Μήπως θα έπρεπε να του πάρω λουλούδια; Μου φάνηκε αστείο, αλλά ήταν μια μάλλον δικαιολογημένη σκέψη. Αυτό δεν κάνει κανείς, άλλωστε, όταν πάει να παραλάβει από το αεροδρόμιο έναν (περίπου) δικό του άνθρωπο; Γιατί κάπως έτσι πια μπορεί κανείς να σκεφτεί τον Τζο Νέσμπο έχοντας διαβάσει τις συνεντεύξεις του, όλα τα βιβλία της σειράς του Χάρι Χόλε (το τελευταίο, με τίτλο «Ματωμένη Σελήνη» κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο), τον οποίο συχνά πυκνά οι αναγνώστες του πέφτουν στην παγίδα να θεωρούν το alter ego τού διεθνώς γνωστού Νορβηγού συγγραφέα. «Δεν είναι κάτι που με ξενίζει», μου λέει καθώς καθόμαστε στο αυτοκίνητο με προορισμό το κέντρο της Αθήνας, όπου θα καταλύσει στη διάρκεια της σύντομης επίσκεψής του για την προώθηση του βιβλίου του και την αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. «Είναι αλήθεια ότι η πιο συνηθισμένη ερώτηση που μου κάνουν οι αναγνώστες μου είναι πόσο μοιάζω με τον Χάρι Χόλε. Τους απαντώ αστειευόμενος ότι του μοιάζω κατά 73%. Είναι πιο ψηλός από εμένα, πιο νέος από εμένα, πίνει περισσότερο από εμένα, αλλά, φυσικά, όταν γράφεις για έναν τέτοιο ήρωα, είναι αδύνατον να μη χρησιμοποιήσεις κομμάτια του εαυτού σου στον χαρακτήρα. Λένε ότι κάθε συγγραφέας τελικά γράφει για τον εαυτό του και νομίζω ότι σε κάποιο βαθμό αυτό είναι αλήθεια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Χάρι είναι ο χαρακτήρας στον οποίο έχω βάλει το περισσότερο από εμένα, γιατί γράφω γι’ αυτόν τόσα χρόνια πια. Δεν θα αναλύσω τον εαυτό μου χρησιμοποιώντας τον Χάρι, αλλά έχει αυτές τις αντιφάσεις, είναι ταυτόχρονα κυνικός και ρομαντικός, και μπορώ να συνδεθώ με αυτό».
Η απήχηση αυτή της σειράς βιβλίων έχει κάνει τον Νέσμπο κάτι σαν ροκ σταρ της αστυνομικής λογοτεχνίας. Εχει ταξιδέψει σε περισσότερες από 50 χώρες για την προώθησή της, από την Αυστραλία έως την Κίνα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Λατινική Αμερική. Οταν φτάνει σε μια πόλη, λέει, στη διαδρομή από το αεροδρόμιο έως το κέντρο της που συνήθως επιλέγει για τη διαμονή του συλλέγει εικόνες κοιτάζοντας έξω από το παράθυρο, προσπαθώντας να αποκτήσει μια αίσθηση για τον τόπο. Οταν είναι η πολλοστή φορά που την επισκέπτεται, όπως αυτή τη φορά την Αθήνα (και δεν έχει να κάνει μια συνέντευξη καθ’ οδόν, θα προσέθετα), φορά τα ακουστικά του και ακούει κάποιο audiobook ή μουσική και εκμεταλλεύεται τον χρόνο για να ξεκουραστεί – ίσως και να κοιμηθεί λίγο. Τον βλέπω κάπως «κρυμμένο» πίσω από τα γυαλιά ηλίου και το καπέλο του, θα μπορούσε να περάσει εύκολα απαρατήρητος. Ισως και να μην είναι αυτός ο σκοπός του, σίγουρα όμως δεν θα τον πείραζε να μην τον αναγνωρίζουν στις μετακινήσεις του. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι τα καταφέρνει πάντα. Συχνά οι φαν του τον αναγνωρίζουν στη διάρκεια των πτήσεων, του ζητούν να υπογράψει τα αντίτυπα των βιβλίων του. «Εχουν υπάρξει όμως και περιπτώσεις που διάβαζαν δίπλα μου ένα βιβλίο μου και δεν είχαν ιδέα ποιος είμαι. Και ήταν ευχάριστο, αυτοί να απολαμβάνουν την ανάγνωσή του και εγώ απερίσπαστος να διαβάζω το δικό μου βιβλίο. Αλλωστε, τα βιβλία μου είναι μεγαλύτεροι σελέμπριτι από ό,τι εγώ και ο Χάρι Χόλε είναι πιο διάσημος από εμένα, και αυτό μου αρέσει». Βέβαια, δεν τον ενοχλεί η επαφή με τους αναγνώστες του, ούτε οι σέλφι που του ζητούν. «Είναι ωραίο», λέει, «ως συγγραφέα σε προσεγγίζουν, γιατί τους ενδιαφέρουν αυτά που γράφεις. Αν είσαι ποδοσφαιριστής ή τηλεοπτική προσωπικότητα, γιατί οι άνθρωποι μπορεί να συμπαθούν ή και να σε μισούν. Αν είσαι συγγραφέας, είτε θα τους αρέσεις είτε θα τους είσαι αδιάφορος».
