Ο «πυρηνικός αντιδραστήρας της μουσικής στην Ελλάδα», όπως έχουν αποκαλέσει στο παρελθόν το Μέγαρο Μουσικής, υπερέβη τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετώπισε αμέσως μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και έχει επιστρέψει σε μια πορεία μέσα στην οποία, χρόνο με τον χρόνο, ενισχύεται η δράση του με αποτέλεσμα να προσφέρει στο κοινό ένα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό της καλλιτεχνικής του δυναμικότητας.
Δεν ήταν αυτονόητο. Το Μέγαρο-θεσμός της Βασιλίσσης Σοφίας θα μπορούσε σήμερα να ήταν κλειστό και να βλέπαμε τη φθορά να απλώνεται πίσω από τα λουκέτα, όπως συμβαίνει με πολλά κτίρια που παρακμάζουν στην Αθήνα. Αντιθέτως, χάρη στη δράση πολλών ανθρώπων και στη συμβολή διαφορετικών κυβερνήσεων, το Μέγαρο αποδόθηκε στο κράτος που εγγυήθηκε τη λειτουργία του ως πολιτιστικού θεσμού.
Κεντρικό πρόσωπο στην προσπάθεια διάσωσης του Μεγάρου ήταν ο Νίκος Πιμπλής, που αθόρυβος όσο και πολυμήχανος υπηρέτησε ως νομικός σύμβουλος δίπλα στον Ιωάννη Μάνο, ο οποίος διαδέχθηκε στην προεδρία του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (ΟΜΜΑ) τον Χρήστο Λαμπράκη. Το 2020 ο Πιμπλής διαδέχθηκε τον Μάνο ως πρόεδρος του Δ.Σ. του ΟΜΜΑ.
«Η ένταξη ενός ιδιωτικού οργανισμού στο Δημόσιο είναι ένα δύσκολο ζήτημα», λέει κατά τη διάρκεια του γεύματος που έγινε στο M Café του Μεγάρου. «Εχουμε μάθει στην Ελλάδα πώς να γίνονται σωστά οι ιδιωτικοποιήσεις και αυτό το γνωρίζω καλά ως νομικός, αλλά δεν υπήρχε ιδιαίτερη εμπειρία για το πώς γίνονται με επιτυχία οι κρατικοποιήσεις».
Μας υπενθυμίζει ότι ήδη από το 2016 με νόμο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το Δημόσιο ανέλαβε να υποστηρίξει τα δάνεια κατασκευής του Μεγάρου, τα οποία είχε εγγυηθεί, και έλαβε κατά κυριότητα τα κτίρια – με αξία υπερτριπλάσια των δανείων. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις παραχωρήθηκαν στη συνέχεια στον ΟΜΜΑ για 30 χρόνια. Η διοίκηση του ΟΜΜΑ ορίζεται από την πολιτεία. «Από τότε το Μέγαρο έχει περάσει ξανά σε μια εποχή κανονικότητας».
Μέσα σ’ αυτή την εποχή κανονικότητας ο νυν πρόεδρος του Μεγάρου πρέπει να ενεργοποιεί δύο διαφορετικά ερμηνευτικά φίλτρα, τις νομικές γνώσεις σε συνδυασμό με τη μόρφωση γύρω από τη μουσική και τις τέχνες. «Η αγάπη για τις τέχνες και τα γράμματα είναι κάτι προσωπικό για τον καθένα από εμάς. Σχετίζεται με την κουλτούρα και την αντίληψη ζωής του. Αμέσως μόλις ασχοληθείς με έναν πολιτιστικό θεσμό αντιλαμβάνεσαι ότι πίσω από το πολιτιστικό αγαθό υπάρχει ένα δύσκολο οργανωτικό και επιχειρηματικό εγχείρημα, το οποίο προϋποθέτει ικανότητες διοικήσεως, διαχειρίσεως, διαπραγμάτευσης και τήρησης ισορροπιών. Ασφαλώς, το πολιτιστικό υπόβαθρο βοηθάει για να αντιλαμβάνεται κανείς καλύτερα την ιδιαιτερότητα του αντικειμένου».
