Τον Μάρτιο του 2022, το παλιό οικογενειακό σπίτι της Λίζης Καλλιγά στις Σπέτσες παίρνει φωτιά. Ανοίγοντας την πόρτα του υπνοδωματίου της αντικρίζει τις φλόγες, ενστικτωδώς παίρνει τον σκύλο της και βγαίνει γρήγορα έξω. Από το σπίτι δεν απέμειναν παρά μόνο ντουβάρια. Το πρώτο σοκ διαδέχεται μια περίοδος περισυλλογής και φροντίδας του εαυτού της στο κέντρο θεραπείας Ιππόλυση στον Μαραθώνα. Της παραχωρούν ένα δωμάτιο και μένει εκεί για τρεις και πλέον μήνες. Μετά τον πρώτο μήνα αρχίζει να παρατηρεί τον λευκό τοίχο απέναντι από το κρεβάτι της, να διερωτάται γιατί συμβαίνουν κάποια πράγματα.
«Εκεί σε αυτό το κρεβάτι διαπίστωσα αυτήν την τρομερή αλήθεια, ότι η ζωή είναι το σπουδαιότερο πράγμα που έχουμε. Μας φαίνεται αυτονόητο ότι ζούμε, δεν είναι», σχολιάζει, «όλοι κάνουμε προγράμματα, σχεδιάζουμε τι θα φάμε αύριο, πού θα πάμε εκδρομή, δεν ισχύει τίποτε από αυτά. Η ζωή σου μπορεί να ανατραπεί μέσα σε λίγα λεπτά, αυτό είναι τεράστια γνώση και το συνειδητοποίησα με τον “Ασπρο Τοίχο”».
«Η ενατένιση του “κενού» είχε διαφορετικό χαρακτήρα, με ηρέμησε. Ο τοίχος στάθηκε το σημείο αναφοράς, σαν να με βρήκε, δεν μπορώ να το εξηγήσω».
Αναφέρει πως, όπως έπεφταν οι σκιές από τα δέντρα και την κουρτίνα πάνω στη λευκή επιφάνεια, ο τοίχος άρχιζε να μοιάζει περισσότερο με οθόνη. «Καθόμουν με τις ώρες και το κοιτούσα, όπως βλέπουμε τα σύννεφα, παρατηρώντας το σχήμα και την κίνησή τους. Οπως καταλάβαινα τον τοίχο να “πάλλεται”, άρχισε να με ενδιαφέρει πολύ ψυχικά και καλλιτεχνικά, και ξεκίνησα να τραβώ βίντεο με το κινητό μου και να βγάζω φωτογραφίες. Αυτό το έκανα κάθε μέρα και βοήθησε πολύ στη θεραπεία μου, γιατί το κενό δεν είναι ποτέ κενό, μας προκαλεί να το γεμίσουμε». Το διάλειμμα από την οπτική πληροφορία, σχολιάζω, είναι πάντα βοηθητικό. «Εγώ έχω μεγάλη ιστορία με το “ταβάνι”, είχα κάνει και ένα έργο που για την Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας όταν είχαμε συμμετάσχει με τον Νίκο Αλεξίου, το «Πρωινό Φως». Εκεί είχα βιντεοσκοπήσει τις αντανακλάσεις του ήλιου σε ένα παλιό ζωγραφιστό ταβάνι στις Σπέτσες, όμως αυτή η παρατήρηση δεν περιείχε καμία αγωνία, εδώ η ενατένιση του “κενού” είχε διαφορετικό χαρακτήρα, με ηρέμησε. Ο τοίχος στάθηκε το σημείο αναφοράς, σαν να με βρήκε, δεν μπορώ να το εξηγήσω».
Τρόπος έκφρασης
Επιστρέφοντας στο σπίτι της, άρχισε να βλέπει ξανά το υλικό και να το επεξεργάζεται μόνη της. Τη ρωτάω αν της προκαλούσαν αναστάτωση αυτές οι εικόνες. «Καμία, είχαν φύγει όλα πίσω από τον τοίχο». Mέσα από αυτήν τη διαδικασία διαχείρισης του τραύματος άλλαξε και η ίδια ως άνθρωπος και αυτό επηρέασε και τον τρόπο έκφρασής της.
«Αυτή είναι μια νέα σελίδα, αισθάνομαι ότι η δουλειά μου παίρνει μια νέα κατεύθυνση», σημειώνει, ωστόσο, αυτό που την κινεί είναι πάντα σταθερό. «Ξεκινώ να δουλεύω κάτι επειδή άφησε μέσα μου μια βαθιά εντύπωση. Η Ιερά Οδός, για παράδειγμα, που είναι ένα μεγάλο έργο, πυροδοτήθηκε από μια ταμπέλα στον δρόμο και μια απορία. Τι σήμαινε Ιερά οδός, η έρευνα αυτή και η ανάγκη να μάθω, γέννησε το έργο. Πολλές φορές είναι κάποια σημάδια που σε οδηγούν σε έναν τρόπο δουλειάς». Η ανάγκη να διατηρήσει στη μνήμη της το παλιό μουσείο της Ακρόπολης είχε αποφέρει πριν από πολλά χρόνια τη σειρά «Μετοίκησις». Φωτογράφιζε τα γλυπτά πριν αυτά μεταφερθούν στο νέο κτίριο, για να σώσει την εικόνα που είχε εκείνη από παιδί. Μια ανάγκη την έσπρωξε να δουλέψει και τον «Ασπρο Τοίχο», να καταλάβει ποια ήταν και πώς ήθελε να ζει από εδώ και πέρα.
Εμενε μόνο ένα πρόβλημα: πού θα την έδειχνε αυτήν τη σειρά έργων. «Ο “Ασπρος Τοίχος” δεν ήταν έργο για γκαλερί. Συζητούσαμε με τον Θάνο Σταθόπουλο, τον επιμελητή, ότι το βίντεο, μια βιντεοπροβολή σε λούπα και εννέα φωτογραφίες, οι οποίες λειτουργούν περισσότερο διαλογιστικά, ζητούσαν ένα διαφορετικό χώρο». Η Χλόη Ακριθάκη τής πρότεινε το διαμέρισμα που ετοίμαζε για το αρχείο του πατέρα της και επιστήθιου φίλου της Καλλιγά, Αλέξη Ακριθάκη. «Πάλι ο Αλέξης θα μας λύσει το πρόβλημα», μου λέει κοιτάζοντας τη φωτογραφία στο τραπέζι της. Η επίσκεψη θα λαμβάνει χώρα κατόπιν τηλεφωνικού ραντεβού και οι ενδιαφερόμενοι θα εισέρχονται σε μικρό αριθμό 8-10 ατόμων. Γιατί θέλατε να είστε εκεί, τη ρωτάω. «Δεν σκέφτομαι ποτέ τα πράγματα, τα αφήνω να έρθουν μόνα τους, ήθελα απλά να είμαι οικοδέσποινα του έργου μου και να έχω μια προσωπική επαφή με όσους επισκεφθούν τον χώρο».
«Ασπρος Τοίχος», έως 28/5, οδός Τζωρτζ 5, Αρχείο Ακριθάκη, τηλέφωνο για ραντεβού, 6982-370.878 (17.00-21.00).