Το τέλος του Χόλε
Η «Ματωμένη Σελήνη» είναι το δέκατο τρίτο βιβλίο της σειράς Χάρι Χόλε. Εχει ήδη αποφασίσει πόσα ακόμα θα γράψει, «αλλά δεν θα σου πω», ξεκαθαρίζει, «γιατί συνδέεται κάπως με την εξέλιξη της ιστορίας, και αυτό θα ήταν σπόιλερ». «Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι δεν θα κρατήσει για πάντα αυτή η σειρά, θα έχει ένα τέλος. Εχω στο μυαλό μου σημαντικά γεγονότα και σημεία της πλοκής που θα ακολουθήσω, δεν έχω σχεδιάσει όλα όσα θα οδηγήσουν στο τέλος, αλλά ξέρω πώς θα τελειώσει». Θα είναι άραγε μια ανακούφιση να αφήσει πίσω του αυτόν τον χαρακτήρα ή ένας δύσκολος αποχαιρετισμός; «Πιθανότατα θα είναι λίγο και από τα δυο. Είναι ανακούφιση, γιατί είναι ένα σκοτεινό σύμπαν αυτό του Χάρι και κουράζεσαι να περνάς πολύ χρόνο εκεί, αλλά, από την άλλη, τον έχω συνηθίσει και υπάρχει λόγος που πάντα επιστρέφω σε αυτόν και ανυπομονώ να τον ξανασυναντήσω. Γράφω και άλλα βιβλία και άλλες ιστορίες, αλλά είναι πάντα ο αγαπημένος μου χαρακτήρας, είναι αυτός στον οποίο πάντα επιστρέφω». Μεταξύ των αγαπημένων χαρακτήρων των αναγνωστών του υπήρξε και η Ράκελ, η σύντροφος του Χάρι, και είναι πολλοί, ομολογεί, οι φίλοι των βιβλίων του που αντέδρασαν έντονα στη μοίρα που της επιφύλαξε. «Είχα πολλές αντιδράσεις για αυτό που της συνέβη. Οταν σχεδίαζα την ιστορία, πριν από πολύ καιρό, αυτή ήταν μία από τις βασικές εξελίξεις, οπότε ήξερα πάντα τι θα συμβεί. Η σειρά Χάρι Χόλε δεν είναι μόνο crime fiction, αλλά και τραγωδία και μερικές ιστορίες έχουν μια βαρύτητα και ως συγγραφέας δεν πιστεύω ότι πρέπει να το πολεμάς αυτό. Οι άνθρωποι με ρωτούν γιατί της το έκανα αυτό και, ενώ, ναι, από τη μια εγώ το έκανα αυτό, από την άλλη υπάρχει μια λογική σε αυτή την ιστορία που νιώθω ότι είναι αναπόφευκτη, είναι αυτό που πρέπει να γίνει, αυτό που θα γινόταν εξαρχής. Γι’ αυτό δεν είχα δεύτερες σκέψεις. Η ιστορία είναι το αφεντικό!».