– Μεγαλώσατε σε ένα περιβάλλον με ευαισθησία για τις τέχνες και τα γράμματα;
– Ο πατέρας μου ήταν δικηγόρος. Ο παππούς μου ήταν άνθρωπος των γραμμάτων, συντάκτης του πρώτου εκπαιδευτικού προγράμματος του Ελευθερίου Βενιζέλου στην ελεύθερη Κρητική Κοινοπολιτεία. Οι γονείς μου απέδιδαν έμφαση στα γράμματα και στη μουσική. Πήγα στο δημόσιο σχολείο στη Γλυφάδα, αλλά είμαι παιδί της περιοχής της Φωκίωνος Νέγρη. Μεγάλωσα στο κέντρο της Αθήνας. Εφυγα κατευθείαν για το Παρίσι σε ηλικία 18 ετών. Εκεί σπούδασα, εκεί εργάστηκα στα νομικά. Στο Παρίσι γεννήθηκε η πρώτη κόρη μας. Παρακολουθούσαμε τα καλλιτεχνικά δρώμενα. Πηγαίναμε τακτικά στο θέατρο και στη Φιλαρμονική των Παρισίων. Το 1995 πήραμε την απόφαση με τη σύζυγό μου να επιστρέψουμε στην Ελλάδα.
– Ηταν δύσκολη απόφαση;
– Η Ελλάδα βρισκόταν σε άνοδο, στο πλαίσιο της πορείας για την ένταξη στην Ευρωζώνη. Συνεργάστηκα τότε με τον καθηγητή Γιώργο Παπαδημητρίου, τον οποίο γνώριζα. Με τη σύζυγό του Αννα είμαστε εξ αγχιστείας ξαδέρφια. Ημασταν και παραμένουμε πάντα πολύ κοντά. Ο Γιώργος Παπαδημητρίου είχε σημαίνοντα ρόλο ως νομικός σύμβουλος στις κυβερνήσεις Σημίτη (σ.σ.: Ο Γ. Παπαδημητρίου ήταν επικεφαλής του Νομικού Γραφείου του τότε πρωθυπουργού). Κυρίως ήταν ένας πανεπιστημιακός που γνώριζε πολύ καλά τα πράγματα στην Ελλάδα. Με πήρε λίγο από το χέρι στην αρχή. Το 1999 γνώρισα τον Τρύφωνα Κουταλίδη και εντάχθηκα στην εταιρεία του. Ο Κουταλίδης ήταν ένας άνθρωπος πολύ επιδραστικός, ιδιαίτερος και πολύ δυνατός. Μια ισχυρή προσωπικότητα.
Η μουσική είναι ένας καταλύτης από μόνος του, ως θεμελιώδες στοιχείο του ανθρώπινου πνεύματος. Διαμορφώνει ήθη και συμπεριφορές και λειτουργεί πολλές φορές σε ένα βαθύτερο αξιακό επίπεδο.
– Τι ήταν αυτό που έκανε τον Κουταλίδη να ξεχωρίζει;
– Είχε μάθει να συνδιαλέγεται με τους πολύ μεγάλους και ήξερε να ξεχωρίζει την ουσία από το «περιτύλιγμα» (σ.σ.: Ο Κουταλίδης ήταν στα νιάτα του, τη δεκαετία του ’60, δικηγόρος του Αριστοτέλη Ωνάση και στη συνέχεια του Κωνσταντίνου Καραμανλή, του Χρήστου Λαμπράκη και άλλων).
– Από το 1995 που επιστρέψατε η Ελλάδα τα πήγε καλά για 10-15 χρόνια, αλλά μετά πήρε την κάτω βόλτα…
– Η Ελλάδα παρουσιάζει χαρακτηριστικά της διττής της ταυτότητας. Ισορροπεί ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή. Ευτύχησε να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στη Ζώνη του Ευρώ και να απολαύσει τα σχετικά πλεονεκτήματα. Αλλά ταυτόχρονα με την πρώτη κρίση δημιουργήθηκαν όλα αυτά τα προβλήματα. Περισσότερο από την οικονομική κρίση και την πτώχευση, κρίσιμο στοιχείο ήταν η επικράτηση του λαϊκισμού και ενός κλίματος όπου ο ορθός λόγος και η λογική υποχώρησαν στα συνθήματα και στις καταγγελίες. Σήμερα η εποχή έχει αλλάξει ξανά. Εχει αποκατασταθεί η κανονικότητα.
