«Δεν υπάρχουν κανόνες σε αυτή τη βιομηχανία» απαντά η Νάνσι Μπίσοπ, όταν τη ρωτάω αν μπορεί ένας Ελληνας ηθοποιός να τα καταφέρει στην Πόλη των Αγγέλων. Η γυναίκα που σύστησε τη Βουλγάρα ηθοποιό Μαρία Μπακάλοβα στο Χόλιγουντ και επιλέγει το cast πασίγνωστων αμερικανικών ταινιών (Hellboy, The Avengers, Borat-Subsequent κ.ά.), ξέρει πώς να βρίσκει τον κατάλληλο ηθοποιό για τον ρόλο όσο κανένας άλλος. Το όνομά της φιγουράρει στους τίτλους τουλάχιστον 100 μεγάλων κινηματογραφικών και τηλεοπτικών παραγωγών, ενώ είναι ιδρυτικό μέλος του ευρωπαϊκού βραχίονα του διαβόητου CSA (Casting Society of America). Ωστόσο, η ίδια λέει πως «στον δρόμο αυτόν κατέληξα τυχαία».
Η «Κ» τη συνάντησε στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος με αφορμή την επίσκεψή της στη χώρα μας για να διδάξει ένα workshop σε νέους ηθοποιούς. Αλλωστε και η ίδια ξεκίνησε τη διαδρομή της πολύ νέα. «Ζούσα και εργαζόμουν στο Σικάγο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Εμαθα τότε για έναν αντιφρονούντα θεατρικό συγγραφέα, τον Βάτσλαβ Χάβελ που ήταν στη φυλακή, και οι καλλιτέχνες υπογράψαμε ένα αίτημα για να τον απελευθερώσουν. Στη συνέχεια, όπως ξέρουμε, εκείνος έγινε πρόεδρος της Τσεχοσλοβακίας και έπειτα της Τσεχικής Δημοκρατίας. Οταν έπεσε το Σιδηρούν Παραπέτασμα ένα κύμα ομογενών αποφάσισε να ζήσει στο πρώην Ανατολικό Μπλοκ. Ημουν ανάμεσα σε αυτή την ομάδα και μετακόμισα στην Πράγα, στην αρχή για να σκηνοθετήσω μια παράσταση. Κάπως έτσι, έγινα καλλιτεχνική διευθύντρια του φημισμένου Μαύρου Θεάτρου» διηγείται.
Οταν άνοιξαν τα σύνορα προς την Ανατολική Ευρώπη και η ίδια η κινηματογραφική βιομηχανία άρχισε να κινείται ανατολικά, ένας ανεξερεύνητος τόπος για γυρίσματα βρέθηκε μπροστά της. Η Μπίσοπ είχε έναν μεγάλο κύκλο γνωριμιών στη βιομηχανία και οι διάσημοι φίλοι την καλούσαν συχνά για να τους βοηθήσει να βρουν ηθοποιούς. Ετσι έγινε η αρχή. Σήμερα, η διάσημη πλέον casting director και θερμή υποστηρίκτρια του κινήματος #ΜeΤoo ζει ανάμεσα στο Λονδίνο και την Πράγα, ενώ εξακολουθεί να ψάχνει στην κυριολεξία μέσα στα άχυρα για το επόμενο νέο ταλέντο.
– Ποιος αποφασίζει για το ποιος θα υποδυθεί τελικά έναν ρόλο; Για παράδειγμα, αν ο Τομ Κρουζ θέλει μια συγκεκριμένη ηθοποιό, θα είναι η δική του άποψη που θα επικρατήσει;
– Συνήθως είναι οι παραγωγοί και οι σκηνοθέτες που παίρνουν την τελική απόφαση για το ποιος/ποια θα πάρει τον ρόλο. Μερικές φορές όμως δεν γίνεται ακριβώς έτσι. Ο Τομ Κρουζ για παράδειγμα είναι ο επικεφαλής του “franchise” Mission Impossible, όχι μόνο ο πρωταγωνιστής, οπότε παίρνει και μεγάλες αποφάσεις ο ίδιος.
– Οι διάσημοι ηθοποιοί περνούν από casting;
– Εξαρτάται. Συνήθως, αν είναι πολύ διάσημοι, απλώς προσλαμβάνονται. Ωστόσο πολλές φορές χρειάζεται και μια συνάντηση με τον σκηνοθέτη, ξέρετε, για να συστηθούν, να δούμε αν τα πάνε καλά, να δούμε αν αντιλαμβάνονται τον ρόλο με τον ίδιο τρόπο. Αλλά να γνωρίζετε ότι υπάρχουν πολλοί επώνυμοι ηθοποιοί που πρέπει να περάσουν από οντισιόν. Ειδικά όταν μιλάμε για έναν απαιτητικό ρόλο, οι υποψήφιοι δεν είναι λίγοι. Οπως στην περίπτωση του James Bond για παράδειγμα.