Εγραψε πολύ στη διάρκεια της πανδημίας, θυμάται, καθώς έμεινε κλεισμένος στο σπίτι για καιρό λόγω των λοκντάουν. Ηταν ένα αρκετά δυστοπικό σκηνικό, του επισημαίνω, κάπως σαν αυτά που φιλοξενούν τα crime thriller. «Αν ήταν crime thriller, θα ήταν μάλλον βαρετό. Στη Νορβηγία ήταν σαν παρατεταμένη πασχαλινή αργία, δεν συνέβαινε τίποτα, όλοι ήταν στα σπίτια τους και όλα ήταν κλειστά. Εγώ προσωπικά, επειδή δεν είμαι και πολύ κοινωνικός ως άνθρωπος, το χρησιμοποίησα ως δικαιολογία για να αποφύγω να είμαι συχνά με κόσμο». Δεν σκοπεύει, εξηγεί, να χρησιμοποιήσει αυτή την περίοδο ως έμπνευση για κάποιο μελλοντικό βιβλίο, όμως ξέρει ότι σίγουρα επηρέασε τον τρόπο που γράφει, χωρίς ακόμα να μπορεί να προσδιορίσει με ποιον ακριβώς τρόπο. «Ολα στην καθημερινότητά σου επηρεάζουν το γράψιμο με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, είναι εκεί στο χαρτί αυτό που συμβαίνει στη ζωή σου, αλλά βρίσκεται πίσω από τις λέξεις, στην ατμόσφαιρα, στο φως, στη θερμοκρασία. Το αν περνάς ένα διαζύγιο, αν υποβιβάστηκε η αγαπημένη σου ομάδα, πώς είναι η κόρη σου. Ολα αυτά κάπως θα επηρεάσουν το γράψιμο».
Κλιματική αλλαγή
Διασχίζουμε τους βρεγμένους αθηναϊκούς δρόμους από την καταιγίδα των πρώτων πρωινών ωρών καθώς πλησιάζουμε το κέντρο της πόλης, και η συζήτηση αναπόφευκτα στρέφεται στην κλιματική αλλαγή. «Οπως συζητούσαμε νωρίτερα, όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας επηρεάζουν το γράψιμο. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να ασχοληθείς με την κλιματική αλλαγή σε κάποιο βιβλίο, αλλά είναι παρούσα, είναι το φόντο σε κάθε ιστορία. Για παράδειγμα, αν γράφεις ένα βιβλίο για τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι αδύνατον να μη συμπεριλάβεις αυτό που συνέβαινε τότε στον κόσμο στο φόντο της Ιστορίας, και η κλιματική αλλαγή πιθανότατα θα είναι ο Β′ Παγκόσμιος Πόλεμος για τη δική μας γενιά και τις γενιές που θα ακολουθήσουν. Δεν είναι κάτι που μπορείς να αγνοήσεις, θα υπάρχει στη λογοτεχνία, τη μουσική, στον κινηματογράφο. Ομως, στο είδος του αστυνομικού μυθιστορήματος βλέπουμε το πώς η κοινωνία περιέρχεται σε χάος εξαιτίας ενός φόνου που είναι ένα σοκ για το σύστημα, και αυτό που διαπραγματεύεται το αστυνομικό μυθιστόρημα είναι πώς ένας ερευνητής φέρνει την τάξη στο χάος. Στο τέλος της ιστορίας, το μυστήριο λύνεται και όλα βρίσκουν πάλι ισορροπία και αρμονία. Αυτή τη στιγμή θα ήταν δύσκολο να γραφτεί μια τέτοια ιστορία για την κλιματική αλλαγή, γιατί δεν θα πάνε όλα καλά στο τέλος».
Στην Ελλάδα, πριν μάθουμε τη συνέχεια της ιστορίας του «μοναχικού λύκου» ντετέκτιβ του Νέσμπο, θα διαβάσουμε το επόμενο βιβλίο του, μια ιστορία τρόμου με τίτλο «Night House», που κυκλοφόρησε την άνοιξη στη Νορβηγία και ήδη μια διεθνής εταιρεία παραγωγής τού ζήτησε να διασκευάσει σε σενάριο. Αυτό έκανε στη σημερινή πτήση που πήρε από το Λονδίνο με προορισμό την Αθήνα. Στην ελληνική πρωτεύουσα δεν μένει ποτέ πολύ, η Ελλάδα όμως παραμένει αγαπημένος του προορισμός από τα 17 του, όταν πρωτοήρθε για διακοπές στην Κέρκυρα, με τρένο, χωρίς πολλά χρήματα, για να ζήσει μια περιπέτεια. «Τότε, τη δεκαετία του ’70, η Ελλάδα ήταν δημοφιλής προορισμός, αλλά όχι τουριστική όπως τώρα» θυμάται. «Τότε αισθανόσουν φιλοξενούμενος και όλοι φαίνονταν τόσο ευχαριστημένοι που σε υποδέχονταν». Επόμενος σταθμός της φετινής του επίσκεψης θα είναι η Κάλυμνος, όπου ανυπομονεί να συναντήσει τους Ελληνες και Νορβηγούς φίλους του, αλλά και αναρριχητές από όλο τον κόσμο. Αυτό όμως που προσμένει περισσότερο είναι να αναρριχηθεί στις αγαπημένες του διαδρομές στο νησί, που είναι πια σαν δεύτερο σπίτι του.
