«Η ιδέα για τη δημιουργία αυτού του έργου γεννήθηκε μέσα μου διαβάζοντας ένα άρθρο για το νυφικό της Λαίδης Νταϊάνα. Στο κείμενο αναφερόταν πως τα σχέδια του φορέματος υπόκειντο σε αυστηρές ρήτρες εμπιστευτικότητας. Φτιάχτηκε μάλιστα ένα δεύτερο νυφικό φουστάνι σε περίπτωση που το πρώτο διέρρεε στον Τύπο. Υπήρχαν επίσης κομμάτια υφάσματος του νυφικού, που ανακατεύονταν με άλλα, ώστε να μπερδευτούν οι παπαράτσι που θα έψαχναν τους κάδους των σκουπιδιών για να μάθουν ποιο ύφασμα είχε επιλεγεί», λέει στην «Κ» η Καρολίν Γκιγελά Ενγκιγέν (φωτ).
Η Γαλλίδα συγγραφέας και σκηνοθέτις θεάτρου και κινηματογράφου κατέχει στα 42 της χρόνια ήδη ένα Molière –το εθνικό θεατρικό βραβείο της Γαλλίας– και εργάζεται πυρετωδώς χωρίς όμως να αρνείται τις συνεντεύξεις. «Χαίρομαι να δίνω πληροφορίες για τη δουλειά μου», λέει. Την αναζητήσαμε λίγες ώρες πριν από την αυριανή πρεμιέρα της νέας της παράστασης «Lacrima» στην Πειραιώς 260 (Δ). Η ιστορία ενός νυφικού το οποίο παραγγέλνει η πριγκίπισσα της Αγγλίας σε έναν οίκο υψηλής ραπτικής, ήταν η αφετηρία της συζήτησής μας.
Στάδια προετοιμασίας
Σύμφωνα με το έργο, επί οκτώ μήνες, διάφοροι άνθρωποι εργάζονται για την υλοποίηση του μυστικού σχεδίου χωρίς να γνωρίζουν το τελικό προϊόν. Από μια μοντελίστ στο Παρίσι και μια πλέκτρια δαντέλας στη Νορμανδία έως τον κεντητή από τη Βομβάη, η παράσταση που θα δούμε, ακολουθεί όλα τα στάδια της προετοιμασίας σαν να αγγίζει τα χέρια των τεχνιτών που συμμετέχουν στην κατασκευή του φορέματος.
«Η γραφή μου πήρε ξαφνική τροπή όταν διάβασα για την υψηλή ραπτική και πήγα στην Αλανσόν, πατρίδα της γαλλικής δαντέλας, για να δω και να κατανοήσω τα βήματα που απαιτούνται για την κατασκευή ενός φορέματος», εξηγεί. «Τότε κατάλαβα ότι το κέντημα του συγκεκριμένου φορέματος πρέπει να γίνει στην Ινδία, στη Βομβάη. Αυτή η ιδέα με προκάλεσε, επειδή η γεωπολιτική διάσταση είναι σημαντική στις ιστορίες μου. Γι’ αυτό επίσης αποφάσισα ότι η πριγκίπισσα θα ήταν Αγγλίδα, δεδομένης της αποικιοκρατικής σχέσης της Ινδίας με τη Βρετανία», καταλήγει.
Οι θεατρόφιλοι γνωρίσαμε και ξεχωρίσαμε την Καρολίν Γκιγελά Ενγκιγέν ήδη από το 2019. Τότε παρουσίασε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου τη «Σαϊγκόν», μια πολύωρη παράσταση με βιωματικά στοιχεία –η μητέρα της Ενγκιγέν είναι Βιετναμέζα– κάνοντας ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία της: μια νέα φωνή, που έχει την ικανότητα να εκφράζεται συνδυάζοντας την τέχνη με το κοινωνικό σχόλιο, δημιουργώντας έργα που αγγίζουν συναισθηματικά το κοινό.
Η «Σαϊγκόν» μιλούσε μέσα από τις μικροϊστορίες των πρωταγωνιστών, δημιουργώντας ένα μωσαϊκό αφηγήσεων που αλληλοσυμπληρώνονταν ή συγκρούονταν. Με ανάλογο τρόπο το «Lacrima» συνθέτει ένα κολάζ πολιτισμών που γίνονται ορατοί χάρη στον μεγεθυντικό φακό που διαθέτει η θεατρική γραφή της Ενγκιγέν.
