Την ανάγκη η υγεία και η ευεξία του πληθυσμού να λάβει κεντρική θέση στις πολιτικές και στρατηγικές της πολιτείας μέσα από τη δημιουργία ενός σύγχρονου συστήματος δημόσιας υγείας, τονίζει στην «Κ» ο πρώην διευθυντής Πολιτικής και Διακυβέρνησης για την Υγεία και Ευεξία στον ΠΟΥ Ευρώπης Αγις Τσουρός. Ως επικεφαλής συντονιστικής oμάδας για την κατάρτιση σχεδίου δράσης για τη δημόσια υγεία στον 21ο αιώνα, την οποία ανέλαβε το Ιδρυμα Μποδοσάκη στο πλαίσιο της συμμετοχής του στην «Πρωτοβουλία 1821-2021», ο κ. Τσουρός αναφέρεται στις βασικές προτάσεις του σχεδίου που, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν δημιουργία ανώτατου διυπουργικού συμβουλίου για την υγεία και την ευεξία, αύξηση των δαπανών για τη δημόσια υγεία και μετεξέλιξη του ΕΟΔΥ σε σύγχρονο ινστιτούτο δημόσιας υγείας.
– Η πανδημία ανέδειξε τη σημασία της δημόσιας υγείας. Ποιο ήταν το θετικό και ποιο το αρνητικό μήνυμα που έστειλε η χώρα μας την περίοδο αυτή;
– Το σύστημα δημόσιας υγείας στη χώρα μας έχει χρόνιες οργανωτικές και λειτουργικές αδυναμίες. Και έχει σημασία να τονιστεί πως όταν μιλάμε για δημόσια υγεία δεν εννοούμε σύστημα υπηρεσιών περίθαλψης που απευθύνεται στον ασθενή. Εννοούμε τις υπηρεσίες και δραστηριότητες που αφορούν την πρόληψη και προαγωγή της υγείας, την προστασία και παρακολούθηση της υγείας σε πληθυσμιακό επίπεδο και τη διαχείριση κρίσεων όπως η πανδημία COVID-19. Στην πρώτη φάση της πανδημίας η Ελλάδα ανταποκρίθηκε με ισχυρή πολιτική βούληση, αποτελεσματική διαχείριση και επικοινωνιακή συνέπεια. Το μήνυμα ήταν θετικό και ενθαρρυντικό. Οι επόμενες φάσεις της πανδημίας ήταν πολύ πιο δύσκολες και πολύπλοκες σε πολιτικό, κοινωνικό και επιχειρησιακό επίπεδο και έβγαλαν στην επιφάνεια τα ελλείμματα του συστήματος.
– Ποια είναι η θέση της δημόσιας υγείας στις πολιτικές που εφαρμόζονται έως σήμερα στη χώρα μας.
– Η υγεία είναι προϋπόθεση, δείκτης και αποτέλεσμα μιας βιώσιμης κοινωνίας. Η υγεία και η ευεξία του πληθυσμού θα πρέπει να έχουν κεντρική θέση στις πολιτικές και στρατηγικές της Πολιτείας για την κοινωνική, οικονομική και βιώσιμη ανάπτυξη. Η δημόσια υγεία στον 21ο αιώνα είναι διατομεακή και διεπιστημονική και αυτός είναι ο λόγος που το σχέδιο δράσης για τη δημόσια υγεία, για το οποίο συνεργάστηκε 50μελής επιστημονική ομάδα στο πλαίσιο πρωτοβουλίας του Ιδρύματος Μποδοσάκη, απευθύνεται πρωτίστως στον πρωθυπουργό και τον υπουργό Υγείας, στα πολιτικά κόμματα και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Στην Ελλάδα παρόλο που κατά καιρούς έχουν γίνει θεσμικές προσπάθειες αναβάθμισης της δημόσιας υγείας, δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ και το σύστημα παρέμεινε για δεκαετίες αναιμικό λειτουργικά και ελλιπές επιστημονικά και επιχειρησιακά.
Ο Αγις Τσουρός μιλάει για το «σχέδιο δράσης για τη δημόσια υγεία στον 21ο αιώνα», το οποίο καταρτίστηκε με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Μποδοσάκη.
