«Παλεύουμε για να διατηρηθεί η σπίθα του ελληνισμού στις ΗΠΑ, σε αυτό το τεράστιο χωνευτήρι, σε ένα περιβάλλον που δεν ευνοεί τη διατήρηση της ελληνικής πολιτισμικής ταυτότητας. Δίνουμε σκληρό αγώνα για να εξασφαλίσουμε τη συνέχεια των προγραμμάτων ελληνικών σπουδών στο εξωτερικό», λέει ο Μιχάλης Κοσμόπουλος, ακαδημαϊκός, καθηγητής Αρχαιολογίας και κάτοχος της Διακεκριμένης Εδρας Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μιζούρι, στο Σεντ Λιούις, μια από τις πρώτες που ιδρύθηκαν στις ΗΠΑ. Την ερχόμενη Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου η Εδρα κλείνει 30 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας και ακμής.
Οχι εύκολα. Με την εργατικότητα, το πείσμα, το πάθος, το όραμα να υπερνικούν εμπόδια και να αντιστέκονται στο ρεύμα που καταπίνει γλώσσες και κουλτούρες. Ενα από τα θαύματα του ζήλου. Ο Μιχάλης Κοσμόπουλος, με το ευρύ και εξέχον αρχαιολογικό, ερευνητικό και συγγραφικό έργο, ύψωσε τον φάρο και τον κρατά αναμμένο. Οταν ο ίδιος διεύρυνε το 2001 το αντικείμενο της Εδρας Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μιζούρι, που ήταν μόνο η εκμάθηση της ελληνικής, οι φοιτητές αυξήθηκαν από 15 το 1994 σε άνω των 300 κατ’ έτος – συνολικά πάνω από 5.000 έχουν συλλάβει την ουσία του ελληνικού πολιτισμού, ανακαλύπτοντας ένα άφθαρτο σύμπαν. Πλέον έχει δημιουργηθεί ένας ισχυρός πόλος ελληνικών σπουδών, που προσφέρει μακρά σειρά μαθημάτων –από αρχαία, νέα ελληνικά και ελληνική ιστορία και μυθολογία μέχρι αρχαιολογία της ελληνικής θρησκείας και εμπειρία του πολέμου–, όπως και διαδικτυακά μαθήματα. Οχι μόνο επιτυγχάνει την αναβάπτιση στις καταγωγικές πηγές, όχι μόνο μυεί φοιτητές και κοινό στο υψηλό κάλλος διαχρονικών αξιών, αλλά και παρέχει τις πρακτικές δεξιότητες για επιτυχία στις αρένες τού σήμερα.
Στο ίδιο πανεπιστήμιο ο κ. Κοσμόπουλος ίδρυσε το Ματσάκειο Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού, το οποίο έχει επιτύχει και τους τρεις στόχους που έθεσε. Πρώτον, να προσφέρει στους φοιτητές όχι μόνο γνώση αλλά και ένα είδος εστίας, όπου μπορούν να συγκεντρώνονται, να συζητούν, να έρχονται σε επαφή με την αρχαιοελληνική και βυζαντινή τέχνη μέσω των αντιγράφων έργων που υπάρχουν εκεί. Δεύτερον, να αγκαλιάσει και να φέρει κοντά στο πανεπιστήμιο την ελληνική κοινότητα με τη συνεχή οργάνωση διαλέξεων, σεμιναρίων, συνεδρίων, παραστάσεων, τη δημοσίευση μελετών. «Στο Σεντ Λούις υπάρχει μια πολύ δυναμική ελληνική κοινότητα, διψασμένη για τον ελληνικό πολιτισμό και την παράδοσή μας, μολονότι πολλά μέλη είναι Ελληνες τρίτης και τέταρτης γενιάς», σημειώνει ο εμπνευστής του Κέντρου. Ο τρίτος στόχος ήταν να διασωθεί η ιστορία της ελληνικής κοινότητας. Η έρευνα έχει ολοκληρωθεί, έχουν συγκεντρωθεί προφορικές ιστορίες παλαιότερων και νεότερων μελών της κοινότητας, έγγραφα, ντοκουμέντα και έχει δημιουργηθεί ένα αρχείο το οποίο θα διατηρηθεί για πάντα στο πανεπιστήμιο.
