Για να γίνει συγγραφέας, ο Σεμπάστιαν Φίτζεκ εγκατέλειψε μια δυνητική καριέρα νομικού. Ετσι, αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του, διάλεξε να σταδιοδρομήσει στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Εργάστηκε κυρίως στο ραδιόφωνο ως δημοσιογράφος, μετά αρχισυντάκτης και στη συνέχεια έγινε ανεξάρτητος σύμβουλος διάφορων ευρωπαϊκών εταιρειών πολυμέσων. Στα 53 του χρόνια, έχει στο ενεργητικό του δύο γάμους και είναι πατέρας τεσσάρων παιδιών. Ζει στο Βερολίνο όπου γεννήθηκε, στο δυτικό όπως διευκρινίζει, μια και ήρθε στον κόσμο όταν η Γερμανία χωριζόταν ακόμη σε Δυτική και Ανατολική.
Ο ίδιος λέει για τον εαυτό του πως δεν διαθέτει κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, είναι ο τύπος της διπλανής πόρτας. Ταυτοχρόνως, όμως, είναι ο πιο γνωστός και επιτυχημένος Γερμανός συγγραφέας ψυχολογικών θρίλερ, με πωλήσεις που φτάνουν στα 19 εκατομμύρια αντίτυπα σε 37 χώρες.
Το πρώτο μυθιστόρημά του, «Η θεραπεία», που μιλάει για την ανεξήγητη εξαφάνιση ενός 12χρονου κοριτσιού και την προσπάθεια του συντετριμμένου ψυχιάτρου πατέρα της να κατανοήσει τα γεγονότα λύνοντας το μυστήριο, έμεινε επί 29 εβδομάδες στην κορυφή της λίστας των μπεστ σέλερ της Γερμανίας, έχει κυκλοφορήσει σε 29 χώρες και πούλησε παγκοσμίως 10 εκατομμύρια αντίτυπα.
Το «Πείραμα», που θυμίζει λίγο την αξεπέραστη «Λάμψη» του Κιούμπρικ, περιγράφει τις συνθήκες που δημιουργούνται σε μια πολυτελή ψυχιατρική κλινική όταν γιατροί και ασθενείς παγιδεύονται λόγω καιρού μαζί με τον βίαιο Ψυχοθραύστη. Μόνο στην Ελλάδα το βιβλίο πούλησε 90.000 αντίτυπα και έχει λάβει 35.000 κριτικές 4 αστέρων στη βιβλιοφιλική πλατφόρμα Goodreads.
Από τις πιο πρόσφατες κυκλοφορίες, ο «Επιβάτης 23» έχει έως τώρα εκδοθεί σε 14 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλον τον κόσμο και στην Ελλάδα το έχουν διαβάσει περισσότεροι από 200.000 αναγνώστες. Εδώ η ιστορία διαδραματίζεται μέσα σε ένα κρουαζιερόπλοιο καθώς επιβάτες εξαφανίζονται υπό παράξενες συνθήκες, ενώ το πολύ ενδιαφέρον σημείωμα του συγγραφέα στο τέλος του βιβλίου αναφέρεται σε στοιχεία που δείχνουν ότι οι κρουαζιέρες αποτελούν μάλλον ιδανικό μέρος για όποιον θέλει να χαθεί από τα μάτια του κόσμου. Ή κάποιοι άλλοι το θέλουν γι’ αυτόν.
Αρκετές από τις ιστορίες του Φίτζεκ βρίσκονται στα όρια της λογοτεχνίας τρόμου και του θρίλερ, κάπως σαν το «Misery» του Στίβεν Κινγκ να συναντά τον Χάνιμπαλ Λέκτερ. Η απόσταση μεταξύ αυτών των δύο λογοτεχνικών υποκατηγοριών του ίδιου είδους –μυθιστορήματα μυστηρίου– είναι συχνά μια λεπτή γραμμή, αλλά η μυθοπλαστική μαεστρία του συγκεκριμένου συγγραφέα καταφέρνει συχνά να την υπερβεί. Και μάλιστα το κάνει με αξιώσεις, ιδίως όταν καταπιάνεται με θέματα στα οποία έχει προηγηθεί δημοσιογραφική έρευνα, η οποία του δίνει την έμπνευση.