– Σας έχει τύχει να αρνηθεί έναν ρόλο ένας ηθοποιός που θέλετε πολύ;
– Δεν λειτουργεί ακριβώς έτσι. Συνήθως έχουμε πολλές επιλογές. Στην αρχή της διαδικασίας κάνω μια λίστα με τους διαθέσιμους ηθοποιούς και μετά η παραγωγή αποφασίζει ποιους θέλει να προσλάβει. Μερικές φορές βέβαια οι σκηνοθέτες έχουν ιδιαίτερες προτιμήσεις, έχουν και τις μούσες τους. Ο Ταραντίνο για παράδειγμα είχε την Ούμα Θέρμαν.
– Οπως ο δικός μας Γιώργος Λάνθιμος έχει την Εμα Στόουν. Ο οποίος εντέλει δεν πήρε μαζί του στο Χόλιγουντ τους Ελληνες ηθοποιούς που πρωταγωνίστησαν στις πρώτες του ελληνικές ταινίες. Πιστεύετε πως είναι δύσκολο να συμβεί κάτι τέτοιο;
– Οχι δεν πιστεύω πως είναι ανέφικτο. Πιστεύω πως αυτή αποτελεί μια επιλογή του ίδιου του σκηνοθέτη. Οι Σκανδιναβοί σκηνοθέτες για παράδειγμα, όπως ο Βίντενμπεργκ, ο Λαρς Φον Τρίερ, πήραν τους ηθοποιούς τους μαζί τους και έπειτα οι καριέρες τους απογειώθηκαν. Εχουμε τον Mads Mikessen, τον Stellan Skaskard και πολλούς άλλους.
– Οι Ευρωπαίοι σκηνοθέτες ψάχνουν διαφορετικά πράγματα σε έναν ηθοποιό από ό,τι οι Αμερικανοί;
– Αυτό εξαρτάται από πολλά πράγματα. Αλλά νομίζω ότι η Αμερική είναι κάπως γνωστή για το πιο φιλόδοξο κάστινγκ της. Σε μια ταινία της Marvel, για παράδειγμα, ο κόσμος περιμένει πολύ όμορφους ηθοποιούς, με άψογη εμφάνιση. Και πολλά από τα αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα, αυτό το ονομάζουν φιλόδοξο κάστινγκ, όπου όλοι είναι πολύ όμορφοι και τα δόντια τους είναι πολύ λευκά και ίσια. Αλλά βεβαίως υπάρχουν και αμερικάνικες ταινίες που ψάχνουν πιο καθημερινούς ανθρώπους. Φυσικά ήταν ο Φράνσις Φορντ Κόπολα και όλη αυτή η γενιά παραγωγών που άρχισαν να εισάγουν αυτή την ιδέα ότι, «εντάξει, δεν θα προσλάβουμε τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ μόνο επειδή είναι όμορφος. Θα προσλάβουμε τον Αλ Πατσίνο γιατί μοιάζει με έναν σκληροτράχηλο Ιταλό». Η Ευρώπη είναι πάντως περισσότερο γνωστή για πιο σινεφίλ ταινίες με ηθοποιούς με αυθεντική εμφάνιση.
– Οι πλατφόρμες, όπως το Netflix, έχουν αλλάξει τα δεδομένα για τους διεθνείς ηθοποιούς;
– Υπήρχε μια εποχή στην Αμερική και ειδικά στην αμερικανική τηλεόραση που μας ενδιέφεραν μόνο Αμερικανοί ηθοποιοί με αμερικανική προφορά και αυτό σίγουρα δεν ισχύει πλέον. Γνωρίζουμε ότι το κοινό σήμερα παρακολουθεί τα πάντα και ότι ακόμη και Αμερικανοί και οι Βρετανοί διαβάζουν υπότιτλους πλέον. Είδαμε πόσο δημοφιλές υπήρξε το κορεατικό Squid Games, ή το ισπανικό Casa de Papel. Ισπανοί ηθοποιοί ήρθαν στο προσκήνιο και έγιναν γνωστοί παγκοσμίως.
– Να σας ρωτήσω και για την πρόσφατή σας διάκριση, με το βραβείο Καλλιτέχνη για το καλύτερο casting για κωμωδία για την ταινία Borat Subsequent. Πώς αποφασίσατε να δώσετε τον βασικό ρόλο σε μια νεαρή Βουλγάρα ηθοποιό, τη Μαρία Μπακάλοβα, η οποία εν τέλει έλαβε επίσης πολλά βραβεία;
– Στην αρχή δεν γνώριζα για ποια ταινία έκανα κάστινγκ, απλώς μου είπαν ότι ψάχνουμε μια κοπέλα που πρέπει να δείχνει σαν φοιτήτρια Ανατολικοευρωπαία και είναι σημαντικό να μπορεί να κάνει αστεία. Είχαν κάνει ήδη μια έρευνα στο Λονδίνο μέσω πρακτορείων. Επρεπε λοιπόν να ψάξω κάτω από τις πέτρες, όπως λέμε, για να τη βρω. Η Μαρία προέκυψε από μια επαφή που είχα στη Βουλγαρία που γνώριζε κόσμο στη σχολή κινηματογράφου. Πέρασα από ακρόαση όλα τα κορίτσια που αποφοιτούσαν εκείνη τη χρονιά. Ηταν εκατοντάδες. Μετά μου είπαν περί τίνος πρόκειται. Τελικά μπήκα στο δωμάτιο με τον Σάσα και πήρα περισσότερες λεπτομέρειες από αυτόν. Και μετά επιλέχθηκε η Μαρία.
