Από τις αρχές του περασμένου Μαΐου, όταν και ενεργοποιήθηκε η 24ωρη τηλεφωνική γραμμή 10201 για την προστασία των ανηλίκων, έχουν φτάσει συνολικά στο τηλεφωνικό κέντρο 57 καταγγελίες. Οπως εξήγησε στην «Κ» η Γεωργία Πατρωνούδη, διευθύντρια της Υποδιεύθυνσης Προστασίας Ανηλίκων, οι καταγγελίες αφορούν κατά κύριο λόγο σχολικό εκφοβισμό, παραβατικότητα ανηλίκων, υπόνοιες για σεξουαλική κακοποίηση, κατοχή ή διακίνηση ναρκωτικών, φθορές και βανδαλισμούς ξένης ιδιοκτησίας και περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Κάποιες από αυτές τις καταγγελίες διερευνώνται ήδη ποινικά, γεγονός που όπως εξήγησε η κ. Πατρωνούδη, αναδεικνύει ότι «όσο πιο έγκαιρη είναι η ενημέρωση, τόσο πιο έγκαιρη θα είναι και η παρέμβαση».
«Το παιδί θα μιλήσει όταν ο φόβος φτάσει στο απροχώρητο»
Σύμφωνα με όσα δήλωσε στην «Κ» η κ. Πατρωνούδη, «τρεις στις τέσσερις κλήσεις που έχει δεχθεί το τηλεφωνικό κέντρο αφορούσαν την Αττική». Μια από αυτές τις κλήσεις πραγματοποιήθηκε από το ίδιο το παίδι – θύμα: «Μας κάλεσε αρχικά η μητέρα του κι έπειτα μας μίλησε και το παιδί. Το περιστατικό αφορούσε παραβατικότητα από ομάδα ανηλίκων που εκφόβιζαν συνομηλίκους τους, αφαιρώντας τους προσωπικά είδα, όπως επώνυμα ρούχα και παπούτσια. Το παιδί περιέγραψε αυτά τα παιδιά ως παραβατικούς και πράγματι διαπιστώσαμε ότι κάποια εξ αυτών είχαν συλληφθεί στο παρελθόν για κλοπές».
Γενικότερα, όπως σχολίασε η κ. Πατρωνούδη, «ένα παιδί θα μιλήσει όταν δεν μπορεί να το διαχειριστεί μόνο του, όταν ο φόβος έχει φτάσει στο απροχώρητο ή όταν το παιδί φέρει κάποιο εμφανές εξωτερικό τραύμα κακοποίησης».
Καταγγελίες από γονείς, εκπαιδευτικούς και ψυχολόγους
Σε άλλες περιπτώσεις, οι κλήσεις πραγματοποιήθηκαν από «τους γονείς, καθώς και από άλλα άτομα που άκουσαν ή είδαν κάποιο περιστατικό να εκτυλίσσεται μπροστά τους. Επίσης, είχαμε καταγγελίες από εκπαιδευτικούς και επαγγελματίες υγείας, που στο πλαίσιο των καθηκόντων τους, έρχονται σε επαφή με τα παιδιά».
Ενας ψυχολόγος παρακολουθούσε ένα παιδί και μας κάλεσε επειδή είχε ενδείξεις ότι κάτι συνέβαινε στο οικογενειακό του περιβάλλον. Πράγματι, διαπιστώσαμε ότι η συγκεκριμένη οικογένεια είχε απασχολήσει στο παρελθόν την εισαγγελία Ανηλίκων.
Χαρακτηριστικά, η κ. Πατρωνούδη αναφέρθηκε σε μια περίπτωση όπου «ένας καθηγητής μας κάλεσε προκειμένου να καταγγείλει περιστατικό σχολικού εκφοβισμού. Σε μια άλλη περίπτωση, ένας ψυχολόγος παρακολουθούσε ένα παιδί και μας κάλεσε επειδή είχε ενδείξεις ότι κάτι συνέβαινε στο οικογενειακό του περιβάλλον. Πράγματι, διαπιστώσαμε ότι η συγκεκριμένη οικογένεια είχε απασχολήσει στο παρελθόν την εισαγγελία Ανηλίκων».
Φυσικά, υπάρχουν και περιπτώσεις, που οι υπόνοιες του καταγγέλλοντος δεν ανταποκρίνονται στα πραγματικά περιστατικά: «Μας είχε καλέσει ένας διερχόμενος πολίτης και εξέφρασε υπόνοιες για σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκου, επειδή είχε δει να βγαίνουν από ένα σταθμευμένο αυτοκίνητο, σε κεντρικό δρόμο στα βόρεια προάστια, ένα κορίτσι εμφανώς στεναχωρημένο και ενοχλημένο και ένας ενήλικος άνδρας που τακτοποιούσε τα ρούχα του. Επειτα από έρευνα, ταυτοποιήθηκαν τα πρόσωπα και αποκλείστηκε κάθε ενδεχόμενο κακοποίησης».
