Εύσημα στις ελληνικές αρχές και στον ελληνικό λαό για τον αποτελεσματικό τρόπο που αντιμετώπισαν την πανδημία του κορωνοϊού δίνει μέσω συνέντευξής της στην «Κ» η γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα. Χαιρετίζει την έγκαιρη λήψη μέτρων και τα χαμηλά ποσοστά κρουσμάτων και θανάτων, αλλά ταυτόχρονα προβλέπει ότι η Ελλάδα θα είναι από τις χώρες της Ευρωζώνης που θα υποστούν τις σημαντικότερες ζημίες λόγω της εξάρτησής της από τον τουρισμό και τη ναυτιλία, και θα έχει ύφεση 11,7% το 2020.
Για το 2021 και το 2022 το Ταμείο προβλέπει ανάπτυξη 5% ετησίως, υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοσθούν οι σωστές πολιτικές ώστε να αποφευχθεί μια μόνιμη ζημία στην οικονομία.
Στο πλαίσιο αυτό, η κ. Γκεοργκίεβα τονίζει ότι οι προτάσεις της επιτροπής υπό τον νομπελίστα οικονομολόγο Χριστόφορο Πισσαρίδη, μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας μέσω της ψηφιοποίησης, της καινοτομίας και της επένδυσης στην πράσινη οικονομία, όπως και τη στοχευμένη αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Τονίζει την ανάγκη οι μεταρρυθμίσεις το επόμενο διάστημα να στοχεύουν στην κοινωνική προστασία, συμπεριλαμβανομένης και της ιατρικής περίθαλψης για τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Χαρακτηρίζει τη βαθιά κρίση που βίωσε η Ελλάδα την περίοδο 2010-18 «τραυματική», αλλά σημειώνει ότι η χώρα βγήκε από αυτή με σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης, μειούμενα ποσοστά ανεργίας, καλύτερη οικονομική διαχείριση, με βελτιωμένη εικόνα για τους επενδυτές, και μια δυναμική εξυγίανσης του τραπεζικού τομέα.
Στην πρώτη αντίδραση του ΔΝΤ στην πρόσφατη συμφωνία της Ε.Ε., η επικεφαλής του Ταμείου την περιγράφει ως «ένα τολμηρό και αναγκαίο βήμα» αλλά και ως μια «ιστορική έκφραση αλληλεγγύης μεταξύ των μελών της Ε.Ε.», υπογραμμίζοντας ότι θα προσφέρει μια σημαντική μακροοικονομική ενίσχυση stimulus που θα βοηθήσει να επιστρέψουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες στις ράγες της ανάπτυξης.
Σε ό,τι αφορά την παγκόσμια οικονομία, η επικεφαλής του ΔΝΤ χαιρετίζει τις μέχρι τώρα παρεμβάσεις των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών συνολικού ύψους 17 τρισ. δολαρίων και προειδοποιεί ότι μια πρώιμη απόσυρση αυτής της χρηματοδοτικής υποστήριξης θα μπορούσε να εκτροχιάσει την ανάκαμψη και να προκαλέσει μεγαλύτερες ζημίες.
– Πώς αντιμετώπισε η Ελλάδα την κρίση της COVID-19 και ποιες είναι οι προβλέψεις σας για την ελληνική οικονομία το 2020;
– Πρώτον, θα ήθελα να δώσω τα εύσημα στις Αρχές και στον λαό της Ελλάδας για τον τρόπο που αντιμετώπισαν την κρίση της COVID-19. Μετά την έγκαιρη υιοθέτηση αυστηρών μέτρων περιορισμού της πανδημίας, η Ελλάδα βίωσε χαμηλά επίπεδα μετάδοσης και θνητότητας σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, και τώρα προχωράει ήδη προς την ομαλοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας και των διεθνών μετακινήσεων, ενώ ένα ισχυρό δημοσιονομικό πακέτο έχει παράσχει στήριξη σε εργαζόμενους και σε επιχειρήσεις.
Ομως, παρά αυτήν την καλά οργανωμένη ανταπόκριση, η Ελλάδα αναμένεται ότι θα είναι ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης που θα δεχθούν ισχυρό οικονομικό πλήγμα από την πανδημία, λόγω της εξάρτησής της από τον τουρισμό και τη ναυτιλία, οι οποίοι είναι τομείς που έχουν επηρεαστεί ιδιαίτερα από την κρίση. Για τον λόγο αυτό, το 2020 προβλέπουμε μια συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 11,7%.