– Εντός του Απριλίου θα παρουσιάσετε το σχέδιο δράσης για τη δημόσια υγεία που καταρτίστηκε με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Μποδοσάκη. Ποιες είναι οι βασικές προτάσεις;
– Το σχέδιο είναι αποτέλεσμα στενής συνεργασίας με την πανεπιστημιακή και επαγγελματική κοινότητα, καθώς και ευρύτατων διαβουλεύσεων με επιστημονικούς, πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς. Οι ενότητες του σχεδίου διαμορφώθηκαν με βάση το πλαίσιο λειτουργιών δημόσιας υγείας του ΠΟΥ και τις πιο σύγχρονες έννοιες παρεμβάσεων και διακυβέρνησης για την υγεία και την ευεξία. Δίνει μεγάλη έμφαση στο δικαίωμα στην υγεία, στην ισότητα και στη βιωσιμότητα και προτείνει τέσσερις άξονες θεώρησης και δραστηριοποίησης για μια συστηματική προσπάθεια αναβάθμισης της δημόσιας υγείας: τον πολιτικό, τον επιστημονικό, τον στρατηγικό και τον επιχειρησιακό. Το σχέδιο παρουσιάζει τα δομικά στοιχεία ενός σύγχρονου συστήματος δημόσιας υγείας, καθώς και τις προϋποθέσεις εφαρμογής τους. Οι προτάσεις θα μπορούσαν να συγκροτήσουν έναν στρατηγικό οδικό χάρτη με ορίζοντα το 2030. Θα ήθελα να αναφέρω τις πιο κομβικές: τη δημιουργία ανώτατου διυπουργικού συμβουλίου για την υγεία και την ευεξία, την αύξηση των δαπανών για τη δημόσια υγεία και τη δημιουργία δομών και μηχανισμών διατομεακής και διεπιστημονικής διακυβέρνησης για την υγεία σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Επίσης, την αναδιοργάνωση του ΕΟΔΥ και τη μετεξέλιξή του σε ένα σύγχρονο ινστιτούτο δημόσιας υγείας, τη δημιουργία διεπιστημονικού σώματος λειτουργών δημόσιας υγείας, τη θεσμοθέτηση της ετήσιας έκθεσης υγείας του πληθυσμού και την ενίσχυση του ρόλου των περιφερειών και δήμων στη δημόσια υγεία με διακριτούς και συμπληρωματικούς ρόλους. Το σχέδιο δίνει έμφαση σε σύγχρονες προσεγγίσεις για την πρόληψη και την προαγωγή υγείας προσβάσιμες σε όλο τον πληθυσμό, προτείνει την ενδυνάμωση και εμπλοκή της κοινωνίας των πολιτών και των φορέων της στις αποφάσεις και την εφαρμογή πολιτικών και προγραμμάτων, ενώ διατυπώνει προτεραιότητες σε μεγάλο φάσμα θεματικών τομέων όπως η υγεία των παιδιών και των ηλικιωμένων, η ψυχική υγεία, η διαχείριση παραγόντων κινδύνου για νοσήματα όπως τα καρδιαγγειακά, ο καρκίνος και ο διαβήτης.
– Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την επιτυχία του εγχειρήματος;
– Η αναβάθμιση της δημόσιας υγείας απαιτεί εκτεταμένο διάλογο, ευρεία συναίνεση, συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων και, πρωτίστως, ισχυρή πολιτική βούληση. Η πρώτη προϋπόθεση για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι καθαρά πολιτική. Να αποτελέσει η αναβάθμιση του συστήματος δημόσιας υγείας εθνική προτεραιότητα με προδιαγραφές και όρους 21ου αιώνα. Αυτή η πολιτική επιλογή θα πρέπει να μεταφραστεί σε στρατηγικές που θα διαμορφώσουν τα λειτουργικά και δομικά χαρακτηριστικά ενός ολοκληρωμένου διατομεακού συστήματος. Η δημιουργία του σώματος λειτουργών δημόσιας υγείας είναι κομβική. Η σημασία επαρκούς χρηματοδότησης είναι αυτονόητη, με την προϋπόθεση ότι οι πόροι θα δαπανώνται για τη δημιουργία βιώσιμων δομών και υπηρεσιών και όχι να σπαταλώνται σε αποσπασματικές παρεμβάσεις με ημερομηνία λήξης. Οι λειτουργοί δημόσιας υγείας χρειάζονται την επιστημονική γνώση, την ενημέρωση και τα εργαλεία για να παρέχουν υπηρεσίες υψηλής ποιότητας. Εδώ ο ρόλος του ΕΟΔΥ είναι ουσιαστικός. Τέλος, η δημόσια υγεία χρειάζεται εκπαιδευμένο προσωπικό, μηχανισμούς συντονισμού ιδιαίτερα με την πρωτοβάθμια φροντίδα και δομές για την παρακολούθηση της υγείας των πληθυσμών αναφοράς.
