Είκοσι πέντε αφίσες είναι κρεμασμένες στον προθάλαμο του γραφείου του καλλιτεχνικού διευθυντή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος Αστέρη Πελτέκη, στον 7ο όροφο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Αντιστοιχούν σε ισάριθμες παραστάσεις που ανέβηκαν στις τέσσερις αίθουσες της δεύτερης κρατικής σκηνής κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου, από τον περασμένο Σεπτέμβριο έως τώρα. Τόσο παραγωγική εποχή είχε χρόνια να ζήσει το βορειοελλαδίτικο κρατικό θέατρο της χώρας.
«Ο πλουραλισμός ήταν εξαρχής ο στόχος μας. Μια βεντάλια των παραστάσεων με όλα τα είδη για όλα τα γούστα του κοινού. Η επιλογή μάς δικαίωσε. Η δυναμική επανεκκίνηση του ΚΘΒΕ, σε συνδυασμό με τη δίψα του κοινού για θέατρο μετά τον εγκλεισμό της πανδημίας, προκάλεσε μια ευχάριστη έκρηξη», εξηγεί στην «Κ», κάνοντας έναν συνοπτικό απολογισμό της διετίας του στο τιμόνι του οργανισμού.
Είχε μόλις επιστρέψει από την Αθήνα όπου ανέβηκε σε σκηνοθεσία του η επιθεώρηση «Βίρα τις άγκυρες», των Θανάση Παπαθανασίου και Μιχάλη Ρέππα, για να συνεχίσει το «ράλι», όπως λέει, στο οποίο έχει επιδοθεί, κινούμενος ανάμεσα στη διαχείριση του οργανισμού, στην αναζήτηση χορηγών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων –γιατί το θέατρο χρειάζεται έσοδα για να αντεπεξέλθει στα έξοδα–, αντικατάσταση του γερασμένου εξοπλισμού του και, ταυτόχρονα, σχεδιασμό ενός εξίσου πολυσυλλεκτικού προγράμματος για την ερχόμενη περίοδο η οποία μας επιφυλάσσει, μεταξύ πολλών άλλων, Σαίξπηρ, Ντοστογιέφσκι, Ρόχας ντε Φερνάντο, Χάρολντ Πίντερ, Χριστόφορο Χριστοφή, «Μανώλη Χιώτη», «Δον Κάρλος».
– Κάποιοι λένε «ουκ εν τω πολλώ το ευ» και μάλιστα σ’ έναν κρατικό οργανισμό που αγωνίζεται για να ισορροπήσει έσοδα – έξοδα.
– Σαφώς, αλλά και κάποιοι άλλοι στο θέατρο λένε ότι ο Κάρολος Κουν ανέβαζε 70 παραστάσεις για να βγάλει δύο πολύ καλές. Η ζωντανή τέχνη, όμως, πάντα χρειάζεται «τω πολλώ» για να βγάλει και το «ευ». Το θέατρο είναι μια ζωντανή διαδικασία, ένας ζωντανός οργανισμός που λειτουργεί ως πειραματικό εργαστήρι τέχνης. Θεωρώ ότι ένα κρατικό θέατρο που λειτουργεί με πόρους από τους φορολογούμενους πολίτες πρέπει να απευθύνεται σε όλους. Σε δεύτερο επίπεδο, «τω πολλώ» είναι και «ευ» σε δύο τομείς. Ενας θεατρικός οργανισμός, ο οποίος από τον κανονισμό λειτουργίας του υποχρεούται να έχει 100 ηθοποιούς χειμώνα – καλοκαίρι, βρέξει – χιονίσει, οφείλει να έχει μια συνεχή παραγωγή για να συντηρεί το προσωπικό του. Αφετέρου μια πληθώρα επιλογών αναπτύσσει περισσότερο την επαφή με το κοινό και μάλιστα σε μια πόλη σαν τη Θεσσαλονίκη που δεν φημιζόμαστε για την αγάπη μας στη θεατρική τέχνη.
