Με τις παρτιτούρες να είναι διάσπαρτες στο δωμάτιό του και το πιάνο σε κεντρική θέση, ο Ιταλός συνθέτης και μαέστρος Λουντοβίκο Εϊνάουντι, γνωστός από τη μουσική του σε οσκαρικές παραγωγές όπως το «Nomadland» της Κλόε Ζάο, μας μιλάει σε μια διαδικτυακή συνέντευξη για την επιστροφή του στην Αθήνα και στο Ηρώδειο και τη σημασία που έχει για τον ίδιο η αποτύπωση των συναισθημάτων του στη μουσική του. Και δεν φαίνεται να αποδέχεται την ταμπέλα του «μινιμαλιστή». «Δεν ξέρω τι ακριβώς σημαίνει “μινιμαλισμός”, αλλά ίσως για εμένα αυτός αντανακλά τον τρόπο να οργανώνω και να τιθασεύω τα συναισθήματά μου. Τα συναισθήματα είναι ένα μεγάλο κομμάτι του έργου μου, αλλά πρέπει συνεχώς να τα δομώ. Ξέρετε», συμπληρώνει, «όταν συνθέτω μια μουσική δεν συνδέεται συγκεκριμένα με μια ιστορία, αλλά είναι περισσότερο σαν ένα μέρος μέσα στον εαυτό μου, όπου προσπαθώ να καταδυθώ και να αναδείξω αυτά τα συναισθήματα. Αυτή η διαδικασία δεν είναι αυτόματη, ούτε εύκολη, αλλά χρειάζεται χρόνος και απαιτείται ελπίδα». «Υπήρξαν κάποιες στιγμές», τονίζει, «που είχα τον φόβο πως αυτό που πρέπει να αποτυπώσω έχει ήδη ειπωθεί, αλλά μετά συνειδητοποιείς ότι αν βρεις έναν τρόπο να συνδεθείς με αυτήν, τη συναισθηματική πλευρά του εαυτού σου, είναι ένα ατελείωτο μέρος δημιουργικότητας».
Στην ταινία «Αθικτοι» (2011), ο Λουντοβίκο Εϊνάουντι κλήθηκε να συνθέσει τη βασική μουσική επένδυση. Η σύνθεση «Una Mattina» (Ενα πρωινό), η οποία συνόδευε τον τετραπληγικό Φιλίπ Ποζό ντι Μποργκό και τον συνοδό – νοσοκόμο του, Αμπντέλ Γιασμίν Σελού, στην κοινή τους πορεία, απέσπασε διθυραμβικές κριτικές και ανέδειξε την ταινία ως την καλύτερη του έτους. Ο Εϊνάουντι θυμάται τη στιγμή σύνθεσης της μελωδίας. «Οταν τη συνέθεσα», μας λέει, «ήταν σε μια πολύ ιδιαίτερη στιγμή της ζωής μου. Ηταν η περίοδος που ανακάλυπτα νέα πράγματα, ήμουν πιο θετικός, ευτυχισμένος και είχα πολλές ελπίδες. Εκείνο το διάστημα μετακόμισα σε ένα νέο σπίτι, όπου υπήρχε ένα όμορφο και διαμπερές φως, και αγόρασα το πρώτο μου, όμορφο πιάνο. Τότε άρχισα να απολαμβάνω να παίζω και να συνθέτω. Ετσι, αυτό το άλμπουμ (“Una Mattina”) αντικατοπτρίζει αυτή τη χαρά, αυτό το συναίσθημα των απλών, αγνών και συνάμα δυνατών συναισθημάτων».
Με τον Ιταλό μαέστρο να έχει εξομολογηθεί στο παρελθόν ότι καθημερινά κρατάει σημειώσεις με νότες στο σημειωματάριό του και ηχογραφεί αρμονίες στον κινητό του, σαν «χάρτη» των μουσικών του σκέψεων, τον ρωτήσαμε πώς καταφέρνει να διαχειρίζεται το «δημιουργικό χάος» στο μυαλό του. «Κάθε μέρα μού έρχεται μια νέα ιδέα, και καταγράφω τις περισσότερες από αυτές στο τηλέφωνό μου», εξηγεί. «Ετσι, το τηλέφωνό μου είναι πάντα γεμάτο με ιδέες για τα άλμπουμ μου. Οταν θέλω να δημιουργήσω ένα νέο άλμπουμ, πηγαίνω εκεί και αρχίζω να τις ακούω και είναι πραγματικά ένα ατελείωτο μέρος όπου μπορώ να βρω έμπνευση. Αν δεν το έκανα αυτό, θα ξεχνούσα πολλές από τις ιδέες που είχα και τότε θα έπρεπε να ξεκινήσω από το μηδέν και να κάνω όλη τη δουλειά ταυτόχρονα. Αξίζει να σημειώσω», προσθέτει, «ότι σήμερα όταν ερμηνεύω τα έργα μου αλλάζω μέρη τους ή προσθέτω μια “κόντα” ή μια εισαγωγή και αυτό συμβαίνει επειδή πιστεύω ότι η μουσική πρέπει να είναι ζωντανή όλη την ώρα και συνεχώς να της δίνεις νέα ζωή».
