Κανείς δεν μπορεί να φτάσει τον Λιούμπομιρ Μέλνικ στο πιάνο. Ο Ουκρανός μουσικός έχει καταγραφεί να παίζει 19 νότες το δευτερόλεπτο σε κάθε του χέρι, θέτοντας νέα όρια στο τι θα πει δεξιοτέχνης, αλλά και κερδίζοντας την ταμπέλα του «γρηγορότερου πιανίστα στον κόσμο».
Πρώτα απ’ όλα, βέβαια, στον Μέλνικ χρεώνεται η λεγόμενη «συνεχής μουσική», μια τεχνοτροπία που ο ίδιος άρχισε να δημιουργεί από τη δεκαετία του ′70, με τις μελωδίες του να αναπτύσσονται μέσα από αδιάκοπα, ταχύτατα αρπίσματα. Πάντως, μόνο φρενήρης δεν ακούγεται στα αυτιά η μουσική του συνθέτη, όπως μπορεί να προοικονομεί αυτός ο «αγώνας ταχύτητας». Κλασική μουσική, μινιμαλισμός και ο σύγχρονος ρομαντισμός που έχουν αντίστοιχα προσεγγίσει μουσικοί όπως ο Νιλς Φραμ, παντρεύονται στη μουσική του Μέλνικ και την κάνουν να ακούγεται σαν ένα είδος μουσικού διαλογισμού.
Από τη δεκαετία του ′70 μέχρι σήμερα ο πιανίστας έχει συνθέσει πάνω από 120 έργα, με αφετηρία τη μουσική που έγραψε στα 70s για χορό, στην Οπερα του Παρισιού, μέχρι τις τελευταίες δισκογραφικές του κυκλοφορίες στην ανεξάρτητη και «λοξή» Erased Tapes, τρανή απόδειξη πως ο Μέλνικ έχει κάνει γκελ και σε εναλλακτικά ακροατήρια.
Λίγο πριν η σχεδόν ασκητική φιγούρα του Λιούμπομιρ Μέλνικ καθίσει στο πιάνο στη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (18/10), σε μία συναυλία παραγωγής του Plisskën, ο αεικίνητος πιανίστας μίλησε στην «Κ» για την τέχνη του, που για τον ίδιο παίρνει φιλοσοφικές και θεϊκές διαστάσεις.
– Τα πρώτα σας βήματα τη δεκαετία του ′70 τα κάνατε πλάι στη χορογράφο Κάρολιν Κάρλσον, όταν γράφατε μουσική για σύγχρονο χορό. Αυτή η συνεχής κίνηση που χαρακτηρίζει τόσο τον χορό όσο και τη μουσική σας είναι το σημείο όπου τα δύο συναντούν τη ζωή και την αέναη κίνησή της;
– Αυτή η οπτική μου θυμίζει τον Ελληνα φιλόσοφο Ζήνωνα. Σε κάθε χορογραφία, σε κάθε σύνθεση, σε κάθε συμφωνία, η κίνηση μοιάζει τόσο συνεχής, που είναι αιώνια. Υπάρχει οπωσδήποτε σύνδεση μεταξύ του χορού της Κάρολιν Κάρλσον και της μουσικής μου. Κάτι που αλλάζει συνεχώς, αλλά μένει και ίδιο.
– Παρότι η μουσική σας δεν αφομοιώνει πιο ποπ φόρμες, είναι πολύ δημοφιλής και σε πιο εναλλακτικά κοινά. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό;
– Το σύγχρονο κοινό, αυτοί που είναι μεταξύ 30 και 70 χρονών, έχουν αποκτήσει μια λεπτότητα στον τρόπο που σκέφτονται. Οσοι αγαπούν τις τέχνες, πλέον αντιλαμβάνονται πολύ καλύτερα τα πράγματα. Η ματιά τους είναι πιο ευρεία, έχουν πιο τεντωμένα τα αυτιά τους. Και αυτό οφείλεται στην αναγέννηση της τέχνης που περιλαμβάνει και τη ροκ μουσική και καλλιτέχνες της που άγγιξαν νέες κορυφές στη μουσικότητα. Το «Jailhouse Rock» έγινε… «Jailhouse Acid Rock» και αυτό είχε μεγάλη διαφορά. Ανοιξε τους ορίζοντές μας στην ομορφιά.
