Η Γκλεν Κλόουζ από κοντά αποπνέει από τη μία τον αρχοντικό αέρα μιας σπουδαίας πρωταγωνίστριας της οθόνης και από την άλλη αυτή τη μοναδική απλότητα που χαρακτηρίζει και τους περισσότερους Αμερικανούς συναδέλφους της. Αυτές τις ημέρες, η πολυβραβευμένη ηθοποιός βρέθηκε στην Αθήνα προκειμένου να λάβει μέρος στο συνέδριο SNF Nostos του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, που φέτος ήταν αφιερωμένο στην ψυχική υγεία. Στην ομιλία της το πρωί της Παρασκευής, αναφέρθηκε με συγκινητικό τρόπο στο ιστορικό ψυχικών νοσημάτων της οικογένειάς της, της αδελφής της και του ανιψιού της, που της έδωσε το κίνητρο να αναλάβει η ίδια δράση εδώ και χρόνια πάνω στο ζήτημα της ψυχικής υγείας.
«Το στίγμα για τους ψυχικά νοσούντες είναι ακόμη πολύ υπαρκτό. Η πανδημία έκανε κακό στον ψυχικό κόσμο όλων μας. Στη χώρα μου, την Αμερική, ο αριθμός των αυτοκτονιών αυξήθηκε, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους ανθρώπους. Πρέπει να είναι ανόητος κάποιος για να μην αναγνωρίζει το πρόβλημα και να μην κάνει κάτι για να το αντιμετωπίσει. Είναι όμως και η ίδια η εποχή μας. Υπάρχει τόσο πολλή πληροφορία, αλλά και θόρυβος γύρω μας, δίχως καν να υπολογίσουμε τι συμβαίνει στα κινητά μας. Δεν νομίζω ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος προλαβαίνει να προσαρμοστεί σε όλα αυτά. Αντιθέτως, με έναν τρόπο τελικά σε “απενεργοποιούν”», μας λέει η Γκλεν Κλόουζ.
Ιδρύτρια του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Bring Change to Mind, έχει φροντίσει ώστε να δημιουργηθούν τουλάχιστον 500 μαθητικές λέσχες σε σχολεία των ΗΠΑ, με στόχο την καταπολέμηση του στίγματος της ψυχικής ασθένειας. «Τα συνέδρια όπως αυτό που βρισκόμαστε είναι, βέβαια, σημαντικά για την προώθηση του σκοπού μας σε μια διεθνή πλατφόρμα, ωστόσο ακόμη πιο σημαντική είναι η δουλειά μέσα στην κοινότητα. Στη δική μου περιοχή δώσαμε μεγάλη μάχη ώστε τα νοσοκομεία να έχουν ψυχιατρική πτέρυγα. Για πολύ καιρό ένα παιδί με ψυχικό νόσημα δενόταν με χειροπέδες και ταξίδευε 2-3 ώρες στο πίσω μέρος ενός περιπολικού προκειμένου να οδηγηθεί στην κατάλληλη δομή. Επειτα από τέσσερα χρόνια προσπαθειών καταφέραμε να τοποθετηθούν 12 ψυχιατρικές κλίνες στο τοπικό νοσοκομείο. Πρέπει να μιλάς, και να μιλάς, και να μιλάς. Και αν δεν σε ακούσουν, να καλέσεις συγκέντρωση της κοινότητας στον δρόμο για να φωνάξεις».
Οταν τη ρωτάμε αν θεωρεί πως το μοντέλο με τις μαθητικές λέσχες μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες όπως η Ελλάδα, η απάντησή της είναι ορθή κοφτή: «Φυσικά και μπορεί. Το βασικό είναι να καταλάβουμε ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε απλώς να συμβεί, ακριβώς λόγω του στίγματος. Το στίγμα σε περιθωριοποιεί, σε οδηγεί μέχρι και στον θάνατο. Πρέπει να μιλήσεις γι’ αυτό και να το κάνεις κομμάτι της καθημερινότητας. Οταν ήμουν στο γυμνάσιο, θυμάμαι ότι γινόταν το ίδιο με τον καρκίνο. Κανείς δεν μιλούσε γι’ αυτόν, υπήρχε ένας βουβός τρόμος και οι ασθενείς αντιμετωπίζονταν με προκατάληψη», καταλήγει η Κλόουζ.