– Από πού απορρέει αυτή η φήμη;
– Είναι γνωστό ότι σε σχέση με τον πληθυσμό της η Θεσσαλονίκη δεν έχει τον αντίστοιχο αριθμό φιλοθεάμονος κοινού – κι αυτό είναι εξηγήσιμο. Η πόλη μας δεν είχε ποτέ άλλες μεγάλες σκηνές, παρά μόνο κάποιες μικρές, με αποτέλεσμα να μην αναπτύξει θεατρική κουλτούρα. Γι’ αυτό το ΚΘΒΕ «αναγκάστηκε» να διογκωθεί. Μία λοιπόν από τις αποστολές του πλουραλιστικού προγράμματος είναι το θέατρο να μπει στην κουλτούρα του Θεσσαλονικιού ως μέσον ψυχαγωγίας και διασκέδασης και όχι ως πάρεργο εξόδου.
– Ακολουθείτε ένα υβριδικό εναλλασσόμενου ρεπερτορίου με επαναλήψεις έργων της προηγούμενης χρονιάς. Γιατί επιλέξατε αυτό το σχήμα;
– Ηταν μια σκέψη που έκανα από την πρώτη χρονιά, βλέποντας ότι μεγάλες παραγωγές σε σκηνές των 500-600 θέσεων που διαρκούσαν μεγάλο χρονικό διάστημα ξαφνικά έκαναν «κοιλιά» στην προσέλευση του κοινού, ειδικά τις καθημερινές. Μείωσα έτσι τη διάρκεια, προγραμματίζοντας επαναλήψεις την επόμενη χρονιά και διαπίστωσα ότι οι αίθουσες γέμιζαν τόσο στις τελευταίες παραστάσεις όσο και στις επαναλήψεις. Αρα αυτό το υβριδικό εναλλασσόμενο ρεπερτόριο αποδίδει σε προσέλευση θεατών και σε έσοδα.
– Πώς μεταφράζεται σε αριθμούς;
– Αύξηση κοινού κατά 40% από την προ πανδημίας χρονιά. Πέρυσι τα έσοδά μας άγγιξαν τα 2,2 εκατ. ευρώ, που αποτελεί ρεκόρ δεκαετίας 1,78 εκατ. ήταν οι εισπράξεις του 2018). Κάποιες παραστάσεις («Οποιος θέλει να χωρίσει να σηκώσει το χέρι του», «Ο καλός άνθρωπος του Σε Τσουάν» «Βίρα τις άγκυρες» κ.ά.) είχαν πάνω από 25.000 θεατές σε δύο μήνες. Τα στοιχεία δείχνουν ότι και η φετινή χρονιά θα είναι καλύτερη. Ευελπιστούμε ότι θα κλείσει ανοδικά τόσο σε εισπράξεις όσο και σε έσοδα από χορηγίες.
– Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες της διετίας;
– Κατ’ αρχάς έπρεπε να ξεκολλήσει το καράβι από τη λάσπη όπου είχε βαλτώσει, όπως όλοι οι πολιτιστικοί οργανισμοί στην Ελλάδα και σ’ όλο τον κόσμο μετά την πανδημία. Επρεπε να σπρώξουμε όλοι μαζί για να καταφέρουμε να σαλπάρουμε ξανά. Η επανεκκίνηση δεν ήταν εύκολη και μάλιστα σ’ έναν φορέα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ο οποίος, με εξαίρεση τον Διαγόρα Χρονόπουλο που άφησε ένα πλεόνασμα περίπου 1 δισ., παλεύει να αυξήσει τα έσοδά του για να αντεπεξέλθει στα πάγια έξοδα συντήρησης ενός οργανισμού με πέντε χειμερινές σκηνές (τρεις των περίπου 600 θέσεων, δύο των 120 θέσεων) και δύο καλοκαιρινές (των 4.000-4.500 θέσεων), 400 εργαζομένους ετησίως και με συνεχή καλλιτεχνική παραγωγή. Βρήκα έναν οργανισμό με έλλειμμα λόγω της πανδημίας 600.000 ευρώ, υγιή θα τον έλεγα, σε σχέση με τη δυσχερή οικονομική κατάσταση της εποχής των μνημονίων.