Οπως και σε άλλα μέρη της Ευρώπης, η ανεργία, το δημόσιο χρέος, και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, όλα θα παρουσιάσουν μια σημαντική αύξηση σε σχέση με τα ήδη υψηλά επίπεδά τους. Αν και υπάρχει αβεβαιότητα, αναμένουμε μια οικονομική ανάκαμψη από το επόμενο έτος, με ανάπτυξη περίπου 5% για το 2021 και το 2022. Ομως, ακόμη και κατά τη διάρκεια της ανάκαμψης, οι πολιτικές θα χρειαστεί να παίξουν έναν σημαντικό ρόλο για να εξασφαλίσουν ότι η κρίση δεν θα προκαλέσει μακροχρόνια ζημία στην οικονομία.
– Η Ελλάδα βασίζεται πολύ στον τουρισμό. Πώς προβλέπετε ότι θα εξελιχθεί η κατάσταση στον τομέα αυτό, και πιο συγκεκριμένα σε σχέση με την Ελλάδα;
– Οι προβλέψεις που ανέφερα προηγουμένως για την ανάπτυξη στην Ελλάδα φέτος βασίζονται στη μείωση των εισπράξεων από τον τουρισμό κατά 70%, με αρνητικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις και στην εμπιστοσύνη των καταναλωτών, λόγω απώλειας θέσεων εργασίας και χαμηλότερης ζήτησης για αγαθά και υπηρεσίες από εταιρείες που συνδέονται στενά με τον τομέα της φιλοξενίας.
Ομως, η κατάσταση είναι ξεκάθαρα πολύ αβέβαιη – όχι μόνο για τη φετινή τουριστική περίοδο αλλά και για τα επόμενα χρόνια. Δεν ξέρουμε ακόμη αν θα υπάρξουν περαιτέρω κύματα της πανδημίας είτε στην Ελλάδα είτε στις κυριότερες χώρες προέλευσης των τουριστών της. Επίσης, δεν ξέρουμε αν τα πρωτόκολλα που έχουν ενεργοποιηθεί θα καθησυχάσουν τους ταξιδιώτες, και πότε μπορεί να έχουμε ένα εμβόλιο.
– Είναι η κατάλληλη στιγμή για να αναπτύξει η Ελλάδα ένα νέο μοντέλο παραγωγής και να απομακρυνθεί από τον ευάλωτο τομέα του τουρισμού;
– Οπως έχω αναφέρει στο παρελθόν, «δεν πρέπει να παραβλέπουμε μια κρίση σαν ευκαιρία για βελτίωση». Γνωρίζω ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει αναθέσει στον νομπελίστα σερ Χριστόφορο Πισσαρίδη να σχεδιάσει μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, και ότι αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για την πρόσβαση στο ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, όταν αυτό οριστικοποιηθεί και εγκριθεί. Οι Αρχές παραμένουν επικεντρωμένες στην εξισορρόπηση της ανάπτυξης μέσω της ψηφιακής μετάβασης, της περιφερειακής ανάπτυξης, της καινοτομίας, και της μετάβασης στην πράσινη ανάπτυξη. Μια σημαντική πρόκληση θα είναι η υλοποίηση αυτών των φιλόδοξων στόχων, όμως, κατά τη γνώμη μου, όλες αυτές είναι άριστες προτεραιότητες και συνάδουν με τη δική μου έκκληση για έναν πιο πράσινο και ανθεκτικό κόσμο, όπου τα οφέλη της ανάπτυξης μοιράζονται σε ευρύτερη κλίμακα.
– Το ΔΝΤ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην Ελλάδα στην κρίση του 2010-2018. Πώς αξιολογείτε την απόδοση της Ελλάδας εκείνη την περίοδο;
– Εχουμε δημοσιεύσει αρκετές αξιολογήσεις σχετικά με τη βοήθειά μας εκείνης της περιόδου. Αν και η κρίση του 2010-2018 ήταν τραυματική, η Ελλάδα ανέκαμψε με σταθερή ανάπτυξη, μειούμενη ανεργία, και οι επενδυτές ξανακοιτάζουν προς τη χώρα εν μέσω βελτιωμένης δημοσιονομικής διαχείρισης, και κάποιας κινητικότητας στην εξυγίανση του τραπεζικού τομέα.