Στην Ελλάδα, τα βιβλία του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Διόπτρα, και στο Φεστιβάλ Βιβλίου της Θεσσαλονίκης ο Σεμπάστιαν Φίτζεκ θα είναι παρών για να συνομιλήσει με το πολυπληθές κοινό του και τους δημοσιογράφους με θέμα τα page turner βιβλία του. Στη συνέντευξη που έδωσε στην «Κ» προτιμήσαμε να πιάσουμε τη συζήτηση από την αρχή, από την εποχή που δεν ήταν ακόμη συγγραφέας.
– Πριν αρχίσετε να γράφετε θρίλερ μυθιστορήματα, υπήρξατε αναγνώστης τους;
– Ως παιδί της δεκαετίας του 1980, μεγάλωσα περισσότερο με ταινίες τρόμου α λα Στίβεν Κινγκ. Ως αναγνώστης δεν διέκρινα καθόλου μεταξύ τους τα διαφορετικά είδη θρίλερ, ούτε καν θυμάμαι να με απασχολούν ιδιαίτερα. Μάλιστα, στα νιάτα μου, εκτός από το «Run Jane Run», δεν είχα διαβάσει σχεδόν τίποτε άλλο.
Στην πραγματικότητα, κάνοντας το συγγραφικό ντεμπούτο μου με τη «Θεραπεία», δεν ήξερα καν ότι είχα γράψει ένα ψυχολογικό θρίλερ. Αυτό το έμαθα μέσα από τις απορρίψεις που λάμβανα από εκδότες στους οποίους είχα στείλει το χειρόγραφό μου. Οι περισσότεροι απαντούσαν ότι αυτή τη στιγμή (σ.σ. το βιβλίο εκδόθηκε το 2018) δεν υπήρχε ενδιαφέρον στην αγορά γι’ αυτό το είδος.
– Αντιμετωπίζετε συγκεκριμένα θέματα στα βιβλία σας, όπως η παράνοια, τα όνειρα, η σχιζοφρένεια, τα προβλήματα μνήμης. Φαίνεται ότι ο εγκέφαλος αποτελεί μία από τις καλύτερες πηγές έμπνευσης για εσάς. Γιατί;
– Στην πραγματικότητα, είναι ο ανθρώπινος ψυχισμός που με γοητεύει. Ολοι κουβαλάμε έναν κόσμο μέσα μας που δύσκολα εξερευνάται και κρύβει απίστευτα θαύματα ή και τέρατα. Απλά σκεφτείτε ότι στον ύπνο, όλοι οι άνθρωποι αυτού του πλανήτη χάνουμε τις αισθήσεις μας για αρκετές ώρες και ταξιδεύουμε σε φανταστικούς, ονειρεμένους ή εφιαλτικούς κόσμους, μη έχοντας συνείδηση πού βρισκόμαστε. Η ψυχή είναι σαν τη βαθιά θάλασσα. Εχουμε μια κάποια ιδέα για το τι συμβαίνει εκεί, αλλά σχεδόν κανείς δεν την έχει πραγματικά εξερευνήσει μέσα του. Εμένα, λοιπόν, μου αρέσει να ψάχνω και να βρίσκω τα βαθιά μυστικά των ανθρώπων.
«Η ψυχή είναι σαν τη βαθιά θάλασσα. Εχουμε μια κάποια ιδέα για το τι συμβαίνει εκεί, αλλά σχεδόν κανείς δεν την έχει πραγματικά εξερευνήσει μέσα του».
– Τι απολαμβάνετε περισσότερο όταν γράφετε;
– Η πιο όμορφη φάση είναι ταυτόχρονα και η πιο τρομακτική. Οταν, δηλαδή, οι χαρακτήρες αποκτούν τη δική τους ζωή και ξαφνικά δεν έχω πλέον τον έλεγχο των πράξεών τους. Είναι η φάση στην οποία ενεργώ μόνον ως παρατηρητής. Αυτό είναι υπέροχο γιατί ανυπομονώ να καθίσω στο γραφείο μου κάθε μέρα για να διαπιστώσω τι θα ζήσουν οι ήρωές μου σήμερα. Από την άλλη, έχω και τον φόβο ότι το ταξίδι τους δεν θα τελειώσει ποτέ και το βιβλίο δεν θα βρει ποτέ ένα ουσιαστικό συμπέρασμα.
