο, γιατί το πόρισμα είναι ένα πόρισμα, δεν είναι action plan.
Πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε πρώτο, τι δεύτερο, πώς θα γίνουν όλα αυτά. Οι κάτοικοι σ’ αυτές τις περιοχές, αλλά και οι επιχειρήσεις, μπορώ να πω ότι είναι μικροί ήρωες.
Από την άλλη, θέλω να πω για τη Θράκη ότι διαθέτει έναν τεράστιο πλούτο και σε φυσικό περιβάλλον αλλά και στον ανθρώπινο παράγοντα. Οι κάτοικοι είναι ιδιαίτεροι και πραγματικά ακόμη δεν έχει γίνει κάτι που να μπορούμε να πούμε ότι αλλάζουμε αυτό το πράγμα – είμαστε εκεί που ήμασταν πριν από πολλά χρόνια.
– Σε τι ποσοστό οι εργαζόμενοι στην εταιρεία σας είναι ντόπιοι; Με τι κριτήρια προσλαμβάνονται, κάνετε ρουσφέτια βουλευτών, κομμάτων, κ.λπ.;
– Στο 95% είναι από την περιοχή, το υπόλοιπο 5% είναι γιατί έχουμε γραφεία στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Η αλήθεια είναι ότι δεχόμασταν, και εξακολουθούμε να δεχόμαστε, πιέσεις για τέτοιες προσλήψεις. Θέλουμε, ωστόσο, αυτές να έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Για εμάς μετράει πολύ ο παράγοντας άνθρωπος, το ήθος, και από εκεί και πέρα ανάλογα με την ειδικότητα που έχει να δούμε τα εφόδιά του. Εχουμε ανάγκη από περισσότερους εργατοτεχνίτες, από ειδικότητες. Γίνονται επ’ αυτού προσπάθειες στον ΣΒΕ για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και την αναβάθμιση των ειδικοτήτων του προσωπικού στη βιομηχανία.
– Συμβαίνει να ψάχνετε εργάτες και να μην έρχονται, παρά την ανεργία;
– Είναι ένα παράδοξο, αλλά συμβαίνει είτε γιατί δεν θέλουν να δουλέψουν στη βιομηχανία είτε γιατί θέλουν να δουλεύουν από το σπίτι. Αυτό είναι το προϊόν του κορωνοϊού, κάποιοι άνθρωποι αποφάσισαν να μη δουλέψουν εκτός σπιτιού.
– Μαύρη εργασία και φοροδιαφυγή έχετε στη βιομηχανία;
– Υπάρχουν κρούσματα τα οποία δημιουργούν αθέμιτο ανταγωνισμό, τα βλέπουμε και προσπαθούμε να κινηθούμε στην κατεύθυνση της πάταξής τους. Πάντως, υπάρχουν.
Το στερεότυπο του κακού βιομηχάνου
«Ξέρετε, όταν ήμουν 20 και 25 χρόνων δεν τολμούσα να πω ότι ήμουν βιομήχανος, φοβόμουν ότι οι παρέες μου θα έλεγαν ότι είμαι κάτι κακό, ότι πίνω το αίμα του λαού. Δεν νομίζω ότι αυτό έχει αλλάξει και πολύ. Πιστεύω ότι η κοινωνία, οι νέοι άνθρωποι, πρέπει να αγκαλιάσουν τη βιομηχανία, να καταλάβουν ότι αυτά που προσφέρει είναι μοναδικά. Απορροφά την έρευνα και την τεχνολογία από τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα και μπορεί να δώσει μια ελκυστική ανάπτυξη. Πρέπει όλοι μαζί να προσπαθήσουμε να αναστρέψουμε το κλίμα, αυτό του “κακού βιομηχάνου, που ρουφάει το αίμα του κόσμου”, το οποίο εξακολουθεί να υπάρχει». Στην παρατήρηση ότι ο πολίτης πιστεύει πως ενώ πληρώνει φόρους, ο βιομήχανος, ως πιο ισχυρός, φοροδιαφεύγει, η κ. Σαράντη απαντάει: «Δυστυχώς, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των βιομηχάνων προσπαθεί και έχει εταιρείες-διαμάντια, οι οποίες προσφέρουν εξαιρετικές συνθήκες εργασίας και προάγουν την υγιή επιχειρηματικότητα, υπάρχουν και εξαιρέσεις και αυτό είναι που χαλάει την εικόνα του κλάδου. Οσον αφορά τον ΣΒΕ έχουμε πολύ ψηλά στην ατζέντα την υγιή επιχειρηματικότητα, την πάταξη της φοροδιαφυγής».
Η συνάντηση
Συμφωνήσαμε για έναν καφέ στο υπαίθριο μπαρ του «Μακεδονία Παλλάς», αφήνοντας για αργότερα «ένα ποτηράκι κρασί». Βρήκα εξόχως ενδιαφέρον ότι πέρα από βιομήχανος υπήρξε πανελληνιονίκης και βαλκανιονίκης κορασίδων στα 100 μ., ότι επιδεικνύει ισχυρό επί του πεδίου ενδιαφέρον για περιβαλλοντικά και ανθρωπιστικά ζητήματα και έχει πάθος με τη λογοτεχνία –«είναι το καταφύγιό μου», μου είπε–, με αγαπημένο βιβλίο το «Middlemarch» της Τζορτζ Ελιοτ (λογοτεχνικό ψευδώνυμο της Μαρίας Αν Εβανς, κορυφαίας συγγραφέως της βικτωριανής εποχής). Πήραμε δύο καφέδες, ο λογαριασμός 11,50 ευρώ. Δέχθηκε, ευγενικά, να πληρώσει «ο λαός».