Τώρα, οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες θα πρέπει να διπλασιαστούν, ώστε να τεθούν τα θεμέλια για μια ισχυρή, βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, η οποία θα περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση μιας καλά στοχευμένης κοινωνικής προστασίας, με υγειονομική περίθαλψη για τους πλέον ευάλωτους πολίτες. Η ισχυρή κοινωνική συνοχή επέτρεψε την Ελλάδα να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το σοκ από την COVID-19, και ευελπιστούμε ότι αυτό θα διατηρηθεί για να αντιμετωπιστούν τα επακόλουθα της πανδημίας.
Επικροτούμε την Ε.Ε. για την αποφασιστικότητά της
Η πίεση που ασκεί η κρίση του κορωνοϊού στην παγκόσμια οικονομία ανησυχεί το ΔΝΤ, πόσο μάλλον από τη στιγμή που η εξέλιξη της πανδημίας παραμένει αβέβαιη. Στη φωτ. η γενική διευθύντρια Κρ. Γκεοργκίεβα συμμετέχει σε τηλεδιάσκεψη από το γραφείο της φορώντας προστατευτική μάσκα. Φωτ. IMF / Kim Haughton
– Πώς κρίνει το ΔΝΤ το Ευρωπαϊκό Πακέτο Ανάκαμψης;
– Επικροτούμε τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Eνωσης (Ε.Ε.) για την αποφασιστικότητά τους να καταλήξουν σε συμφωνία για το πακέτο ανάκαμψης ύψους 750 δισ. ευρώ. Το πακέτο αυτό θα δώσει ένα σημαντικό μακροοικονομικό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα για να βοηθήσει τις οικονομίες των χωρών-μελών της Ε.Ε. να επανέλθουν στον σωστό δρόμο. Αποτελεί επίσης μια ιστορική έκφραση αλληλεγγύης ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε.
– Ποια είναι τα κύρια οικονομικά και ανθρώπινα κόστη αυτής της «χειρότερης οικονομικής κρίσης» στην Ευρωζώνη και βλέπετε την προοπτική της Ευρωζώνης;
– Επαναλαμβάνω συχνά ότι αυτή είναι μια κρίση άνευ προηγουμένου. Καμία χώρα δεν γλίτωσε από τις υγειονομικές, οικονομικές, και κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας. Πάνω από όλα, είναι μια ανθρώπινη κρίση με σοβαρές επιπτώσεις στις ζωές και τις οικονομίες σε όλη την υφήλιο.
Το ανθρώπινο κόστος είναι ανυπολόγιστο, και χρειάζεται να δουλέψουμε όλοι μαζί για να προστατεύσουμε τους ανθρώπους και να περιορίσουμε τις ζημίες. Ο βαθμός αβεβαιότητας παραμένει πολύ υψηλός και δεν ξέρουμε αν θα υπάρξει δεύτερο κύμα. Αν και παραμένουμε αισιόδοξοι για τα εμβόλια και τις θεραπείες, εκτιμώ ότι η κρίση θα είναι πολύ βαθιά, όμως με σχετικά μικρή διάρκεια και –όπως ανέφερα προηγουμένως– αναμένουμε ότι η ανάκαμψη θα αρχίσει σταδιακά, ήδη από φέτος.
– Πόσο βαθιά θα είναι η ύφεση;
– Προβλέπουμε ότι το ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους θα έχει φέτος μια πτώση περίπου 10% στις προηγμένες οικονομίες της Ευρώπης, και 6% στις αναδυόμενες οικονομίες της ηπείρου.
Οι προηγμένες χώρες της Ευρώπης βίωσαν μια οικονομική κάμψη κατά το πρώτο τρίμηνο, που ήταν χειρότερη από την αναμενόμενη, καθώς και μια μεγαλύτερης διάρκειας de facto παύση της οικονομίας. Ενώ η πανδημία είχε βαριές επιπτώσεις στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη, αυτές οι επιπτώσεις ήταν λιγότερο σοβαρές σε σύγκριση με τη Δυτική Ευρώπη, και αυτό το γεγονός οδήγησε στην αναθεώρηση των προβλέψεών μας, με μείωση της προβλεπόμενης οικονομικής κάμψης για το 2020.