– Τι μπορεί να προσφέρει το Μέγαρο σε αυτή τη νέα εποχή;
– Το Μέγαρο μπορεί να παίξει τον ρόλο που ο ιδρυτής του Χρήστος Λαμπράκης και όσοι το σχεδίασαν είχαν στο μυαλό τους. Πραγματοποιούμε ένα μεγαλύτερο άνοιγμα στους Ελληνες μουσικούς και στη μουσική πέρα από την κλασική, σε μια μουσική που δεν είναι εξαιρετικά δύσκολη για το ευρύ κοινό, χωρίς βεβαίως να καταφεύγουμε σε εύκολες λύσεις. Και ταυτόχρονα προωθούμε ένα άνοιγμα στον κόσμο. Δηλαδή να μπορέσει να βγει το Μέγαρο έξω από το Μέγαρο. Διότι το Μέγαρο δεν υπάρχει μόνο μέσα στο Μέγαρο. Για παράδειγμα, πήγαμε στην Αρχαία Μεσσήνη με τον Λεωνίδα Καβάκο.
– Για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, παρά τις προσπάθειες η κλασική μουσική περπατάει με το ζόρι στην Ελλάδα…
– Προφανώς η Αθήνα δεν είναι ούτε Βιέννη ούτε Παρίσι. Εδώ το κοινό είναι μικρότερο και σαφώς η κλασική μουσική παιδεία είναι λιγότερο διαδεδομένη από ό,τι στην Κεντρική Ευρώπη, όπου ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχει μια παράδοση αιώνων στην κλασική μουσική, στην όπερα, στο μπαλέτο. Δεν θα πρέπει όμως να μας διαφεύγει ότι υπάρχει ένα κοινό από νέους ανθρώπους που διαρκώς διευρύνεται. Αυτό ήταν άλλωστε το μεγάλο στοίχημα του Λαμπράκη, το οποίο παραμένει. Ελεγε ότι «το Μέγαρο μπορεί να γίνει ένα εργαστήρι, ένας πυρηνικός αντιδραστήρας πολιτισμού». Η ίδια η προσφορά πολλές φορές τροφοδοτεί την αύξηση της ζήτησης. Δεν υπάρχει μουσικός, δεν υπάρχει μεγάλη ή μικρή ορχήστρα που να μη θαυμάσει την ακουστική της αίθουσας Λαμπράκη, η οποία είναι μία από τις καλύτερες στην Ευρώπη. Αυτό είναι γνωστό σε όλη την Ελλάδα, όλοι γνωρίζουν ότι στο Μέγαρο μπορούν να παρακολουθούν και να απολαμβάνουν σπουδαίους σολίστες, ορχήστρες και σχήματα.
– Πιστεύετε γενικότερα ότι ένας πολιτιστικός οργανισμός συμβάλλει θετικά στη μορφωτική, πολιτική και κοινωνική εξέλιξη ή είναι μόνο ένα κέντρο ψυχαγωγίας για τον ελεύθερο χρόνο μας;
– Ασφαλώς ένας πολιτιστικός οργανισμός όπως το Μέγαρο, μέσα από τη μορφωτική του δράση συμβάλλει στην ωρίμανση της κοινωνίας και κατ’ επέκταση στην πολιτική και κοινωνική εξέλιξη. Θα σας έλεγα μάλιστα ότι η μουσική είναι ένας καταλύτης από μόνος του, ως θεμελιώδες στοιχείο του ανθρώπινου πνεύματος. Διαμορφώνει ήθη και συμπεριφορές και λειτουργεί πολλές φορές σε ένα βαθύτερο αξιακό επίπεδο.