– Πολλές ταινίες γυρίζονται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Η Ελλάδα γνωρίζει μια άνθιση σε αυτόν τον τομέα και οι Ελληνες ηθοποιοί ονειρεύονται και εκείνοι να τα καταφέρουν στην Ευρώπη, στην Αμερική, όπως έκανε και η Μαρία. Πιστεύετε ότι οι ηθοποιοί μπορούν να δημιουργήσουν μια καριέρα που ξεπερνά τα σύνορα;
Ναι, φυσικά. Οι διαδικασίες που ακολουθούμε σήμερα έχει καταστήσει εφικτό το casting και εν μέσω διαδικτύου. Οι ηθοποιοί έχουν δικά τους εργαλεία μάρκετινγκ, όπως το instagram, τα βίντεο που ανεβάζουν, το προφίλ στο IMDB, όλα αυτά βοηθούν. Αλλά δεν υπάρχουν κανόνες ή συνταγές. Η Μαρία δεν έκανε τίποτα από αυτά, δεν είχε τίποτε από όλα αυτά. Απλώς, έτυχε να αποφοιτήσει από αυτή την τάξη εκείνη τη συγκεκριμένη χρονιά. Αν είχε αποφοιτήσει τον προηγούμενο χρόνο, ίσως να μην την είχα δει. Οπότε ήταν και λίγο τυχερό. Υπάρχει πάντα και η παράμετρος της τύχης.
– Αλλαξε το κίνημα #MeToo τα δεδομένα και στις ακροάσεις;
Ναι τα άλλαξε. Για παράδειγμα, στο παρελθόν, αν κάποιος/κάποια έπρεπε να περάσει μια ακρόαση για μια γυμνή σκηνή, θα είχε ένα κλειστό σετ. Αλλά σήμερα είναι πλέον ανοιχτό. Ενα από τα πράγματα που συμβουλεύουμε τους ηθοποιούς σε μια τέτοια ευαίσθητη ακρόαση για μια γυμνή σκηνή είναι, φέρτε έναν φίλο μαζί σας, φέρτε τον ατζέντη σας ή κάποιον συνοδό για να βεβαιωθείτε ότι όλα πηγαίνουν ομαλά, ότι ο σκηνοθέτης δεν θα σας παρενοχλήσει. Και υπάρχει πάντα περιθώριο για διαπραγμάτευση, ακόμη και αν θέλουν να βγάλεις όλα τα ρούχα σου, εσύ μπορεί να θέλεις να βγάλεις μόνο την μπλούζα σου. Ή να έχεις body double (αντικαταστάτη) για τις πολύ δύσκολες σκηνές.
– Στη διάρκεια της καριέρας σας συνεργαστήκατε και με κάποιους αμφιλεγόμενους σκηνοθέτες, όπως ο Πολάνσκι. Πώς χειρίζεστε σήμερα τέτοιες επιλογές;
– Ερχεται η στιγμή που κάποιος σαν τον Πολάνσκι, όντως σε προσλαμβάνει. Και βρίσκεσαι μπροστά σε ένα δίλημμα. Αλλά σήμερα δεν είναι τόσο μεγάλο θέμα πλέον, επειδή πολλοί από αυτούς τους σκηνοθέτες ή παραγωγούς έχουν μπει στο περιθώριο, δεν τους επιτρέπεται να εργαστούν πια. Ωστόσο εξακολουθούν και υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις. Πρόσφατα με είχαν προσκαλέσει να απονείμω ένα βραβείο σε έναν διάσημο άντρα της βιομηχανίας μας, ο οποίος είναι καταδικασμένος βιαστής. Τους έγραψα και τους ρώτησα. «Εχετε καταλάβει ότι πρόκειται για καταδικασμένο βιαστή;» Και παραδόξως δεν το γνώριζαν. Τον απομάκρυναν αμέσως. Επομένως, υπάρχει πάντα χώρος για να αλλάξουμε τα πράγματα ακόμη περισσότερο, πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση και να συνεχίζουμε να μοιραζόμαστε τις πληροφορίες μεταξύ μας για να κρατήσουμε αυτούς τους ανθρώπους μακριά από τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, αλλά και μακριά από την κοινωνία.
*Η Νάνσι Μπίσοπ ήρθε στην Αθήνα με αφορμή το Workshop «Τεχνικές Οντισιόν για την Τηλεόραση και τον Κινηματογράφο» που διοργανώθηκε από τη WIFT με την υποστήριξη του ΕΚΟΜΕ.
