«Ρώτησα τον εαυτό μου σε νεαρή ηλικία, γιατί όλοι ζουν σαν να ήταν σε ένα τεράστιο παγοδρόμιο; Γιατί μια αόρατη δύναμη κάνει τους πάντες να τρέχουν σε έναν κύκλο χωρίς να κοιτάζουν πίσω μέχρι την ημέρα που θα πεθάνουν; Οι άνθρωποι που δεν επιθυμούν να τρέξουν με όλους τους άλλους θεωρούνται χαμένοι. Οσοι κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση θεωρούνται τρελοί, επικίνδυνα αλαζόνες ή αντιφρονούντες. Ετρεξα με όλους προς τη “μόνη σωστή” κατεύθυνση. Θριάμβευσα σε διάφορους αγώνες, κέρδισα χρυσά μετάλλια, πλάκες, δίσκους, γραμμόφωνα, ασημένιες σφαίρες… Είχα το κουράγιο που ήταν απαραίτητο για να βάλω ένα τέλος στον αποτρόπαιο αγώνα. Σταμάτησα. Μετά ξεκίνησα το δικό μου μονοπάτι». Το απόσπασμα προέρχεται από την εισαγωγή στο αυτοβιογραφικό και πολυμεταφρασμένο βιβλίο «Andrei, Fira and Pitch: Scenes from a Musician’s Life» που έγραψε ο πιανίστας Αντρέι Γκαβρίλοφ. Ο Ρώσος σολίστας που κατάφερε να ξεχωρίσει στην ακραία ανταγωνιστική παγκόσμια μουσική σκηνή ως ένας από τους κορυφαίους ερμηνευτές της εποχής μας, έχει μια αιρετική κοσμοθεωρία.
Ο Γκαβρίλοφ έρχεται στην Αθήνα σε λίγες ημέρες και συμπράττει με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών σε δύο απαιτητικά κοντσέρτα: στο Πρώτο Κοντσέρτο για πιάνο του Προκόφιεφ και στο αντιπολεμικό Κοντσέρτο για αριστερό χέρι του Ραβέλ. Μπορούμε λοιπόν να τον δούμε και κυρίως να τον ακούσουμε να παίζει πιάνο, έτσι όπως ο ίδιος θέλει. «Μετά από μια δεκαετία έντονης, δύσκολης δουλειάς και προσευχών στο όργανό μου, άρχισαν να εμφανίζονται μουσικές αποκαλύψεις. Οχι απατηλές, αλλά γνήσιες […]. Η μουσική μου σταμάτησε να βουίζει, να κουδουνίζει, να τρίζει και να βγάζει σπίθες. Αρχισε να μιλάει διακριτικά για το τι ήταν πραγματικά σημαντικό», γράφει στο βιβλίο του.
Ο Γκαβρίλοφ γεννήθηκε το 1955 και μεγάλωσε στη Ρωσία από όπου έφυγε το 1984. Εχει ένα εντυπωσιακό βιογραφικό με πολλές προσωπικές και καλλιτεχνικές περιπέτειες. Στα 18 του είχε πετύχει στόχους που για τους περισσότερους πιανίστες παραμένουν άπιαστοι για όλη τους τη ζωή. Επειτα από μόλις ένα εξάμηνο φοίτησης στο Ωδείο της Μόσχας έλαβε το πρώτο βραβείο στον Διεθνή Διαγωνισμό Τσαϊκόφσκι, ενώ την ίδια χρονιά έκανε το ντεμπούτο του στο περίφημο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ αντικαθιστώντας τον Σβιατοσλάβ Ρίχτερ. Κατά τη δεκαετία του 1970 βρισκόταν ήδη στην κορυφή, όμως τον Δεκέμβριο του 1979 δεν εμφανίστηκε στις πρόβες με τον Χέρμπερτ φον Κάραγιαν για την ηχογράφηση του Δεύτερου Κοντσέρτου του Ραχμάνινοφ. Αιτία; Είχε πρόσφατα εκφραστεί αρνητικά για το σοβιετικό καθεστώς. Οι αρχές κατάσχεσαν το διαβατήριό του, έκοψαν την τηλεφωνική του γραμμή και επέβαλαν κατ’ οίκον εγκλεισμό με στρατιωτικούς να τον παρακολουθούν μονίμως. «Προς το τέλος», όπως έχει πει ο ίδιος, «οι πολιτοφύλακες που με παρακολουθούσαν είχαν την άδεια να με σκοτώσουν. Ενας από αυτούς μου έδειξε ένα χαρτί υπογεγραμμένο από τον Γιούρι Αντρόποφ στο οποίο έγραφε ότι οι αρχές δεν θα ενοχλούνταν αν μου συνέβαινε κάποιο θανατηφόρο ατύχημα».