Παραβατικότητα από την ηλικία των 11 ετών
Οι περισσότερες κλήσεις, σύμφωνα με την κ. Πατρωνούδη, αφορούν πληροφορίες για περιστατικά «που είχαν συμβεί στο πρόσφατο παρελθόν και απαιτούν αστυνομική έρευνα προς διακρίβωση των όσων καταγγέλλονται. Στο πλαίσιο της έρευνας, μια από τις ενέργειες θα είναι να μεταβούμε στον τόπο για να συλλέξουμε πληροφορίες. Σε τρεις περιπτώσεις μάλιστα –οι δύο αφορούσαν ενδοοικογενειακή βία και η άλλη σχολικό εκφοβισμό– ήρθαμε σε απευθείας επαφή με τα παιδιά, μιλώντας τηλεφωνικά μαζί τους».
Δύο άλλες κλήσεις αφορούσαν, σύμφωνα με την κ. Πατρωνούδη, «καταγγελία για παραβατικές συμπεριφορές σε πλατεία σε περιοχή στη νότια Αττική, όπου συγκεντρώνονται νεαροί και εκφοβίζουν συνομηλίκους τους και για περιοχή του κέντρου της Αθήνας σχετικά με ομάδα νεαρών, οι οποίοι προκαλούν φθορές, φωνάζουν και εξυβρίζουν τους κατοίκους της περιοχής. Σε αυτές τις περιπτώσεις πραγματοποιήσαμε στοχευμένες δράσεις στα σημεία αυτά, με τη διενέργεια ελέγχων, για τον αποσυντονισμό των παραβατικών αυτών συμπεριφορών».
Γενικότερα, η κ. Πατρωνούδη σχολίασε ότι έντονα ζητήματα αναφορικά με παραβατικότητα ανηλίκων σημειώνονται μεταξύ άλλων «σε περιοχές όπου υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση ανηλίκων, όπως στην Κηφισιά, στον σταθμό του ΗΣΑΠ στο Μαρούσι, στο κέντρο της Αθήνας και σε αρκετές περιοχές των νοτίων προαστίων».
Οσο μειώνεται το ηλικιακό όριο τόσο πιο πολύ αυξάνονται οι πιθανότητες το παιδί αυτό να συνεχίσει να είναι παραβατικό, εάν δεν υπάρξει έγκαιρη και κατάλληλη παρέμβαση.
Οπως σχολίασε, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια «αυξημένη συχνότητα στα περιστατικά παραβατικότητας ανηλίκων και σχολικού εκφοβισμού. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι υπάρχει μεγαλύτερη ένταση, περισσότερη βία και μείωση του ορίου ηλικίας. Παλιότερα, η παραβατικότητα ανηλίκων καταγραφόταν κατά κύριο λόγο στις ηλικίες 14-18 ετών. Πλέον, βλέπουμε περιστατικά ακόμη και από την ηλικία των 11-12 ετών. Οσο μειώνεται το ηλικιακό όριο τόσο πιο πολύ αυξάνονται οι πιθανότητες το παιδί αυτό να συνεχίσει να είναι παραβατικό, εάν δεν υπάρξει έγκαιρη και κατάλληλη παρέμβαση. Παράλληλα, βλέπουμε και τα κορίτσια να καταλαμβάνουν ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι από τη συνολική παραβατικότητα».
Αρκετά συχνά μάλιστα τα παιδιά αυτά, ακόμη και στις πιο νεαρές ηλικίες, έχουν επάνω τους μαχαίρια, τα οποία όπως εξήγησε η κ. Πατρωνούδη «προμηθεύονται από άλλα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας».
Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με την κ. Πατρωνούδη, «πραγματοποιούνται ειδικές δράσεις από την Ασφάλεια μαζί με μονάδες ήπιας αστυνόμευσης, που είναι στοχευμένες στα σημεία όπου παρατηρείται αυξημένη συγκέντρωση νεαρών ατόμων ή έχουν καταγραφεί αυξημένα περιστατικά παραβατικότητας ανηλίκων».
Αυξημένα τα περιστατικά μπούλινγκ
Σχετικά με το ζήτημα του μπούλινγκ, η ίδια ανέφερε ότι και σε αυτή την περίπτωση εμφανίζεται «αυξημένη συχνότητα στα περιστατικά, όμως τα θέματα αυτά απασχολούν πλέον ιδιαίτερα την κοινωνία των πολιτών, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι ενημερώσεις και κατά συνέπεια παρατηρείται και αύξηση στις καταγγελίες». Σημαντικό είναι, σύμφωνα με την ίδια, ότι «πλέον έχουμε καθημερινή επαφή με διευθυντές σχολείων όταν χρειάζεται. Στόχος είναι τα περιστατικά να λύνονται στο σχολείο, εκτός αν υπάρχουν ζητήματα παραβατικότητας και πρέπει να παρέμβουν οι Αρχές».
