Αμμάν, Πεκίνο, Κωνσταντινούπολη, Μουμπάι, Ναϊρόμπι, Παρίσι, Ρίο ντε Τζανέιρο, Σαντιάγο, Τελ Αβίβ και Τύνιδα. Δεν είναι και λίγες οι πόλεις –δέκα για την ακρίβεια– στις οποίες εδώ και καιρό βρίσκει κανείς ένα από τα λεγόμενα Global Centers του Πανεπιστημίου Columbia. Ο βασικός στόχος που το αμερικανικό ίδρυμα επιτυγχάνει με τη λειτουργία τους είναι βέβαια η επαφή του με τον υπόλοιπο κόσμο, κατά την ευρύτερη δυνατή γεωγραφική κάλυψη σημαντικών περιοχών του. Τρεις είναι οι κύριες δραστηριότητες αυτών των διεθνών κέντρων: υποδέχονται φοιτητές και πανεπιστημιακούς του Columbia οι οποίοι συμμετέχουν σε ακαδημαϊκά ή και σε ερευνητικά προγράμματα, συμβάλλουν στην ανάπτυξη συνεργασιών με τα τοπικά πανεπιστήμια και οργανώνουν δράσεις, ομιλίες, σεμινάρια, συνέδρια κ.ά. συμμετέχοντας στον δημόσιο διάλογο της εκάστοτε πόλης και χώρας. Οι οποίες, όπως ίσως μαντεύετε, εδώ και μερικούς μήνες έχουν αυξηθεί κατά μία ακόμη.
«Υπήρχαν αρκετοί λόγοι για να δημιουργηθεί ένα τέτοιο κέντρο στην Αθήνα», λέει στην «Κ» ο Στέφανος Γκαντόλφο, ο οποίος πρόσφατα ανέλαβε καθήκοντα διευθυντή του νεοσύστατου Columbia Global Center Athens. «Συνήθως περιγράφουμε την Ελλάδα», συνεχίζει, «σαν καταπληκτικό προορισμό σπουδών επειδή έχει ήλιο, παραλίες κ.λπ. Διαθέτει όμως και κάποια πιο σημαντικά στοιχεία. Κατ’ αρχάς, έχουμε εξαιρετικά πανεπιστήμια με πολύ καλούς ακαδημαϊκούς, άρα υπάρχει η μαγιά για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών συνεργασιών. Εχουμε επίσης ορισμένα χαρακτηριστικά, όπως ελευθερία λόγου και έκφρασης, που δεν είναι δεδομένα σε αρκετές γειτονικές χώρες. Εχουμε ασφάλεια και ειρήνη, που επίσης δεν εντοπίζονται σε όλη την ευρύτερη περιοχή. Και τέλος, ανήκουμε στην ευρωπαϊκή οικογένεια και επομένως κάποιος που συνεργάζεται με ένα ελληνικό πανεπιστήμιο μπορεί να έχει πρόσβαση σε ευρωπαϊκά προγράμματα και πόρους». Ολα αυτά, λέει ο Στέφανος Γκαντόλφο, συνθέτουν μια ελκυστική εικόνα της Ελλάδας τόσο για την κοινότητα του Πανεπιστημίου Columbia όσο και για άλλα πανεπιστήμια της Αμερικής, καθώς και άλλων χωρών που ενδιαφέρονται να αναπτύξουν συνεργασίες με ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. «Πιστεύω ότι το Columbia Global Center», σημειώνει ο διευθυντής του, «μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της εξωστρέφειας της ελληνικής ακαδημαϊκής κοινότητας και να γίνει φάρος για να έρθουν και άλλα πανεπιστήμια στην Ελλάδα, συνδράμοντας έτσι στο να μπει η χώρα στον διεθνή ακαδημαϊκό χάρτη».