– Εχετε πει στο παρελθόν πως η μουσική σας δεν θα υπήρχε αν δεν ήσασταν Ουκρανός. Από τα άλλα μέρη που έχετε ζήσει για χρόνια, τι έχετε πάρει για τη μουσική σας; Αυτή η μετάβαση σε διαφορετικούς τόπους έχει επηρεάσει την έννοια της εθνικότητας για εσάς;
– Οπου και αν βρίσκομαι, όπου και αν ζω, θα είμαι για πάντα Ουκρανός.
– Είστε ο πατέρας της λεγόμενης «συνεχούς μουσικής». Μιλώντας, λοιπόν, για την έννοια της συνέχειας, θα λέγατε πως εκ των πραγμάτων, η μουσική στο σύνολό της είναι μια μεγάλη συνέχεια, πως ο ήχος από τη φύση του είναι ασταμάτητος;
– Θα έλεγα πως είμαι περισσότερο ο πατέρας της αδιάλειπτης τεχνικής, με μητέρα τη συνεχή μουσική. Χωρίς την τεχνική, δεν υφίσταται η συνεχής μουσική, αυτή τη δημιουργεί. Κάτι που δεν συμβαίνει απαραίτητα σε άλλα είδη, στα οποία η μουσική καθοδηγεί την τεχνική. Για μένα, όμως, ισχύει το αντίθετο.
– Παρόλο που έχετε χαρακτηριστεί πολλές φορές ο «ταχύτερος πιανίστας στον κόσμο», η μουσική σας αποπνέει φοβερή ηρεμία. Εσείς πώς βιώνετε τη μουσική σας όταν την παίζετε ζωντανά;
– Είναι λες και το σώμα μου μετατρέπεται σε νερό, μετά σε αέρα και τελικά εξαϋλώνεται. Στην πραγματικότητα, νιώθω οριακά τα χέρια μου και τα δάχτυλά μου όταν παίζω. Σκέφτομαι τη μουσική όσο αναβλύζει από την ψυχή μου. Μακάρι να μπορούσα να αποδείξω τα «θαύματα» που έχουν συμβεί μέσα από αυτή την τεχνική, αλλά δεν θα με πίστευε κανείς.
– Οταν κάποιος έχει ένα πολύ χαρακτηριστικό μουσικό στυλ, ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάθε φορά που κάθεται να γράψει νέα μουσική;
– Μόνο ο Θεός το ξέρει.
– Εχετε εκφράσει το καλλιτεχνικό σας όραμα μέσα από το πιάνο. Πώς, όμως, μπορεί η συνεχής μουσική να εφαρμοσθεί σε άλλα μουσικά όργανα; Υπάρχει κάποιο που είναι πιο εύφορο για αυτή την τεχνική;
– Η τεχνική αυτή καθαυτήν δεν μπορεί να μεταφερθεί σε κανένα άλλο μουσικό όργανο. Μπορεί κάποιος να δοκιμάσει πολλά όργανα για να δημιουργήσει ενός είδους συνεχή μουσική. Αλλά ποτέ δεν θα είναι το ίδιο. Μόνο όταν κάποιος παίζει αυτή τη μουσική με τα ίδια του τα χέρια, μπορεί αυτή να αναπνεύσει.
Ο Λιούμπομιρ Μέλνικ θα εμφανισθεί ζωντανά στην Αθήνα και το Μέγαρο Μουσικής ως καλεσμένος του Plisskën την Τετάρτη 18 Οκτωβρίου.