Το σχολικό έτος 2023 -2024 από την Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων πραγματοποιήθηκαν συνολικά 97 ενημερωτικές ομιλίες – διαλέξεις σε θέματα παραβατικότητας και σχολικής βίας σε μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς, στον νομό Αττικής, τις οποίες παρακολούθησαν 11.374 άτομα.
Βάσει όσων σχολίασε η ίδια, «το σχολικό έτος 2023 -2024 από την Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων πραγματοποιήθηκαν συνολικά 97 ενημερωτικές ομιλίες – διαλέξεις σε θέματα παραβατικότητας και σχολικής βίας σε μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στον νομό Αττικής, τις οποίες παρακολούθησαν 11.374 άτομα».
Για ορισμένες υποθέσεις που καταγγέλθηκαν στην τηλεφωνική γραμμή, ενημερώθηκε όπως εξήγησε η κ. Πατρωνούδη «η Εισαγγελία Ανηλίκων και ξεκίνησε η ποινική διερεύνηση των καταγγελλομένων, καθώς επρόκειτο για αυτεπαγγέλτως διωκόμενες πράξεις».
«Υποθέσεις όπως αυτή στον Κολωνό σου μένουν χαραγμένες»
Την περσινή χρονιά, η Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων διαχειρίστηκε συνολικά 97 υποθέσεις, ενώ σε 209 περιπτώσεις διενεργήθηκε προκαταρκτική εξέταση από την Εισαγγελία Ανηλίκων. Στο 95% αυτών των περιπτώσεων, σύμφωνα με την κ. Πατρωνούδη, οι υποθέσεις αφορούσαν αδικήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας.
Οπως σημείωσε, αυτά τα περιστατικά «καταγράφονται σε όλες τις ηλικίες, κυριότερα όμως αφορούν παιδιά από 12 έως 17 ετών. Υπάρχουν όμως περιστατικά ακόμη και σε παιδιά 4-5 ετών. Οι υποθέσεις που ο δράστης είναι εντελώς άγνωστος σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι ελάχιστες».
Στο 95% των περιπτώσεων, οι υποθέσεις αφορούσαν αδικήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας.
Αλλωστε, οι πιο δύσκολες περιπτώσεις παιδικής κακοποίησης είναι, σύμφωνα με την ίδια, «εκείνες όπου ο δράστης είναι μέλος της στενής οικογένειας του παιδιού-θύματος και υπάρχει προσωπική σχέση αγάπης και εμπιστοσύνης. Ειδικά στις περιπτώσεις που ο δράστης είναι ο πατέρας του παιδιού, η αμφιθυμία στο συναίσθημα του παιδιού απέναντι στο πρόσωπο που ταυτόχρονα το φροντίζει και το προστατεύει, αλλά και το κακοποιεί, είναι πραγματικά πολύ ψυχοφθόρα για όλους όσοι χειρίζονται μια τέτοια υπόθεση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αρκετά συχνά το παιδί κατακλύζεται από συναισθήματα. Σκέφτεται τι θα συμβεί στον γονιό του αν μιλήσει, και έτσι τον προστατεύει».
Αλλωστε, όπως εξήγησε, έχουν υπάρξει περιπτώσεις όπου παιδιά «είχαν καταγγείλει ότι τα έχει χτυπήσει ο γονέας τους, αλλά στη συνέχεια το αναίρεσαν. Αλλες φορές μπορεί να ωραιοποιήσουν την κατάσταση ή να τον δικαιολογήσουν. Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να υπάρξουν άμεσες ενέργειες, καθώς σε διαφορετική περίπτωση χάνουμε στοιχεία και μνήμες από το παιδί».
Στις περισσότερες υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης δεν υπάρχουν ευρήματα ιατροδικαστικά και, σύμφωνα με την ίδια «όσο πιο μικρό είναι το παιδί τόσο πιο δύσκολο είναι να βρεθούν ευρήματα, καθώς δεν υπάρχουν ολοκληρωμένες πράξεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πολύ σημαντική η όσο το δυνατόν πιο περιγραφική κατάθεση του παιδιού».
Σύμφωνα με την ίδια, σε αυτές τις υποθέσεις, υπάρχουν δύο κατηγορίες παιδιών: «Αυτά που έχουν ήδη αποκαλύψει σε κάποιο κοντινό τους πρόσωπο το βίωμα της κακοποίησής τους και είναι αποφασισμένα να μιλήσουν και τα άλλα, για τα οποία υπάρχουν υπόνοιες ότι έχουν κακοποιηθεί, καθώς παρατηρείται αλλαγή στη συμπεριφορά τους, αλλά δεν θέλουν να το επικοινωνήσουν. Εκεί χρειάζεται η βοήθεια του ψυχολόγου».
Ο χειρισμός υποθέσεων ανηλίκων απαιτεί μεγάλα ψυχικά αποθέματα και, σύμφωνα με την κ. Πατρωνούδη, «κάποιες υποθέσεις βιώνονται τόσο έντονα που τις κουβαλάμε μαζί μας επιστρέφοντας στο σπίτι. Υποθέσεις όπως αυτή στον Κολωνό, σου μένουν χαραγμένες».
