Το Πανεπιστήμιο του Yale εκτείνεται σε μια μεγάλη, καταπράσινη έκταση στο κέντρο του Νιού Χέιβεν, στο Κονέκτικατ της Αμερικής. Βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα δυτικότερα της Νέας Υόρκης, τη Μέκκα του παγκόσμιου εμπορίου, το βασίλειο της Wall Street. Εκεί, στο Τμήμα των Οικονομικών, διδάσκει τα τελευταία χρόνια η Εύα Χαλιώτη.
Oταν η κ. Χαλιώτη κλήθηκε να κάνει την πρώτη διάλεξή της στο μάθημα της Μικροοικονομικής στο Yale, βρέθηκε σε μία γεμάτη αίθουσα με περίπου 200 φοιτητές. Στο βάθος της αίθουσας υπήρχαν προτομές – εκεί, παρατηρώντας την προτομή του Ομήρου πριν ξεκινήσει, ένιωσε περηφάνια. Σήμερα, το μάθημά της αυτό έχει πάνω από 350 φοιτητές και είναι ένα από τα τρία πιο δημοφιλή στο Yale.
Η διδασκαλία της διαθέτει τρεις σημαντικές διακρίσεις: δύο (2018, 2019) ως μία από τους καλύτερους εκπαιδευτικούς του Τμήματος των Οικονομικών και μία τον Μάιο του 2023, οπότε τιμήθηκε με το Richard H. Brodhead ’68 Prize, ως η καλύτερη λέκτορας του Πανεπιστημίου του Yale.
Το κορίτσι που έκανε άλματα
Κατάγεται από τον Ορχομενό της Βοιωτίας. Μεγάλωσε σε οικογένεια αγροτών, ενώ ως μαθήτρια του Αθλητικού Σχολείου Λιβαδειάς και μετέπειτα του Λυκείου Ορχομενού, ήταν μέλος της Εθνικής Ομάδας Στίβου Παίδων-Κορασίδων, με διακρίσεις στο άλμα τριπλούν (πανελλήνιο ρεκόρ κλειστού στίβου).
Οικονομικά σπούδασε στο ΟΠΑ (πρώην ΑΣΟΕΕ) και ύστερα από ένα Μάστερ στο Εσσεξ της Αγγλίας, έχοντας υποτροφία από το Ιδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ), το 2011 έλαβε το διδακτορικό της στα Οικονομικά, επίσης από την ΑΣΟΕΕ.
Κατόπιν πέρασε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Το 2011, δίδαξε Οικονομικά της Τεχνολογίας και της Εργασίας ως επισκέπτης επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι. Τρία χρόνια μετά, το 2014, αφήνει τις μεσοδυτικές πολιτείες για τη βορειοανατολική ακτή και το Τμήμα των Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Yale.
Εκεί, αρχικά ως επισκέπτης επίκουρη καθηγήτρια και μετέπειτα ως senior λέκτορας διδάσκει στους προπτυχιακούς φοιτητές τρία μαθήματα με έμφαση στην τεχνητή νοημοσύνη: Economics of Artificial Intelligence (AI) & Innovation, Intermediate Microeconomics και Economic Models of New Technology. Το 2017 έγινε αντιπρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών.
Τελευταία, η έρευνά της επικεντρώνεται στη θεωρία παιγνίων όταν οι αποφάσεις λαμβάνονται από αλγόριθμους. Επίσης μελετά το shrinkflation – τη στρατηγική των εταιρειών να μετακυλούν την αύξηση του κόστους παραγωγής στους καταναλωτές, όχι με την αύξηση της τιμής, αλλά με τη μείωση του μεγέθους των προϊόντων.
Οικονομικά της ΑΙ: Ενα μάθημα… από το μηδέν
Η Εύα Χαλιώτη διδάσκει από το 2018 το μάθημα των Οικονομικών της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) στο Πανεπιστήμιο του Yale. «Είναι αναμφίβολα ένα μάθημα που εξελίσσεται διαρκώς, καθώς η Τεχνητή Νοημοσύνη προχωρά με αλματώδεις ρυθμούς. Από το 2011 διδάσκω οικονομικά της τεχνολογίας. Αναλύουμε τις οικονομικές επιπτώσεις των πατεντών, των copyrights, των trademarks, όπως επίσης τα κίνητρα των εταιρειών να καινοτομήσουν όταν η γνώση διαχέεται σε ανταγωνιστικές εταιρείες», λέει η ίδια στην «Κ» και προσθέτει: «Στο μάθημα των οικονομικών της ΑΙ αναλύουμε πώς οι νέες τεχνολογίες επηρεάζουν το εμπόριο και τον ανταγωνισμό. Μελετάμε πώς οι επιχειρήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν τις νέες τεχνολογίες για να χαράξουν τις στρατηγικές τους, όπως η διάκριση των τιμών, η ομαδοποίηση προϊόντων, τα searching costs, όπως και επιχειρηματικές πρακτικές που προβλέπονται από άλλες οικονομικές θεωρίες».
Η Αμερικάνικη Ενωση Οικονομικών την προσκάλεσε να δώσει μια ομιλία, ώστε να εξηγήσει ποια θέματα διδάσκει στο συγκεκριμένο μάθημα και πώς αυτά προετοιμάζουν τους φοιτητές για τον ψηφιακό κόσμο, ώστε και αλλά τμήματα πανεπιστημίων να ακολουθήσουν το παράδειγμά της.