Το 2016 η Greenpeace προσκάλεσε τον Εϊνάουντι να παίξει πιάνο πάνω σε μια πλωτή πλατφόρμα στον Αρκτικό Ωκεανό. Με τίτλο «Elegy for the Arctic», η γαλήνια μελωδία μετέφερε το μήνυμα 8 εκατομμυρίων πολιτών για τους περιβαλλοντικούς κινδύνους και την προστασία του αρκτικού κύκλου. Στη συζήτησή μας ο Εϊνάουντι υπογραμμίζει τη ζωτικότητα της μουσικής σε κρίσιμα ζητήματα, όπως η κλιματική αλλαγή. «Ηταν δύσκολο (το εγχείρημα)», περιγράφει. «Θυμάμαι να γράφω το κομμάτι και είπα ότι αυτό θα μπορούσε να ταιριάξει». «Υπάρχει μια στιγμή στο βίντεο», συμπληρώνει, «όπου παίζω μια φθίνουσα κλίμακα και έχετε τον παγετώνα να καταρρέει εκείνη τη στιγμή. Αυτό ήταν κάτι σαν σύμπτωση, αλλά νομίζω ότι η επίδραση της μουσικής και του βίντεο ήταν ένα πολύ δυνατό μήνυμα ευαισθητοποίησης, γιατί μερικές φορές, αν κατορθώνεις να πεις κάτι μέσω των συναισθημάτων αντί μέσω των λέξεων, είναι πιο δυνατό από οτιδήποτε άλλο».
«Οταν συνθέτω μια μουσική, δεν συνδέεται συγκεκριμένα με μια ιστορία, αλλά είναι περισσότερο σαν ένα μέρος μέσα στον εαυτό μου».
Με την τεχνητή νοημοσύνη να γίνεται αισθητή στις μουσικές παραγωγές, ο Εϊνάουντι εκτιμά ότι μεγάλο μέρος της σύνθεσης σε ταινίες όπου η μουσική δεν είναι ιδιαίτερα σημαντική θα αντικατασταθεί από συνθέσεις ΑΙ. «Ομως», τονίζει, «στο υψηλότερο επίπεδο παραγωγών, όπου ψάχνετε να αποδώσετε το συναίσθημα, δεν θα αντικατασταθεί, γιατί το ανθρώπινο συναίσθημα δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τη μηχανή».
Στις 14 Σεπτεμβρίου ο Εϊνάουντι θα δώσει μια συναυλία στο Ηρώδειο, επτά χρόνια μετά την τελευταία του επίσκεψη στην Αθήνα. «Αγαπώ την Ελλάδα, έχω έρθει πολλές φορές και νομίζω ότι είναι το αγαπημένο μου μέρος. Ο τρόπος ζωής των Ελλήνων, για εμένα, είναι ο καλύτερος και μου αρέσει ο τρόπος που μαζεύονται όλοι μαζί στην καφετέρια, πίνουν τον καφέ τους και μπορεί να μιλούν για ώρες, και μου αρέσει ο τρόπος που απολαμβάνουν τη ζωή. Ημουν στην Ελλάδα για διακοπές πρόσφατα και ένα μέρος των πρωινών μου το περνούσα στην καφετέρια να ακούω τι λένε οι άνθρωποι. Δεν καταλάβαινα τα πάντα γιατί δεν μιλάω ελληνικά, αλλά μέσα στον ήχο των ανθρώπων που μιλούσαν υπήρχε ένα εσωτερικό μουσικό κομμάτι που μου άρεσε πάρα πολύ».
Λίγο πριν αποχαιρετήσουμε τον μαέστρο και γνωρίζοντας την αγάπη του για τις λεπτές γεύσεις και οινικές ισορροπίες, του ζητήσαμε να συνδυάσει μια ποικιλία κρασιού με δύο κομμάτια που αγαπά ο υπογράφων. Για τη μουσική σύνθεση «Experience», από το άλμπουμ «In a Time Lapse» (2013), μας πρότεινε την ποικιλία Pinot Noir, ενώ για το κομμάτι «Nuvole Bianche», από τον δίσκο «Una Mattina» (2004), μας σύστησε ένα λευκό Chardonnay.
Λουντοβίκο Εϊνάουντι, Ηρώδειο, 14 Σεπτεμβρίου, 9 μ.μ.