Ο Πάπας, η Καμεράτα και η ΕΛΣΟΝ
Στις 5 Δεκεμβρίου 2021, ο Πάπας Φραγκίσκος ετέλεσε τη θεία λειτουργία στο Μέγαρο Μουσικής. Υπάρχει μεγαλύτερη επιβεβαίωση για το πρώτης τάξεως εκκλησιαστικό όργανο και την ακουστική του Μεγάρου; Μια άλλη σπουδαία στιγμή ήταν οι συναυλίες του μαέστρου Ντάνιελ Μπαρενμπόιμ. Επιτυχία θεωρείται η επαναλειτουργία της Καμεράτας με διευθυντή τον Γιώργο Πέτρου, αλλά και η φιλοξενία από το Μέγαρο της Ελληνικής Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων (ΕΛΣΟΝ) με τον μαέστρο Διονύση Γραμμένο. Η Καμεράτα έχει διακριθεί πολλάκις στο παρελθόν και θα δίνει μία συναυλία κάθε μήνα στο Μέγαρο, ενώ η ΕΛΣΟΝ έχει σημαντική απήχηση στο εξωτερικό με εμφανίσεις στο Βερολίνο το καλοκαίρι και στη Νέα Υόρκη, στο Κάρνεγκι Χολ στις 3 Νοεμβρίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 30 Οκτωβρίου η ΕΛΣΟΝ δίνει μια συναυλία στο Μέγαρο με έργα Αννα Κλάιν, Σκαλκώτα και Μπερνστάιν, τα ίδια έργα που θα εκτελέσει τέσσερις ημέρες μετά στο Κάρνεγκι Χολ. Τέλος, ο κ. Πιμπλής θεωρεί πολύ σημαντική τη συνεργασία του Μεγάρου με τον χορογράφο Δημήτρη Παπαϊωάννου, ενώ υπογραμμίζει τις 110 συνολικά παραγωγές που προγραμματίζονται για το 2025 – εξαίροντας την καθοριστική συμβολή και δουλειά του καλλιτεχνικού διευθυντή, Γιάννη Βακαρέλη.
Η συνάντηση
Βρεθήκαμε στο Μ café, που βρίσκεται στην αριστερή είσοδο δίπλα από το κατάστημα του Μεγάρου. Σε ό,τι αφορά τις γαστριμαργικές απολαύσεις ξεχώρισε η ποικιλία με παρμεζάνα και φυσικά η πράσινη σαλάτα με ντοματίνια. Η συζήτηση διευκολύνθηκε χάρη στο λευκό κρασί που έρρεε ελεύθερα, κυρίως στο ποτήρι του δημοσιογράφου. Για την εξισορρόπηση της διάθεσης κρίθηκε απαραίτητος στο τέλος ένας δυνατός εσπρέσο. Φυσικά τον λογαριασμό ανέλαβε ο πρόεδρος, καθώς βρισκόμασταν τόσο πολύ «εντός έδρας» ώστε δεν υπήρχε περιθώριο παρέμβασης. Ο κ. Πιμπλής προφανώς είναι υπερήφανος που το Μέγαρο είναι το πρώτο που σκέφτεται κανείς όταν η κουβέντα πηγαίνει στην κλασική μουσική και στις μεγάλες ορχήστρες, αλλά ομολογεί παράλληλα την αδυναμία του στην τζαζ και αναφέρεται στις συναυλίες και βραδιές τζαζ που οργανώνονται τόσο αυτή την εποχή όσο και στο άμεσο μέλλον.
Οι σταθμοί του
1961
Γεννιέται στην Αθήνα, σε δικηγορική οικογένεια.
1979
Φεύγει για νομικές σπουδές στο Παρίσι και ξεκινάει αργότερα ακαδημαϊκή δραστηριότητα.
1992
Αρχίζει να συνεργάζεται με δικηγορική εταιρεία στο Παρίσι, παντρεύεται τη Νέλλυ Μιχαλάκη και αποκτούν την Αλεξία το 1994.
1996
Αναλαμβάνει νομικός σύμβουλος του Χρηματιστηρίου Αθηνών και συνεργάζεται με τον καθηγητή Γιώργο Παπαδημητρίου.
1999
Γνωρίζεται με τον Τρύφωνα Κουταλίδη και εντάσσεται στη δικηγορική του εταιρεία. Γεννιέται η Ναταλία το 2002.
2010
Αναλαμβάνει νομικός σύμβουλος του Μεγάρου Μουσικής υπό την προεδρία του Γιάννη Μάνου.
2017
Διευθύνων εταίρος της δικηγορικής εταιρείας «Παπαδημητρίου – Πιμπλής & Συνεταίροι».
2020
Αναλαμβάνει πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του ΟΜΜΑ.