– Ποια θέματα εξερευνάτε στο «Lacrima» και πώς τα επεξεργαστήκατε;
– Βρήκα την υπόθεση της ρήτρας εμπιστευτικότητας καταπληκτική, και σκέφτηκα ότι θα μπορούσε να αποτελέσει ένα εξαιρετικό στοιχείο γύρω από το οποίο θα περιστρεφόταν το έργο. Η ιδέα μού επέτρεψε επίσης να δουλέψω όπως μου αρέσει, με μια χορωδιακή αφήγηση που ακολουθεί τους ανθρώπους που συμμετέχουν στην κατασκευή του φορέματος. Ετσι ανακάλυψα έναν κόσμο μυστικότητας, έναν κόσμο εργασίας και επίσης έναν κόσμο που το θέμα της βίας τον ταλανίζει.
– Πώς μπαίνει η πολιτική μέσα στις ιστορίες που αφηγείστε θεατρικά;
– Πάντα προσπαθώ να αποτυπώσω τον τρόπο με τον οποίο τα πολιτικά ή γεωπολιτικά ζητήματα επηρεάζουν τους ανθρώπους. Πώς αντιμετωπίζει ένας κεντητής στη Βομβάη την τοπική παράδοση και τα αποικιακά κατάλοιπα στη χώρα του; Πώς βρίσκουν οι οίκοι ραπτικής τις μοδίστρες που θα κατασκευάσουν ένα φόρεμα; Γιατί κάποιοι κεντητές δεν ξέρουν καν σε ποια συλλογή δουλεύουν;
Λίγοι γνωρίζουν ότι είναι τα χρυσά δάχτυλα των Ινδών τεχνιτών που δημιουργούν τα πιο όμορφα ρούχα που βλέπουμε στις πασαρέλες της υψηλής ραπτικής. Ετσι αντιμετωπίζω λοιπόν το πολιτικό ζήτημα, κάνοντας το αόρατο ορατό.
– Η προσέγγισή σας στο θέατρο συχνά αντλεί από προσωπικές και συλλογικές μνήμες, και ενσωματώνει διαφορετικές πολιτισμικές αφηγήσεις. Πώς επηρεάζει αυτή η πολυγλωσσία τη δημιουργική διαδικασία;
– Αφετηρία μου είναι πάντα η μυθοπλασία. Οπως είπα, αφιερώνω χρόνο για έρευνα, για να συγκεντρώσω τις απόψεις των ειδικών ώστε να γνωρίζω καλά την πραγματικότητα που προσπαθώ να κατανοήσω. Για το «Lacrima», πέρασα πολύ χρόνο στην Αλανσόν. Πήγα εκεί γιατί από την αρχή είχα την ιδέα ότι η πριγκίπισσα θα ήθελε να φορέσει ένα πέπλο από εκλεκτή νορμανδική δαντέλα. Φτάνοντας, αφενός διαπίστωσα ότι οι αρχικές μου ιδέες επαληθεύονταν, ανακάλυψα όμως και πράγματα που δεν ήξερα καν ότι υπήρχαν.
Ποτέ δεν αποφεύγω την ιδέα να αφηγηθώ ζωές οι οποίες διαθέτουν τις δικές τους κοινωνικές, πολιτικές, γεωπολιτικές και πολιτισμικές διαφορές.
Τον 19ο και τον 20ό αιώνα, η δαντέλα ήταν ένα πολυτελές, απαραίτητο στοιχείο της υψηλής ραπτικής – κάτι που δεν ισχύει πλέον, και το επάγγελμα του κατασκευαστή δαντέλας είναι καταδικασμένο να εξαφανιστεί. Η εργασία είχε λοιπόν περιορισμούς ώστε να μη διαρρεύσουν κάποια ιδιαίτερα σχέδια. Ηταν αυτό που λέμε βιομηχανικό μυστικό, και βρήκε τον δρόμο του στην ιστορία μου, καθιστώντας την πιο περίπλοκη και προσθέτοντας στην αρχική μου αφήγηση.
Ποτέ δεν αποφεύγω την ιδέα να αφηγηθώ ζωές που είναι πολύ συγκεκριμένες, οι οποίες διαθέτουν τις δικές τους κοινωνικές, πολιτικές, γεωπολιτικές και πολιτισμικές διαφορές. Η γραφή μου προσπαθεί να κατανοήσει τι μπορεί να συνδέει όλους αυτούς τους χαρακτήρες, χωρίς ποτέ να εξομαλύνει ή να διαστρεβλώνει την πραγματικότητα. Αραγε τι κοινό έχουν κατά βάθος, ένας Γάλλος κατασκευαστής δαντέλας με μια κεντήστρα από τη Βομβάη και μια βοηθό σε ατελιέ μόδας στο Παρίσι;