Καρπός και των συνεννοήσεων του αμερικανικού ιδρύματος με το ελληνικό υπουργείο Παιδείας, το Διεθνές Κέντρο Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Columbia, όπως είναι ο πλήρης ελληνικός τίτλος του, θα στεγάζεται σε ένα πρόσφατα ανακαινισμένο νεοκλασικό στην οδό Νίκης στο Σύνταγμα, το οποίο υπήρξε από κατοικία για μια περίοδο του τότε πρωθυπουργού Αλέξανδρου Διομήδη (1874-1950) μέχρι βιβλιοπωλείο και κέντρο εναλλακτικής ιατρικής. Θα διοικείται από μια δυναμική ομάδα με επικεφαλής τον Στέφανο Γκαντόλφο, ενώ μια επιτροπή καθηγητών του Columbia (οι οποίοι είτε είναι Ελληνες είτε εκπονούν κάποιο ερευνητικό πρόγραμμα στην Ελλάδα) θα δρα συμβουλευτικά με στόχο την ανάπτυξη συνεργασιών με διάφορα ελληνικά πανεπιστήμια. Το Columbia εξάλλου συνεργάζεται ήδη με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο σε επίπεδο μεταπτυχιακών προγραμμάτων, ενώ πριν από λίγες εβδομάδες υπογράφηκε μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του Τμήματος Ασιατικών Σπουδών του αμερικανικού ιδρύματος και του Τμήματος Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου. «Το Διεθνές Κέντρο Εκπαίδευσης διευκολύνει τέτοιες συνεργασίες, γιατί μπορεί να υποδέχεται και να στεγάζει φοιτητές του Columbia στην Αθήνα, αλλά και να τους βοηθά στη διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών τους», λέει ο Στέφανος Γκαντόλφο, κύριο επιστημονικό αντικείμενο του οποίου είναι οι Ασιατικές Σπουδές. «Η παρουσία της Κίνας στην Ελλάδα είναι σημαντική», προσθέτει, «και το γεγονός ότι δεν έχουμε ανεπτυγμένη κατανόησή της καθιστά θεμιτό το να δημιουργηθεί στο μέλλον μια πιο δυναμική ακαδημαϊκή κοινότητα που ασχολείται με τη μελέτη της».
«Πιστεύω ότι το Columbia Global Center μπορεί να γίνει φάρος για να έρθουν και άλλα πανεπιστήμια στην Ελλάδα».
Eχοντας σπουδάσει οικονομικά και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Yale και κινεζική φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, κάτοχος διδακτορικού διπλώματος από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης με θέμα την οργάνωση της γνώσης στην προνεωτερική Κίνα, ο 33χρονος Στέφανος Γκαντόλφο διετέλεσε ειδικός σύμβουλος του υπουργού Επικρατείας αρμοδίου για θέματα κυβερνητικής πολιτικής σχετικά με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, ενώ εργάστηκε και στο υπουργείο Παιδείας στη διαμόρφωση της πολιτικής συνεργασιών με πανεπιστήμια του εξωτερικού. Διδάσκει επίσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, και αν όλα τούτα μοιάζουν ετερόκλητα, τότε ιδανικά θα φανούν και χρήσιμα στη διεύθυνση του Διεθνούς Κέντρου Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Columbia στην Αθήνα, που επίσης χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία στόχων και αντικειμένων. Η χώρα που το φιλοξενεί εξάλλου πρωτοπορεί, σύμφωνα με τον Στέφανο Γκαντόλφο, σε μια σειρά καίριων πεδίων γνώσης, τα οποία αποτελούν και τους πέντε βασικούς τομείς δραστηριότητας του Κέντρου. «Oταν μιλάς για την Ελλάδα στο εξωτερικό, όλοι σκέφτονται τις κλασικές σπουδές και την αρχαιολογία, που είναι προφανώς αναπόσπαστο κομμάτι της αποστολής μας», λέει ο διευθυντής του Κέντρου, το οποίο μάλιστα έχει ήδη διοργανώσει μια εκδήλωση για την παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων («Κ», 1.6.24). «Eχουμε όμως», συμπληρώνει, «πολλές εμπειρίες και πολύ μεγάλη γνώση –καθώς και δυνατότητα παραγωγής νέας γνώσης– σε τομείς που παραδοσιακά δεν σκέφτεται κάποιος την Ελλάδα ως καλή τοποθεσία για να τους μελετήσει. Και όμως, ακούμε από ειδικούς ότι η Ελλάδα έχει τέτοια βιώματα στην κλιματική αλλαγή, στο προσφυγικό, στη δημόσια υγεία και στην καινοτομία και επιχειρηματικότητα, που μπορούν να αποτελέσουν βάση για περαιτέρω έρευνα και ανάπτυξη αυτών των θεμάτων».