Η ίδια έχει παρατηρήσει διαφορές ανάμεσα στους φοιτητές της, από το 2018 έως και σήμερα. Τώρα είναι σαφώς πιο εξοικειωμένοι με τις νέες τεχνολογίες, εκτιμά δε ότι αξιοποιούν τις δυνατότητες της ΑΙ για την προσωπική τους μάθηση. «Δεν θέλουμε να αποκλείσουμε αυτές τις τεχνολογίες, αλλά να δείξουμε στους φοιτητές πώς να τις χρησιμοποιήσουν μέσα στην τάξη. Αλλωστε, προσπαθούμε να τους προετοιμάσουμε για την πραγματική αγορά. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε αυτά τα εργαλεία».
Διδάσκει επίσης στο MBA for Executives, στο Yale School of Management. Πρόκειται για μάθημα του Ανταγωνισμού το οποίο απευθύνεται σε υψηλόβαθμα στελέχη απ’ όλο τον κόσμο, που εργάζονται στη McΚinsey, την Goldman Sacks, την JP Morgan, την IBM, την Amazon, το Netflix, και σε άλλες πολυεθνικές εταιρείες. Εκεί είχε φιλοξενήσει ως ομιλητή τον Γιάννη Στουρνάρα που ανέπτυξε το θέμα, πώς μια χώρα μπορεί να ξεπεράσει τη χρηματοοικονομική κρίση.
Θέλω οι φοιτητές μου να δουν την ομορφιά των οικονομικών, ως επιστήμη αλλά και στην πράξη.
«Στόχος μου είναι οι φοιτητές να μάθουν τις οικονομικές θεωρίες, να καταλάβουν την ύλη, αλλά κυρίως να αγαπήσουν τα οικονομικά. Δεν θέλω μόνο να μάθουν κάτι –μία στείρα γνώση– και απλά να περάσουν ένα μάθημα. Θέλω να δουν την ομορφιά των οικονομικών, ως επιστήμη αλλά και στην πράξη» λέει η ίδια αναφορικά με τους λόγους της βράβευσής της.
«Προσπαθώ να εξηγώ τα μαθηματικά μοντέλα με σαφήνεια, αλλά επίσης χρησιμοποιώ παραδείγματα από την αγορά. Δηλαδή, όταν μιλάμε για τη θεωρία των φόρων, ζητώ από τους φοιτητές να διαβάσουν συγκεκριμένα άρθρα που έχουν δημοσιευθεί στους New York Times, στη Wall Street Journal, σε άλλα μεγάλα περιοδικά και βάσει αυτών προσπαθούμε να καταλάβουμε σε ποια οικονομική θεωρία βασίζονται. Πώς αυτοί οι φόροι που έχουν επιβληθεί μπορούν να επηρεάσουν το εισόδημα των νοικοκυριών. Πώς επίσης ως οικονομολόγοι μπορούμε να το μοντελοποιήσουμε. Αυτό το εφαρμόζω και στα οικονομικά της τεχνολογίας. Ο,τι θέλουμε να μελετήσουμε, πρώτα συζητούμε πραγματικά παραδείγματα και μετά, προσπαθούμε να δούμε πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα μαθηματικά και τα οικονομικά μοντέλα, ώστε να εξηγήσουμε αυτές τις επιλογές».
Η μέθοδος της Εύας
«Πάντα εξηγώ γιατί έχουμε ένα συγκεκριμένο οικονομικό μοντέλο, αλλά και πού μας οδηγεί το αποτέλεσμα που βρήκαμε. Επομένως οι φοιτητές καταλαβαίνουν πώς μπορούν να εξηγήσουν τις οικονομικές αποφάσεις των καταναλωτών, των επιχειρήσεων, των κυβερνήσεων».
Ο πρύτανης του Yale, στο πλαίσιο της βράβευσης της κ. Χαλιώτη, είχε τονίσει: «Οι φοιτητές βρίσκουν τα μαθήματά σας ενδιαφέροντα, ακόμα και συναρπαστικά, κυρίως όταν ενσωματώνονται παραδείγματα από καινοτόμες εταιρείες. Ενας φοιτητής μας είχε πει: “Οταν συζητούσαμε τα οικονομικά της καινοτομίας, έφερε παραδείγματα από τον ανταγωνισμό μεταξύ των Windows και της Apple, και όταν συζητούσαμε τη θεωρία των δικτύων (network effects) έφερε παραδείγματα από το Facebook και το Snapchat. Γνωρίζει τι είδους παραδείγματα ενδιαφέρουν τους φοιτητές και τα επιστρατεύει για να ζωντανέψει πολύπλοκα θεωρητικά μοντέλα”».
Το «ελληνικό ταμπεραμέντο»
Στη βράβευση της το 2023, ο πρύτανης είχε εξάρει τη «σχολαστική της προσέγγιση στη διδασκαλία» και τα «συναρπαστικά της σεμινάρια». Συμπλήρωσε ότι οι φοιτητές θεωρούν ότι ανταμείβει τη σκληρή δουλειά και την αφοσίωσή τους, εμπνέοντάς τους να προσπαθούν περισσότερο. Και σε καμία περίπτωση δεν θεωρούν τα μαθήματά της βαρετά. Η ίδια θεωρεί ότι αυτό το πετυχαίνει «με το ελληνικό ταμπεραμέντο».