Αδεια για τη Δύση
Η κατάσταση άλλαξε το 1985 μετά την παρέμβαση του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, και ο Γκαβρίλοφ έγινε ο πρώτος Ρώσος καλλιτέχνης που έλαβε άδεια να παραμείνει στη Δύση χωρίς να χρειαστεί να κάνει αίτηση για πολιτικό άσυλο. Οσο άμεσος και ειλικρινής είναι με την τέχνη του, εξίσου ήταν και στη συνέντευξή μας όταν τον ρωτήσαμε για την κατάσταση στην πατρίδα του. «Η Ρωσία έχει μετατραπεί εδώ και πολύ καιρό σε μια αντι-ανθρώπινη ψευδοκρατική οντότητα-γκάνγκστερ», απαντά. «Από την επιθετική αυτοκρατορία που υπήρξε σε όλη την ιστορία της, είναι για περισσότερο από έναν αιώνα τώρα ένα ολοκληρωτικό επικίνδυνο φαινόμενο, καταστροφικό και ατελείωτα επιθετικό, καταπιέζοντας την πρόοδο της ανθρωπότητας και την επιθυμία για ευτυχία της παγκόσμιας κοινότητας».
Η Ρωσία έχει μετατραπεί εδώ και πολύ καιρό σε μια αντι-ανθρώπινη ψευδοκρατική οντότητα-γκάνγκστερ.
Από το 2008 ζει με τη δεύτερη σύζυγό του και τον γιο τους στη Ζυρίχη, και ανήκει στην ελίτ των διεθνών ερμηνευτών, αν και έμεινε εκτός δράσης για οκτώ χρόνια. Το 1993, στην ακμή της καριέρας του, αποφάσισε αιφνιδίως να αποσυρθεί. «Αφησα τον χώρο της ερμηνείας αρκετές φορές ακριβώς για να πετύχω τις προσωπικές διαστάσεις που επιδιώκω στην τέχνη μου», εξηγεί. «Οταν συσσωρεύονται μέσα μου νέες ιδέες, τότε αυτές ενσωματώνονται στη μουσική μου, και επιδιώκω να έρθω σε επαφή με ανθρώπους για να τις μοιραστώ. Οσο για τις προσωπικές μου αλλαγές, προέκυψε μια πλήρης μεταμόρφωση της προσωπικότητάς μου από τις πολιτιστικές συνθήκες πρώτα μιας χώρας, μετά της Ευρώπης, μετά του παγκόσμιου πολιτισμού και πλέον από το απόγειο των αισθήσεων όταν φτάνει κανείς στο σημείο να βλέπει όλους τους πολιτισμούς από έναν “Ολυμπο”. Είναι ένα νέο ύψος από το οποίο αποκαλύπτονται τα μυστικά του κόσμου».
Η εμπειρία του πάνω στη μουσική έρευνα τού έχει δείξει ότι «η μουσική είναι ένα φαινόμενο τόσο ευρύ που δεν είναι καν τέχνη, αλλά μια σύνθεση ενός τεράστιου αριθμού εμπειρικών και ερευνητικών επιστημών». Ο ερμηνευτής και ο συνθέτης, σημειώνει ο Γκαβρίλοφ, είναι δύο κόσμοι τελείως διαφορετικοί. «Ο συνθέτης γεννά μια ιδέα, ο ερμηνευτής την υλοποιεί. Και οι δύο ρόλοι είναι μοναδικοί και ανήκουν σε διαφορετικούς τομείς δημιουργικής δραστηριότητας. Μια ιδέα μπορεί να γεννηθεί μια φορά, αλλά να “ενσαρκωθεί” έπειτα από πολλούς αιώνες, όπως συμβαίνει με τις εφευρέσεις του Λεονάρντο ντα Βίντσι, αλλά και με τη μουσική του Μπαχ, που μόλις αρχίζει να “υλοποιείται” πραγματικά».
«Αν δεν γινόσασταν πιανίστας με τι άλλο θα είχατε ασχοληθεί;», τον ρωτάμε πριν κλείσουμε τη συζήτηση. «Αγαπώ την επιστήμη, τα μαθηματικά, τη φυσική, την αστρονομία, τη φιλοσοφία. Με ενδιαφέρει επίσης η λογοτεχνία, αλλά και ο κινηματογράφος, από τη σκηνοθεσία μέχρι το σενάριο».
Εναρκτήρια συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, σολίστ Αντρέι Γκαβρίλοφ, έργα Ραβέλ, Προκόφιεφ, Βάιλ, 20 Οκτωβρίου, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Διευθύνει ο Ματίας Φορέμνυ.