Ιατρική έρευνα
Ειδικά ως προς τη δημόσια υγεία, ας σημειωθεί ότι πρόσφατα ξεκίνησε ένα νέο πρόγραμμα του Κέντρου σε συνεργασία με τη Σχολή Νοσηλευτικής του Columbia, που στόχο έχει την περαιτέρω εξειδίκευση των υποψήφιων νοσηλευτών των ΗΠΑ στην παροχή φροντίδας σε κοινωνικά ευάλωτες ομάδες. Αντιστοίχως, το Κέντρο προσφέρει μια ερευνητική υποτροφία για Ελληνες ογκολόγους με ειδίκευση σε παιδικούς καρκίνους, προκειμένου να διεξαγάγουν έρευνα στην Ιατρική Σχολή του Columbia. Εμφαση επίσης θα δοθεί, συνεχίζει ο Στέφανος Γκαντόλφο, σε διαθεματικές δράσεις, που συνδυάζουν λόγου χάριν την κλιματική αλλαγή και τη δημόσια υγεία με το προσφυγικό. «Το στοίχημα είναι», λέει ο διευθυντής, «αυτή η προσπάθεια να έχει αντίκτυπο, να συνεισφέρουμε πραγματικά στην κοινότητα και στους ενδιαφερομένους και να προσελκύσουμε στο Κέντρο πολλά διαφορετικά κοινά τα οποία ενδεχομένως παραδοσιακά δεν θα σκέφτονταν να πάνε σε ένα ξένο πανεπιστήμιο από την Αμερική. Για παράδειγμα, νέους και νέες από προσφυγικά περιβάλλοντα, επαγγελματίες που εργάζονται στους τομείς στους οποίους κι εμείς εστιάζουμε, μαθητές από δημόσια σχολεία κ.ά. Θέλουμε ένα κέντρο ανοιχτό, το οποίο θα απευθύνεται σε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο».
«Η Ελλάδα έχει βιώματα στην κλιματική αλλαγή, στο προσφυγικό, στη δημόσια υγεία, που μπορούν να αποτελέσουν βάση για περαιτέρω έρευνα».
Οι ομιλίες, οι ημερίδες και οι εκδηλώσεις (όπως εκείνες που έχουν ήδη διοργανωθεί με θέμα την παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων ή τον αντίκτυπο των κυρώσεων της Δύσης στη Ρωσία) δεν θα λείπουν. Το Κέντρο αναμένεται επίσης να διαθέτει έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο έρευνας και μελέτης με πρόσβαση σε ολόκληρο το ψηφιακό αποθετήριο του Columbia, ενώ θα δημιουργηθεί και μια βιβλιοθήκη με συγκεκριμένη θεματική, που θα διαμορφωθεί με βάση και τις προτάσεις της εγχώριας ακαδημαϊκής κοινότητας.
«Thinking and doing»
Αραγε το εγχείρημα θα διαπνέεται και από κάποια πτυχή του κινεζικού πολιτισμού που ο Στέφανος Γκαντόλφο τόσο καλά γνωρίζει; «Ως προς τις συνεργασίες του, το Columbia έχει το μότο “thinking and doing”, που είναι ένας αμιγώς κινεζικός τρόπος σκέψης», λέει ο ίδιος και καταλήγει: «Υπάρχει μια φιλοσοφική έκφραση στα κινεζικά που σημαίνει “η ένωση της γνώσης με την πράξη” και η οποία ανήκει σε έναν από τους πιο σημαντικούς Κινέζους φιλοσόφους του 15ου αιώνα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν ο Κίρκεγκαρ της Κίνας και προσπαθούσε να κατανοήσει ένα βασικό ερώτημα της κινεζικής φιλοσοφίας, που το είχε θέσει ήδη ο Κομφούκιος από το 500 π.Χ.: πώς μπορεί κάποιος να φτάσει στην ανθρώπινη τελειότητα. Η απάντηση που δίνει λοιπόν ο φιλόσοφος Ουάνγκ Γιανγκ-μινγκ είναι ότι δεν αρκεί μόνο να μελετάμε και να σκεφτόμαστε τα αρχαία κείμενα, αλλά πρέπει να τα φέρνουμε στην πραγματικότητα, να πράττουμε στη βάση αυτών και άρα η θεωρητική γνώση και η πρακτική να είναι ενωμένες. Το πρόγραμμα για τους νοσηλευτές ή εκείνο για τους ογκολόγους έχουν στενά συνδεδεμένα το θεωρητικό με το πρακτικό κομμάτι. Αντιστοίχως, και τα υπόλοιπα προγράμματα του Κέντρου θα φέρνουν κοντά τις πτυχές της σκέψης και της πράξης».