– Πώς γεννήθηκε η ιδέα για το τελευταίο σας μυθιστόρημα, «Mimik»;
– Η έμπνευση προήλθε από τον Ντιρκ Αϊνλερτ, τον κορυφαίο ειδικό της Γερμανίας στην έρευνα μιμητικού συντονισμού. Τον γνώρισα σε μια τηλεοπτική εκπομπή και γοητεύθηκα από τις γνώσεις του για τα μυστικά της γλώσσας του σώματός μας. Ωστόσο, πέρασαν μερικά χρόνια μέχρι να μου έρθει η ιδέα για το πώς θα μπορούσα να τοποθετήσω ένα ψυχολογικό θρίλερ σε αυτό το θεματικό πεδίο. Δεν ήθελα να γράψω για κάποιον που αναλύει τους εγκληματίες ως ανιχνευτής ανθρώπινου ψεύδους. Αυτό είχε ήδη παρουσιαστεί άριστα σε άλλα βιβλία. Με ενδιέφερε το ερώτημα τι συμβαίνει όταν μια ειδικός στη γλώσσα του σώματος πρέπει να αναλύσει τον εαυτό της. Για παράδειγμα, επειδή υποφέρει από απώλεια μνήμης και, όπως η Χάνα Χερμπστ στο «Mimik», ηχογράφησε προηγουμένως ένα βίντεο εξομολόγησης στο οποίο ισχυρίζεται ότι έχει σφάξει ολόκληρη την οικογένειά της.
– Πιστεύετε ότι πλέον τα θρίλερ περιγράφουν πολύ βίαιες ιστορίες με πρωταγωνιστές εξαιρετικά διεστραμμένες προσωπικότητες;
– Μπορώ να μιλήσω μόνο για τα βιβλία μου, και σε αυτά ποτέ δεν είναι οι θύτες που βρίσκονται στο επίκεντρο, αλλά πάντα τα θύματα. Προσωπικά, με ενδιαφέρει ο τρόπος με τον οποίο ένα άτομο που δεν είναι εκπαιδευμένο να αντιμετωπίζει τη βία χειρίζεται μια τέτοια εξαιρετικά δύσκολη, ανοίκεια κατάσταση. Για μένα αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα ενός θρίλερ: πώς θα συμπεριφερόμουν εγώ ο ίδιος σε αυτή τη συγκεκριμένη συνθήκη; Περισσότερο αίμα δεν σημαίνει αυτομάτως περισσότερο σασπένς. Στο πρώτο μου μυθιστόρημα, «Θεραπεία», δεν υπήρχε καν πτώμα.
– Ως μάστορας του είδους με διεθνή μπεστ σέλερ, πιστεύετε ότι έχετε βρει μια επιτυχημένη φόρμουλα γραφής;
– Σε καμία περίπτωση. Δεν υπάρχει φόρμουλα μπεστ σέλερ που να εγγυάται ότι θα έχετε 100% επιτυχία. Διαφορετικά, δεν θα υπήρχαν αποτυχίες στον κόσμο. Μπορώ μόνο να προσπαθώ πάντα να γράψω ένα βιβλίο που ο ίδιος θα ήθελα να διαβάσω και μετά να εύχομαι, σταυρώνοντας τα δάχτυλα, ότι δεν είμαι ο μόνος που μου αρέσει.
– Αν έπρεπε να εξηγήσετε στο ελληνικό κοινό μόνο ένα πράγμα για τα βιβλία σας, τι θα τους λέγατε;
– Οτι γράφω για το κακό ως εξαίρεση. Το καλό είναι ο κανόνας. Αυτό μου έμαθε η μητέρα μου την ημέρα των τρομοκρατικών επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου. Είπε, «Σεμπάστιαν, κοίτα πόσοι τρέχουν να βοηθήσουν!».
Οσοι νοιάζονται για τους άλλους –επαγγελματικά ή προσωπικά– αποτελούν την πλειονότητα, αλλά δυστυχώς αρκούν ελάχιστοι για να μας τρομοκρατήσουν.