Μια ταινία έχει σχεδόν πάντα έναν πρωταγωνιστή και έναν ανταγωνιστή. Είναι πολύ εύκολο να κάνεις κάποιον ψυχικά ασθενή να μοιάζει κακός.
Στον δικό της τομέα, ωστόσο, το σινεμά και την τηλεόραση, πόσο και με τι τρόπο προβάλλονται τα θέματα ψυχικής υγείας; «Μια ταινία έχει σχεδόν πάντα έναν πρωταγωνιστή και έναν ανταγωνιστή. Είναι πολύ εύκολο να κάνεις κάποιον ψυχικά ασθενή να μοιάζει κακός και έχει γίνει πολλές φορές. Πάρτε για παράδειγμα την “Ολέθρια σχέση”. Δεν έμαθες ποτέ την ιστορία της Αλεξ. Και ακριβώς γι’ αυτό έγινε ένας από τους πιο επιτυχημένους “κακούς” του 20ού αιώνα. Βασικά δεν νοιάστηκαν καθόλου για την ιστορία της. Το αρχικό τέλος της ταινίας ήταν με την Αλεξ να αυτοκτονεί, όπως δηλαδή αυτός ο χαρακτήρας θα έπρεπε –πιστέψτε με, τον εξερεύνησα σε βάθος– να ολοκληρωθεί. Ομως το τέσταραν και στο αμερικανικό κοινό δεν άρεσε η εκδοχή όπου η οικογένεια διαλύεται και ο πρωταγωνιστής πηγαίνει φυλακή. Ετσι, έξι μήνες αργότερα, μας κάλεσαν να γυρίσουμε κάτι άλλο. Η Αλεξ δεν ήταν ψυχοπαθής, αλλά την έκαναν τέτοια. Η ταινία έσκισε στα ταμεία κι εγώ πήρα ένα μεγάλο μάθημα», λέει σχετικά με τον πιο διάσημο ρόλο της.
Πενήντα χρόνια στο θέατρο
Εφόσον η κουβέντα έρχεται εκεί, ρωτάμε πώς επιλέγει σήμερα τους χαρακτήρες που υποδύεται. «Του χρόνου συμπληρώνω 50 χρόνια από τότε που ξεκίνησα στο θέατρο. Εχω ακόμη μεγάλο ενδιαφέρον και αγάπη για τη δουλειά μου, απλώς τα τελευταία χρόνια επικεντρώνομαι περισσότερο στους χαρακτήρες και στην τέχνη του να αλλάζεις το πρόσωπό σου. Το ίδιο το πρόσωπό μου είναι σαν να μπαίνει ανάμεσα σε μένα και σε αυτό που θέλω να δείξω. Δουλεύεις με μερικούς πολύ ταλαντούχους μακιγιέρ, έχει πολλή πλάκα και είναι σίγουρα συνεργατική τέχνη».
Ο πιο πρόσφατος ρόλος της Γκλεν Κλόουζ την έφερε στην Ελλάδα, όπου γυρίστηκε και ο δεύτερος κύκλος της «Τεχεράνης», της κατασκοπικής σειράς της Apple TV με την Αθήνα να «ντουμπλάρει» την ιρανική πρωτεύουσα. «Ηταν υπέροχη εμπειρία και το ελληνικό συνεργείο ήταν εξαιρετικό. Οταν άρχισα να δουλεύω υπήρχαν το σινεμά και η τηλεόραση, η οποία ήταν ο φτωχός συγγενής. Αργότερα ήρθε η καλωδιακή τηλεόραση, η οποία έδωσε περισσότερη ελευθερία στους σεναριογράφους. Τώρα έχουμε τις πλατφόρμες. Το καλό με αυτές είναι ότι προσφέρουν πολλούς ρόλους για ανθρώπους όπως εγώ. Καριέρες επιμηκύνονται γιατί υπάρχει ανάγκη συνεχώς για υλικό – ελπίζω ποιοτικό. Από την άλλη, οι πλατφόρμες θέλουν όσο πιο πολλά μάτια παγκοσμίως πάνω στο προϊόν τους, έτσι πολλές φορές καταλήγουν να “νερώνουν” τα πάντα, ώστε να μην προσβληθεί κανείς και να είναι όλοι ευχαριστημένοι. Αυτό για μένα δεν είναι τέχνη».
