Πώς είναι να ζεις μια ανάσα από τη Ρωσία, στην Εσθονία, σε μία από τις μικρότερες χώρες της Ευρώπης, που είναι ταυτόχρονα η πιο προηγμένη χώρα μεταξύ των εταίρων της στην εφαρμογή των ψηφιακών τεχνολογιών στην κρατική δομή; Αυτή είναι μία μόνο από τις ερωτήσεις της «Κ» στην πρώην υπουργό Υγείας και Εργασίας της Εσθονίας, Ριίνα Σικούτ, η οποία πρόκειται να έλθει στην Ελλάδα για να συμμετάσχει στο συνέδριο «Ψηφιακές τεχνολογίες και οι προκλήσεις για την αντιπροσωπευτική δημοκρατία», που συνδιοργανώνουν στην Αθήνα και στο Ναύπλιο (10-12 Ιουνίου) το Iδρυμα της Βουλής, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η κυπριακή Βουλή των Αντιπροσώπων και τα Κοινοβούλια της Εσθονίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.
– Τι θα πείτε στο στρογγυλό τραπέζι το επόμενο Σάββατο στην Αθήνα;
– Θα τονίσω ότι η ψηφιακή μετάβαση σχετίζεται με το μέλλον της Ευρώπης. Περιλαμβάνει ζητήματα δημοκρατίας, νέους τρόπους συμμετοχής, αλλά και την πρόκληση της κυβερνοασφάλειας. Η ψηφιακή εποχή εξασφαλίζει μεγαλύτερη διαφάνεια από την εποχή του χαρτιού και αυτό «χτίζει» μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στο πολιτικό σύστημα.
– Στην Ελλάδα μάς κάνει μεγάλη εντύπωση που εσείς στην Εσθονία μπορείτε να ψηφίζετε από τον υπολογιστή σας.
– Σε μια εκλογική αναμέτρηση έλειπα από την Εσθονία. Hμουν διακοπές στα νησιά Φίτζι του Ειρηνικού Ωκεανού. Πήγα στο τοπικό Internet café και ψήφισα.
– Πώς είστε σίγουρη ότι δεν ψήφισε και κάποιος άλλος στη θέση σας;
– Κοιτάξτε αυτή την κάρτα (σ.σ.: Η κ. Σικούτ μού δείχνει μια απλή πλαστική κάρτα που μοιάζει με κάρτα ανάληψης μετρητών). Τα τελευταία 25 χρόνια αυτή είναι η ταυτότητά μας στην Εσθονία. Πάνω στην κάρτα υπάρχει ο αριθμός ταυτότητας. Η ταυτοποίηση γίνεται με password. Με αυτήν την κάρτα μπορώ να ψηφίσω όπου κι αν είμαι στον κόσμο, μπορώ να δω τον φάκελο υγείας μου και τόσα άλλα. Κανένας άλλος δεν έχει πρόσβαση.
– Τι είναι αυτό που έκανε την Εσθονία να γίνει ψηφιακό κράτος τόσο γρήγορα;
– Η ψηφιακή μετάβαση ταυτίστηκε με την ελευθερία μας. Η Εσθονία έγινε ψηφιακό κράτος από την πρώτη ημέρα που έγινε κράτος. Πριν από αυτό ήταν ένα τμήμα της Σοβιετικής Ενωσης. Είμαι 39 ετών. Δεν θυμάμαι να χρησιμοποιήσαμε ποτέ επιταγές. Πήγαμε απευθείας στο ηλεκτρονικό χρήμα. Η κυβέρνησή μας κατάργησε το χαρτί εδώ και 20 χρόνια.
– Μετά τους Σοβιετικούς και τον κομμουνισμό πώς μπορείτε να εμπιστεύεστε το κεντρικό κράτος;
– Η απάντηση είναι ότι οι Εσθονοί στις αρχές της δεκαετίας του 1990 είπαμε ότι τώρα αυτό είναι το δικό μας κράτος, αυτή είναι η δική μας χώρα και για να την προστατεύσουμε πρέπει να προχωρήσουμε ψηφιακά.
– Τι θα γίνει αν σε 20 χρόνια εκλεγεί στην Εσθονία ένας πρόεδρος ο οποίος μετά θα αποφασίσει να γίνει δικτάτορας; Θα έχει ελεύθερη πρόσβαση σε όλα τα προσωπικά δεδομένα κάθε πολίτη;
Η Ριίνα Σικούτ, πρώην υπουργός Υγείας και Εργασίας της Εσθονίας, μιλάει στην «Κ».
– Οχι. Το σύστημα έχει σχεδιαστεί ώστε κανείς να μην μπορεί να δει όλα τα δεδομένα σου εκτός από εσένα τον ίδιο. Εχουμε επενδύσει πολλά στη διαφάνεια και στις δικλίδες ασφαλείας. Δεν υπάρχει κάποια κεντρική βάση δεδομένων με όλα τα στοιχεία όλων, αλλά ξεχωριστές βάσεις με προϋποθέσεις διασύνδεσης.
– Η ψηφιακή μετάβαση επιταχύνει την κοινωνική και οικονομική πρόοδο;
– Ασφαλώς συμβάλλει στην πρόοδο της οικονομίας και της κοινωνίας. Για παράδειγμα, όλες οι κατηγορίες κοινωνικών επιδομάτων υπολογίζονται και πιστώνονται αυτόματα. Πηγαίνεις στο φαρμακείο και από το ποσό πληρωμής αφαιρείται αυτόματα το ποσό της ενίσχυσης που μπορεί να δικαιούσαι, χωρίς να χρειαστεί να κάνεις τίποτα. Το ψηφιακό κράτος ανοίγει νέες προοπτικές για την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.
– Πώς είναι να ζεις δίπλα στη Ρωσία;
– Πάντα ξέραμε ότι η Ρωσία είναι μια απειλή. Δεν είναι δημοκρατική χώρα. Δεν σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εχουν αλλάξει πολύ λίγα από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
– Δέχεστε επιθέσεις παραπληροφόρησης από τη Ρωσία;
– Υπάρχουν ρωσικά κανάλια που παραπληροφορούν. Αλλά ακόμη και οι ρωσόφονοι Εσθονοί που κατοικούν στα σύνορα με τη Ρωσία προτιμούν να ζουν σε μια ελεύθερη χώρα.
– Ανησυχείτε μήπως ο πόλεμος επεκταθεί;
– Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Ελπίζουμε να νικήσει η Ουκρανία. Πρέπει να δώσουμε στην Ουκρανία οτιδήποτε ζητήσει. Αν δεν στηρίξουμε την Ουκρανία, τότε σε δύο χρόνια η Ρωσία μπορεί να έχει σχέδια για επιθέσεις σε άλλα κράτη.
– Υπάρχει ανασφάλεια στην Εσθονία;
– Στην αρχή υπήρχε μεγάλη ανησυχία ότι θα είμαστε οι επόμενοι, αλλά μέχρι σήμερα όλοι είμαστε πιο ήρεμοι βλέποντας τις απώλειες της Ρωσίας στην Ουκρανία.
– Αποκλείετε το ενδεχόμενο πυρηνικής επίθεσης;
– Ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος με τη Ρωσία. Ωστόσο, ο κόσμος δεν φοβάται μια πυρηνική κλιμάκωση. Ολοι θεωρούν ότι δεν υπάρχει νίκη σε έναν πυρηνικό πόλεμο, άρα δεν θα γίνει πυρηνικός πόλεμος.