Θεωρώ ότι ένα κρατικό θέατρο που λειτουργεί με πόρους από τους φορολογουμένους πολίτες πρέπει να απευθύνεται σε όλους.
Μέχρι τώρα τα καταφέρνουμε με έκτακτες επιχορηγήσεις, με μια αύξηση 600.000 ευρώ που ανέβασε την τακτική επιχορήγηση σε 6,5 εκατ. ευρώ και με χορηγίες, μια εξ αυτών γενναία που στήριξε σε πρώτη φάση πέντε παραγωγές μας. Βρήκα ωστόσο και ένα θέατρο με τεχνολογικό εξοπλισμό που πνέει τα λοίσθια. Για παράδειγμα, πολλά από τα σταγκόνια είναι χειροκίνητα και λειτουργούν με την ανοχή των ανθρώπων που τα χειρίζονται. Ενας από τους μεγάλους στόχους επομένως είναι κι αυτός. Να εξασφαλίσουμε πόρους μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων (ΕΣΠΑ ή Ταμείο Ανάκαμψης) για να εκσυγχρονίσουμε τον απαρχαιωμένο υλικοτεχνικό εξοπλισμό.
Επέστρεψα στο θέατρο όπου γαλουχήθηκα για να προσφέρω
– «Νόστος» και «εξωστρέφεια» παραμένουν στη φιλοσοφία του προγράμματος;
– Η έννοια του νόστου, η οποία διέπει την τριετία, εντάσσεται στην προσπάθειά μας να αφήσουν ένα στίγμα της δουλειάς τους στο ΚΘΒΕ δημιουργοί που είτε μεγάλωσαν είτε έκαναν τα πρώτα βήματά τους σ’ αυτό το θέατρο ή στην πόλη είτε βρέθηκαν στην πόλη ως φοιτητές. Ενας από αυτούς είμαι κι εγώ, που επέστρεψα στη γενέτειρα, στο θέατρο όπου γαλουχήθηκα, για να προσφέρω. Οσο για την εξωστρέφεια, οι ενέργειές μας στρέφονται προς όλες τις δυνατές κατευθύνσεις. Προς το κοινό της Θεσσαλονίκης, προς τις υπόλοιπες πόλεις της χώρας, προς το εξωτερικό.
Ο ιδρυτικός νόμος εμπεριέχει και παραγωγή καλλιτεχνικού προγράμματος σε όλο τον ευρύτερο χώρο της Ελλάδας και του εξωτερικού. Ο σκοπός αυτός εν μέρει έχει ατονήσει και εξαιτίας των οικονομικών δυσχερειών της χώρας, με αποτέλεσμα το ΚΘΒΕ να γίνει εσωστρεφές. Καιρός είναι να σπάσουμε το κέλυφος της εσωστρέφειας. Θέλουμε ένα θέατρο με μεγαλύτερο εύρος, περισσότερη πειθώ, που να αποτελεί κεντρικό πυλώνα πολιτιστικών δράσεων για την ευρύτερη περιοχή, θελκτικό για όλους τους καλλιτέχνες, έναν οργανισμό που να δημιουργεί αυτό που λέμε «θεατρική πιάτσα».