Συμπληρώνοντας τα μέτρα που πήραν οι χώρες-μέλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάρτισε γρήγορα μια φιλόδοξη πρόταση στο επίπεδο της Ε.Ε. για ένα Ταμείο Ανάκαμψης. Αυτή η πρόταση θα διαθέσει 750 δισ. ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει περίπου το 5,5% του ΑΕΠ των 27 χωρών της Ε.Ε. σε επίπεδα του 2019. Αν και το πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί με δανεισμό σε επίπεδο Ε.Ε., πάνω από τα μισά έσοδα θα διανεμηθούν στις χώρες-μέλη ως επιχορηγήσεις. Επικροτούμε αυτό το τολμηρό αλλά απαραίτητο βήμα που δείχνει το καλύτερο πρόσωπο της Ε.Ε., η οποία συσπειρώνεται κατά τη διάρκεια μιας κρίσης για να στηρίξει τα μέλη της. Μπράβο!
Εν τούτοις, είναι ζωτικής σημασίας να δοθούν ισχυρά κίνητρα για την ενθάρρυνση ουσιαστικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Πρέπει να επιδιωχθούν επίσης συνετές δημοσιονομικές πολιτικές όπου διαχρονικά οι επιδόσεις έχουν μείνει πίσω. Σε συνδυασμό με το σχέδιο ανάκαμψης, αυτό το πακέτο των μέτρων θα μπορούσε να σηματοδοτήσει ένα μεγάλο βήμα εμπρός για την αλληλεγγύη στην Ε.Ε.
– Ποια είναι η μέχρι τώρα παρουσία του Ταμείου στην Ευρώπη;
– Oσον αφορά την παρουσία του ΔΝΤ στην Ευρώπη, έχουμε παράσχει υποστήριξη έκτακτης ανάγκης ύψους περίπου ενός δισ. δολαρίων στην Αλβανία, στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, στη Βόρεια Μακεδονία και στο Μαυροβούνιο.
Εχουμε επίσης δεσμεύσει ένα πρόσθετο ποσό ύψους 5 δισ. δολαρίων για να βοηθήσουμε την Ουκρανία στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της COVID-19, με την ταυτόχρονη διατήρηση των σημαντικών ωφελημάτων που έχουν ήδη επιτευχθεί και την προώθηση σημαντικών μεταρρυθμίσεων που θα κατευθύνουν τη χώρα προς την ανάκαμψη και την ανάπτυξη.
Οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και ο ρόλος του ΔΝΤ
Ανησυχία για το εμπόριο
– Θα έχουν επίπτωση στην παγκόσμια οικονομία οι εμπορικές εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, και αν ναι, σε τι έκταση;
– Είναι καλύτερα για όλους να ζούμε σε έναν κόσμο όπου το εμπόριο και οι επενδύσεις ρέουν ομαλά, και όπου οι αλυσίδες εφοδιασμού προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες της παγκόσμιας οικονομίας.
Πριν από την πανδημία, οι εμπορικές εντάσεις ήταν μία από τις κύριες ανησυχίες μας σχετικά με την παγκόσμια οικονομία και το 2020, με την εμφάνιση της πανδημίας, είδαμε τους όγκους των συναλλαγών να συρρικνώνονται κατά 12%.
– Τι σας ανησυχεί περισσότερο;
– Μας ανησυχούν τρεις τάσεις. Πρώτον, μερικές κυβερνήσεις έχουν λάβει μέτρα για τον περιορισμό της διακίνησης ορισμένων σημαντικών προϊόντων, όπως φάρμακα, προστατευτικός εξοπλισμός και αναπνευστήρες. Δεύτερον, άρχισαν επίσης να εμφανίζονται περιστολές σε ορισμένες αλυσίδες προμήθειας τροφίμων, παρά τα γενικά υψηλά επίπεδα προσφοράς. Τρίτον, παρατηρούμε μια πτώση στη χρηματοδότηση του εμπορίου, η οποία είναι σημαντική για να διασφαλιστεί ότι τα τρόφιμα και ο βασικός ιατρικός εξοπλισμός θα φθάσουν στις οικονο-μίες που τα χρειάζονται περισσότερο.
Είναι ζωτικής σημασίας να παραμείνουν τα σύνορα ανοιχτά για το εμπόριο και για τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να διατηρηθεί η πρόσβαση του κόσμου σε τρόφιμα και ζωτικά φάρμακα, ιδιαίτερα για τους πλέον ευάλωτους.
Η πανδημία είναι μια ισχυρή υπενθύμιση της ανάγκης για αλληλεγγύη σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο. Σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, η παγκόσμια οικονομία θα αποκόμιζε οφέλη από ένα πιο ανοιχτό, σταθερό, διαφανές, διεθνές εμπορικό σύστημα που βασίζεται σε κανόνες.