Υπάρχει μια πολύ δυναμική ελληνική κοινότητα, διψασμένη για τον πολιτισμό και την παράδοσή μας, μολονότι πολλά μέλη είναι Ελληνες τρίτης και τέταρτης γενιάς.
«Η έδρα έχει προικοδοτηθεί από την ελληνική πολιτεία και την τοπική ελληνική κοινότητα και η λειτουργία του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού έχει εξασφαλιστεί εσαεί. Με τους τόκους του καταπιστεύματος δίνουμε υποτροφίες σε παιδιά που έρχονται να σπουδάσουν στη χώρα μας, οργανώνουμε εκδηλώσεις, πολλές από τις οποίες έχουν το δικό τους καταπίστευμα, και στηρίζουμε πρωτογενή έρευνα για την Ελλάδα», εξηγεί ο κ. Κοσμόπουλος. Με τη μακρά πείρα που διαθέτει –είναι ο ιδρυτής και του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο της Μανιτόμπα στον Καναδά– έχει καταφέρει να στήσει τις βάσεις για τη μακροχρόνια λειτουργία της Εδρας και του Κέντρου.
Τα προγράμματα παρακολουθούν και παιδιά που δεν έχουν ελληνικές ρίζες. Η έδρα δημιουργεί συνεχώς νέες γενιές φιλελλήνων. Ζωηρή νοσταλγία για την πατρίδα μας αναφέρουν όσοι παρακολουθούν το αρχαιολογικό θερινό σχολείο του κ. Κοσμόπουλου στο λαμπρό μυκηναϊκό κέντρο της Ικλαινας Μεσσηνίας και τα εξαμηνιαία προγράμματα σπουδών στην Ελλάδα. «Οσοι συμμετέχουν στην ανασκαφή δεν ξεχνούν την περιοχή ποτέ. Αλλά και οι φοιτητές όλων των πεδίων που έρχονται και παρακολουθούν τα μαθήματά μας στην Ελλάδα. Ταξιδεύουν στη χώρα, έρχονται σε επαφή με τον πολιτισμό της, την ερωτεύονται. Μέχρι στιγμής έχουν έρθει στην Ελλάδα περισσότερα από 1.000 παιδιά», λέει ο κ. Κοσμόπουλος.
Η τελετή για τον εορτασμό της 30ής επετείου της Εδρας θα γίνει παρουσία των αρχών του πανεπιστημίου, της κυβέρνησης της πολιτείας του Μιζούρι, του γενικού προξένου της Ελλάδας στο Σικάγο και σύσσωμης της τοπικής ελληνικής κοινότητας. Ο κ. Κοσμόπουλος θα κάνει μια αναδρομή στα πεπραγμένα της Εδρας παρουσιάζοντας όλα τα έργα για τη διάσωση και διατήρηση του ελληνικού στοιχείου και της ελληνικής ταυτότητας της ομογένειας της Αμερικής. Θα ακολουθήσει η προβολή ταινίας, παραγωγής της Εδρας, για την ελληνική κοινότητα του Σεντ Λούις, καθώς και η επίσημη παρουσίαση της ιστοσελίδας που φιλοξενεί την ψηφιακή έκθεση με τις προφορικές ιστορίες των μελών της κοινότητας και των τοπικών ελληνικών συλλόγων και οργανισμών, την οποία έχει οργανώσει ο κ. Κοσμόπουλος. Ως ένδειξη τιμής για την Ελλάδα, τις ημέρες αυτές η ελληνική σημαία θα παραμείνει υψωμένη πάνω από το κεντρικό κτίριο του πανεπιστημίου.