– Πώς θα πετύχετε αυτόν τον στόχο;
– Με συνέργειες, περισσότερες συμπαραγωγές με ΔΗΠΕΘΕ, μνημόνια συνεργασίας με αρχαιολογικά μουσεία, δήμους (π.χ. Επιδαύρου), αναλόγια, ημερίδες και δράσεις. Η έναρξη έγινε φέτος με το ΔΗΠΕΘΕ Σερρών. Η συμπαραγωγή μας «Μαρίκα με είπανε – Μαρίκα με βγάλανε» των Γιώργου Ανδρέου – Οδυσσέα Ιωάννου θα περιοδεύσει σε διάφορες πόλεις και στις Σέρρες. Παράλληλα, κατεβαίνουν στην Αθήνα οι δύο συμπαραγωγές με το «Λυκόφως», «Η αγαπημένη του κυρίου Λιν», του Φιλίπ Κλοντέλ, σκηνοθεσίας Guy Cassiers με τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη (21-26 Ιουνίου) για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και «Σ’ εσάς που με ακούτε» της Λούλας Αναγνωστάκη, σκηνοθεσίας Χρήστου Θεοδωρίδη στο Αμφι-Θέατρο Σπύρου Ευαγγελάτου (11-26 Μαΐου).
Απώτερος στόχος βέβαια είναι η Ενωση Θεάτρων της Ευρώπης και φεστιβάλ του εξωτερικού, ελπίζοντας ότι θα δώσουμε βήμα είτε στο αρχαίο δράμα είτε σε νεοέλληνες συγγραφείς να παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο εξωτερικό για να ενδυναμώσουμε το πολιτιστικό μας brand ως θέατρο, ως χώρα».
Μετά την Επίδαυρο
Μετά την καλοκαιρινή παράσταση του ΚΘΒΕ «Πλούτος» του Αριστοφάνη σε μετάφραση – σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα, με την καθηγήτρια Ιστορίας Μαρία Ευθυμίου σε ρόλο έκπληξη, το ΚΘΒΕ επανέρχεται τον Σεπτέμβριο με επαναλήψεις («Ο καλός άνθρωπος του Σε Τσουάν», τη «Μαρίκα με είπανε – Μαρίκα με βγάλανε», «Βίρα τις άγκυρες», «Πήρε τη ζωή στα χέρια της» κ.ά.) και με νέες παραγωγές.
Ανάμεσα σ’ αυτές που μας αποκάλυψε ο καλλιτεχνικός διευθυντής, είναι: «Εγκλημα και τιμωρία» του Ντοστογιέφσκι σε μετάφραση Θανάση Τριαρίδη και σκηνοθεσία Νικαίτης Κουντούρη. «Ονειρα καλοκαιρινής νύχτας» του Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου. «Ανατροπές της νύχτας» του Χριστόφορου Χριστοφή σε σκηνοθεσία Χάρη Πεχλιβανίδη. «Δον Κάρλος» σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά. Μια μουσικοθεατρική παραγωγή για τον Μανώλη Χιώτη σε σκηνοθεσία Ιόλης Ανδρεάδη. «Γυρισμός» του Χάρολντ Πίντερ σε σκηνοθεσία Πέρη Μιχαηλίδη. «Πολυξένη» της Στέλλας Μιχαηλίδου στην παιδική σκηνή και στην εφηβική το «Πάρτι» σε σκηνοθεσία Στέλιου Χατζηαδαμίδη. Ο ίδιος θα σκηνοθετήσει «Θελεστίνα» του Ρόχας ντε Φερνάντο, ένα «εμβληματικό κείμενο του 15ου αιώνα που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και αποθήκη ιδεών, ρόλων και χαρακτήρων για τους μετέπειτα θεατρικούς συγγραφείς».
Καλλιτεχνική δημιουργία, διαχείριση ενός απαιτητικού οργανισμού, προγραμματισμός, αναζήτηση πόρων. Με πολλά «καρπούζια σε μια μασχάλη» θα κλείσει η τριετής θητεία. «Είναι στη λειτουργία της φύσης μου. Μ’ αρέσει να τρέχω κρατώντας πολλά “καρπούζια”. Μέχρι τώρα δεν έχω σπάσει κανένα. Ευελπιστώ και στο μέλλον».
